ساڵی 1296ی کۆچی هەتاوی لە گوندی باشماق لەدایک بوە و ژیانی هاوبەشی پێکهێناوە و مناڵەکانیبریتین لە: ناسر،حسەین،سەعید،جەمشید،ئێقبال،زاهید،شاهۆ،تووران، درەخشان،لەیلا،کەبەداخەوە کاک حسەین کوژرا و کاک سەعید نەخۆشی کوتووپڕ گیانی لێ ئەستاندو کاک زاهیدیش بەهۆی رووداوی ماشێن لاقێکی لەدەست داوە، رادەی خوێندەواری عەتاخان هەتا پۆلی شەشی سەرەتای ئەوکات لەقوتابخانەی تازەدامەزراوی گوندەکایان بوە وبەردەوامیش هاتووچۆی حوجرەی مەلا و فەقێیانی کردوە عەتاخان رۆحێکی دموکراتیزەی لەخۆداپەروەردە کردوە هەربۆیە بەردەوام ماڵەکەیان خانەخوێی میوانان و گەڕۆکان بوە لە باوەڕی عەتاخاندا هەمووکەس خاوەن خانەی شەخسیی یەتی تایبەت بەخۆیەتی کە دەبێ رێزوحورمەتی لێ بگیرێت و ئاخافتنی لەگەڵدا بکەی.

هەرلەسەر ئەوبنەما فکری یە درێژەی بە دیداروچاوپێکەوتنەکانی لەناو کۆمەڵانی خەڵکدا ئەداولەگەڵ بەڕێزشوکروڵڵای بابان دا لەشاری سنە ئاشنا دەبێت کە کاک شوکروڵڵای بابان ئەوکات بەرپرسی ناوەندی هونەرەجوانەکان سەربە وەزارەتی فەرهەنگ وهونەربوو هەرئەوئاشنابوونە بوە هۆی ئاشنابوونی ستدیوکانی رادیۆ سنەو دواتر کرماشان وتارانیش لەگەڵ دەنگێکی تازەورەسەن وپڕلەهەست وسۆزی ناوچەی تیلەکۆی سەقز، کە بەم جۆرە دەنگ وسۆزی رەسەنی عەتاخان لەدیوەخانەکانی باشماقەوە گوێزرایەوە هەمووناوچەکانیکوردستان وساڵی 1337 راستەوخۆ لەگەڵ بەشی کوردی رادیۆتاران دەستی بەکاروچالاکی هونەری کردوبەیارمەتی گروپی مۆسیقای رادیۆ تاران کە لەبەڕێزانی وەک مەرحووم موجتەبامیرزادە وهاوڕێیانی پێک هاتبوو توانی سەرجەم شانزدە گۆرانی رەسەن وفولکلۆر تۆماربکات کە بەشێکیان بریتین لە:شیریندامەچۆ"باوانم باوانم"سویبەباڵابەرز"عەمرم سەیزادە"توخوافاتم تۆوازبێنە"خاڵۆی رێبوار"ئای لەدوورلەدوور"غەریب مەڕۆ"دوودەستم ببڕن بەلیمۆتەوە"ئەوکچەرەشتاڵە"کەومل باوانم"کانی یەکەی بەرماڵ"گەردن زەرد"گیان گیان "باوانم" وسەوزەسەوزە.

شێعروهەڵبەستی گۆرانی یەکانی عەتاخان سەعیدمەنسوور زۆربەیان فولکلۆروشێعری شاعیرانی کوردوهەروەهاخۆیشی دایناوە زاراوەی گۆرانی یەکانی ئەردەڵانی یەوبن زاراوەیشی تیلەکۆیی یە،هەربۆیە کەسێک فەرموویەتی"ئەوەی بیەوێ گۆرانی یەکانی عەتاخان بڵێتەوە دەبێ بن زاراوەی تیلەکۆیی بەتایبەت باشماقی بزانێ وشارەزای ببێت!"

لە روانگەی نووسەرانیشەوە عەتاخان هونەرمەندێکی بەتوانابووە نووسەری کورد عەلی ئەشرەف دەروێشیان لەکتێبی "بێستوون" داکەلەساڵی 1356دابڵاوبوەتەوە لە زوانی خەڵکی ناوچەکانی کرماشانەوە باسی دەنگخۆشی سۆزی دڵنشینی وجوانچاکی وبەژن وباڵارێک وپێکی عەتاخان ئەکات.نووسەرێکی دیکەی وەک مامۆستا "حەمەی حەمەباقی دەڵێ: عەتاخان رەسەنترین گۆرانی یەکانی کوردی تۆمارکردوەو لەفەوتان رزگاری کردوە"

ئەم هونەرمەندەمەزنەی ناوچەی تیلەکۆی سەقزی کوردەواری سۆزی ناوچەی هەورامان کەرازو نیازو هاوارو گازندەی دەروونی"ئەهوورامەزدا"یە واتە هۆرەیشی بەجوانی زانیوەوچڕیوە دواچالاکی یەکانی هونەرمەند سەعیدمەنسوور تۆمارکردنی چەند گۆرانی یەک بو وە لەگەڵ مامۆستای مۆسیقا بەڕێز کاک رەسووڵ میرزاپوور لە تەمەنی 55ساڵیدا لە گوندی باشماق واتە زێدوژینگەی عەتاخان.

سەرچاوە: ماڵپەڕی چەمەڕا

عطا خان منصور

اگر از راه سقز به طرف سنندج گذرکرده باشید در 30 کیلومتری سقز با گردنه ای روبرو خواهید شد که (( گردنه فیلان تاقی )) گویندش.

بر روی شانه های آن کوههای بلند و سر سبز و کهن و مناظری زیبا , به رروی شما آغوش میگشایند و همدم و هم رازتان میشوند.

برای لحظاتی چند روحتان را از غرش صداهای مزاحم وناهنجار شهر مانند پرنده ای آزاد به پرواز درمیاورند.

این سلسله کوههای تاریخی را{ سلطان؛شاوه شیرین و ناوقوڵ } مینامند که به همراه کوه (سه‌رته‌زێن) ستون وار شانه به شانه هم

سر به آسمان سائیده اند.

در کنار همین کوههای هزار به هزار چند روستا در کمال سادگی پشت به سینه گرم و مهربان (( شاوه شیرین )) لم داده و چشم

به گذر تاریخ دوخته اند.

این روستاها عبارتند از : ته‌یمان قه‌ڵا ؛ قه‌ڵاچوخه ؛ تازه‌ئاوا ؛هه‌وی ؛زامنئاوا ؛ته‌مبربه‌گ ؛شه‌مسه ؛ ئیراو ؛ سه‌رده‌ره و ته‌خت میباشد که درمنطقه (تیله‌کۆ ) سقزواقع شده اند.

بی شک طبیعت زیبا و دلفریب و روح انگیز باغات روستای باشماخ تاثیرپذیر بوده که کسانی خوش آوا و خوشنوا و خواننده ای همچون

"عطاباشماخ" (عطاخان منصور) درآن پرورده شده است.

عطاخان سعید منصور در سال 1296 هجری شمسی در روستای باشماخ چشم به جهان گشود و همانجا بزرگ شد و زندگی مشترک

را آغازنمود.

فرزندان عطاخان عبارت بودند از : ناصر؛حسین؛سعید؛جمشید؛اقبال؛زاه د؛ شاهۆ ؛ توران؛ درخشان ولیلا که متاسفانه حسین کشته

شد و سعید به دلیل بیماری زود هنگام جانسپرد.
زاهد هم به علت تصادف یک پای خودرا ازدست داد.

عطاخان تاششم ابتدائی درس خواند. آنموقع در مدرسه تازه تاسیس شده روستا تحصیل میکرد و مدام برای کسب دیگر علوم به

حجره های ( کلاس درس دینی )فقه ها رفت وآمد میکرد.

عطاخان روحی سرشار از آزادی را در خود پرورش داده وبه همین دلیل خانه اش مامن مهمانان وبزرگان منطقه بود.

عطاخان باهمین طرز فکربه میان اقشارمردم رفته و با آنهادیدار داشته که میتوان ازمیان آنها به شادروان شکرالله بابان اشاره کرد

که در آنموقع سرپرست مرکز هنری جوانان وابسته به وزارت فرهنگ وهنربود.

ثمره این دیدارها آشنائی با استودیوهای رادیو سنندج وبعد کرمانشاه و تهران رابدنبال داشت.

رادیوهای مذکور با پخش صدای دل نشین ودل انگیزو اصیل وپرسوز و گداز عطاخان ؛ منطقه تیله‌کۆی سقز

رنگ وبوی دیگر بخشیدن.

به این ترتیب صدای عطاخان از پستوها و اتاقهای تو در توی زادگاهش یعنی باشماخ به تمام نقاط کردستان منتقل و منتشرشد.

درسال 1337 هجری شمسی مستقیما با قسمت کردی رادیو تهران شروع بکار کرد و فعالیت خود را آغازنمود.

عطاخان باکمک گروه موسیقی رادیوتهران و با هنرنمایی استاد چیره دست مجتبی میرزاده و همکارانش توانست جمعاً 16آهنگ

اصیل و فلکلورضبط کند.

تعدادی ازآهنگها عبارت بودند از: شیرین دامه‌چۆ ؛ باوانم باوانم ؛ سۆیبه‌باڵابه‌رز ؛ عه‌مرم سه‌ێزاده ؛

توخوافاتم تۆوازبێنه ؛ خاڵوی رێبوار ؛ ئای له‌دوورله‌دوور ؛ غه‌ریب مه‌ڕۆ ؛ دووده‌ستم ببڕن به‌لیمۆته‌وه ؛

ئه‌وکچه‌ره‌شتاڵه ؛ که‌ومل باوانم ؛کانیه‌که‌ی به‌رماڵ ؛ گه‌ردن زه‌رد ؛ گیان گیان ؛ باوانم ؛

سه‌وزه‌ سه‌وزه‌ و.......

اشعار و سروده آهنگهای عطاخان سعید منصور فلکلور و شعر شاعران کرد بوده که البته تعدادی را نیز خودسروده است.

زبان آهنگهای عطاخان اردلانی بوده که ریشه تیله‌کۆی دارد.

یکی از هنرمندان نامدار کرد میگوید: هرکس بخواهد آهنگهای عطاخان رابازخوانی کند باید با لهجه و ریشهتیله‌کۆی خصوصاً باشماخ

آشنائی کامل داشته باشد.

از دید نویسندگان و محققین عطاخان هنرمندی توانا و آشنا به رموز موسیقی خصوصاً خوانندگی بوده است.

علی اشرف درویشیان نویسنده کردزبان درکتاب بیستون که درسال1356 منتشر شده بود از زبان مردم منطقه روایت میکند

و مینویسد که: عطاخان جوانیست باقدی رعنا و چشم نواز و صدای دلنشین و پاک و زلال .

نویسنده دیگری همچون (( حه مه حه مه باقی ))که ساکن کردستان عراق است مینویسد: عطاخان اصیل ترین آهنگهای کردی

را ضبط کرده ومانع نابودی این گنجینه شده است.

این هنرمند بزرگ تیله‌کۆی سقز سوز و آواز منطقه هه ورامانات راکه پر از راز و نیاز و شکوه و شکایت درونی ( اهورامزداست )

یعنی هۆره‌را به زیبائی دانسته و ادا کرده است.

آخرین اثرعطاخان سعید منصور ضبط چند آهنگ با استاد موسیقی رسول میرزاپور بوده که درسن 55 سالگی در زادگاهش باشماخ

انجام گرفته است.

عطاخان مثل سایر هنرمندان کردستان درونش پر از آهنگ دلنواز و سوزناک و عشق به خاک و موطنش بود که میخواست به

صورت کلام آهنگین درآورده وعرضه کند اما دریغا مرگ فرصت این خدمت والا را به او نداد و بیماری درسال1360

هجری شمسی گریبان او را گرفت و قلب بزرگ او را که سرشار از عشق و هنر و مردم دوستی بود از طپییدن انداخت و برای

همیشه درآغوش خاک زادگاهش و روستای خود باشماخ آرامیدن گرفت.

نوشته : شاعر وروزنامه نویس سقز آقای حسن امینی

شیرین دامه‌چۆ ؛
باوانم باوانم ؛
عه‌مرم سه‌ێزاده ؛

توخوافاتم تۆوازبێنه ؛
ئای له‌دوورله‌دوور ؛
غه‌ریب مه‌ڕۆ ؛
ئه‌وکچه‌ره‌شتاڵه ؛

کانیه‌که‌ی به‌رماڵ ؛
گیان گیان ؛ باوانم ؛

سه‌وزه‌ سه‌وزه‌











اين 2 آهنگ رو نداريم لطفا اگر كسي داره به دستمون برسونه .
سۆیبه‌باڵابه‌رز ؛

گه‌ردن زه‌رد ؛