شبانه

با گیاه بیابانم
خویشی و پیوندی نیست
خود اگر چه درد رستن و ریشه کردن با من است
و هراس بی بار و بری
و در این گلخن مغموم
پا در جای چنانم که ما زوی پیر
بندی دره تنگ
و ریشه فولادم در ظلمت سنگ
مقصدی بی رحمانه را جاودنه در سفرند

مرگ من سفری نیست ، هجرتی است
از وطنی که دوست نمی داشتم
به خاطر مردمانش
خود آیا از چه هنگام این چنین
آئین مردمی
از دست بنهاده اید؟
پَر ِ پرواز ندارم
اما دلی دارم و حسرت دُرناها
و به هنگامی که مرغان مهاجر
در دریاچه ماهتاب پارو می کشند

خوشا رها کردن و رفتن
خوابی دیگر ، به مردابی دیگر
خوشا ماندابی دیگر، به ساحلی دیگر
به دریائی دیگر
خوشا پر کشیدن خوشا رهائی
خوشا اگر
نه رها زیستن ، مردن به رهائی
آه ، این پرنده
در این قفس تنگ نمی خواند

نهادتان ، هم به وسعت آسمان است
از آن بیشتر که خداوند
ستاره و خورشید بیافریند
برد گانتان را همه بفروخته اید
که برده داری نشان زوال و تباهی است
و کنون به پیروزی
دست به دست می تکانید
که از طایفه برده داران نئید (آفرینتان!)
و تجارت آدمی
از دست بنهاده اید؟

بندم خود اگر چه بر پای نیست
سوز سرود اسیران با من است
وامیدی خود برهائیم ار نیست
دستی است که اشک از چشمانم می سترد
و نویدی خود اگر نیست
تسلائی هست
چرا که مرا ، میراث محنت روزگاران
تنها ، تسلای عشقی است
که شاهین ترازو را
به جانب کفه فردا
خم می کند ...

عقوبت


با ما گفته بودند

آن کلام مقدس را
با شما خواهیم آموخت
لیکن به خاطر آن
عقوبتی جانفرسای را
تحمل می بایدتان کرد

عقوبت جانکاه را چندان تاب آوردیم

آری

که کلام مقدس

باری

از خاطر

گریخت

از قفس

در مرز نگاه من
از هرسو دیوارها بلند
دیوارها بلند ، چون نومیدی بلندند
آیا درون هر دیوار
سعادتی هست و سعادتمندی
و حسادتی؟
که چشم اندازها از این گونه مشبـّکند
و دیوارها ونگاه
در دور دست های نومیدی دیدار می کنند
و آسمان زندانی است
از بلور؟

میلاد آنکه عاشقانه بر خاک مرد

نگاه کن چه فرو تنانه بر خاک می گسترد
آن که نهال نازک دستانش
از عشق

خداست

و پیش عصیانش

بالای جهنم

پست است

آن کو به یکی آری میمیرد
نه به زخم صد خنجر
و مرگش در نمیرسد
مگر آنکه از تب وهن
دق کند

احمد شاملو

از مرگ ، من سخن گفتم

چندان که هیاهوی سبز بهاری دیگر
از فرا سوی هفته ها به گوش آمد
با برف کهنه که می رفت
از مرگ ، من سخن گفتم
و چندان که قافله در رسید و بار افکند
و به هر کجا بر دشت
از گیلاس بنان
آتشی عطر افشان بر افروخت
با آتشدان باغ
از مرگ ، من سخن گفتم

غبار آلود و خسته
از راه دراز خویش
تابستان پیر چون فراز آمد
در سایه گاه دیوار
به سنگینی یله داد
و کودکان شادی کنان
گرد بر گردش ایستادند
تا به رسم دیرین
خورجین کهنه را گره بگشاید
و جیب دامن ایشان را همه
از گوجه سبز و سیب سرخ و گردوی تازه بیاکند
پس
من مرگ خوشتن را رازی کردم و
او را محرم رازی
و با او از مرگ ، من سخن گفتم
و با پیچک
که بهار خواب هر خانه را
استادانه تجیری کرده بود
و با عطش که چهره هر آبشار کوچک
از آن با چاه سخن گفتم
و با ماهیان خرد کاریز
که گفت و شنود جاودانه شان را
آوازی نیست
و با زنبور زرینی
که جنگل را به تاراج می برد
و عسل فروش پیر را می پنداشت
که باز گشت او را انتظاری می کشید
و از آن با برگ آخرین سخن گفتم
که پنجه خشکش
نومیدانه دستاویزی می جست
در فضائی که بی رحمانه تهی بود

و چندان که خش خش سپید زمستانی دیگر
از فرا سوی هفته های نزدیک
به گوش آمد
و سمور و قمری آسیه سر
از لانه و آشیانه خویش سر کشیدند
با آخرین پروانه باغ
از مرگ ، من سخن گفتم

من مرگ خویشتن را
با فصلها در میان نهاده ام و
با فصلی که در می گذشت
من مرگ خویشتن را
با برفها در میان نهادم و
با برفی که می نشست
با پرنده ها و با هر پرنده که در برف
در جست و جوی چینه ای بود
با کاریز و با ماهیان خاموشی
من مرگ خویشتن را با دیواری در میان نهادم
که صدای مرا به جانب من باز پس نمی فرستاد
چرا که می بایست تا مرگ خویشتن را
من نیز از خود نهان کنم

در خلوت روشن با تو گریسته ام
برای خاطر زندگان
و در گورستان تاریک با تو خوانده ام
زیباترین سرودها را
زیرا که مردگان این سال
عاشق ترین زندگان بوده اند