نيازهاي تغذيه اي در دوران بارداري
نياز به چربي ها
در هر برنامه غذايي متعادل، توصيه مي شود بين 25% تا 35% و به طور متوسط حدود 30% از انرژي مورد نياز روزانه با چربي ها تأمين گردد. اين مقدار تقريبا معادل يک گرم چربي به ازاي یک کيلوگرم وزن بدن است که شبيه به مقدار توصيه شده دريافت پروتئين روزانه است.
هر گرم چربي حدود 9 کيلوکالري انرژي براي بدن تأمين مي کند و بنابر اين، مصرف 80 گرم چربي روزانه از طرف خانم ها، همان يک سوم نياز انرژي روزانه را تأمين مي کند.
بايد توجه داشت که همه چربي غذا دیدنی نيست. برای نمونه، گوشت کاملا بدون چربي حدود 5% چربي دارد؛ به این ترتيب، مصرف چربي به طور عمومی بيش از مقدار واقعي نياز نوع چربي مصرفی اعم از اينکه گياهي و يا حيواني باشد.
همچنين، اگر اشباع و يا غيراشباع باشد، انرژی يکسانی را برای بدن تأمين می کند و بنابر اين، نقش تعيين کننده اي در افزايش وزن و سلامت زن باردار دارد. از چربي هاي حيواني به جز چربي ماهي تا حد امکان، بهتر است احتراز شود و چربي هاي گياهي به صورت مايع و تنها در حد نياز مصرف گردند.
نياز به عناصر معدنی
نياز به دريافت همه عناصر معدنی در بارداري تا حدودي افزايش مي يابد؛ اگر چه عناصر معدنی گوناگونی همچون: فسفر، گوگرد، پتاسيم، مس، سلنيوم و ديگر عناصر هر يک اهميت خاص خود را در سلامت مادر و جنين دارند، ولي عناصری که در ادامه مطرح شد، به طور عمومی، تأثير بسياری بر بارداري و نتيجه آن دارند و به دريافت آنها در بارداري بسيار بيش از موقعيت غيربارداري نياز است.
کلسيم
نياز به دريافت کلسيم در دوره بارداري 50% افزايش مي يابد و به 1200 ميلي گرم در روز مي رسد. اگر مصرف لبنيات، سبزي و ميوه کافي باشد، اين نياز به خوبي تأمين مي شود. دريافت ناکافی کلسيم سبب برداشت کلسيم از استخوان هاي مادر مي شود. اگر چه به این ترتيب، نياز جنين تأمين مي گردد، ولي اين فداکاري بدن مادر سبب پوک شدن استخوان هاي زن باردار خواهد شد.
باید توجه داشت که مصرف نان هاي تخميرنشده، به علت وجود اسيد فيتيک، جذب کلسيم را کاهش مي دهد.
آهن
مادر تا هفته هاي پاياني بارداري حدود 270 ميلي گرم آهن به جنين منتقل مي کند که اين سبب افزايش نياز وي از 15 ميلي گرم به 30 ميلي گرم روزانه مي گردد.
کم خوني ميکروسيتيک هيپوکروميک ناشي از فقر آهن در بسياري از زنان باردار وجود دارد.
مصرف مرتب گوشت، تخم مرغ، نان تخميرشده و سبزي هایي با برگ سبز، اين مقدار نياز روزانه را تأمين مي کند.
آهن غذاهاي حيواني بسيار بهتر از آهن غذاهاي گياهي جذب مي شود و نوشيدن چاي – به علت داشتن «تانن» - هم بر مقدار جذب آهن و هم بر مقدار جذب آهن، غذاهاي دیگر تأثير نامطلوب می گذارد - که حدود 40% آهن حيوانی را تشکيل می کند - تأثيري ندارد.
علاوه بر اسيد فيتيک موجود در نان هاي تخميرنشده، اسيد اگزاليک موجود در بعضي گياهان همچون: اسفناج، چغندر و برگ چغندر و ريواس، موجب کاهش جذب آهن مي شود.
در طبقات فقير، در هنگام بارداري هاي پي در پي و نزديک به هم، و در زنان بارداري که در ماه مبارک رمضان روزه داري مي کنند، بیشتر، کم خوني ناشي از فقر آهن در سه ماه سوم بارداري مشاهده مي شود که در اين صورت مصرف مکمل آهن، ضروري بود و لازم است زن باردار روزانه 30 ميلي گرم آهن به صورت قرص، دريافت کند.
سديم
مقدار نمک طعام دريافتي توصيه شده براي افراد معمولي 3 تا 5 گرم روزانه است که در زمان بارداري به 7 تا 8 گرم مي رسد.
به طور معمول، مقدار مصرف روزانه خانم هاي باردار بيشتر از اين مقدار است و در صورتي که مادر دچار ورم شد، بهتر است مصرف نمک را کاهش دهد، ولي جز در بيماري هاي قلبي-عروقي، مقدار دريافت نبايد به کمتر از 7 تا 8 گرم روزانه برسد؛ زيرا خطر اختلال های شديد در تعادل يوني را در پی خواهد داشت.
در شرايط معمولي ضرورتي براي کاهش نمک دريافتي در دوران بارداري وجود ندارد؛ حتي در مسموميت حاملگي که عوارضي از قبيل: ادم و پروتئين اوري ظاهر مي شود هم دليلي براي محدود کردن سديم دريافتي وجود ندارد.
تنها در صورتي که عارضه قلبي يا فشار خون بالا وجود داشته باشد، محدود کردن سديم برنامه غذایی، ضروري است اگر چه در هيچ حالتي برنامه غذایی نبايد به شدت کم سديم باشد.
از دست دادن سديم زياد، خطر تشديد مسموميت با کاهش حجم خون را در پي خواهد داشت که اين خود موجب ترشح زياد رنين و افزايش فشار خون خواهد بود.
بهتر است به موازات کاهش سديم، دريافت پتاسيم افزايش يابد و از مصرف قهوه، الکل و چربي هاي اشباع نيز پرهيز گردد.
بسياري از غذاهاي آماده، داراي مقدار زيادي سديم هستند که برای نمونه، مصرف کنسروها، کالباس و سوسيس در زمان بارداري بايد به حداقل برسد و از مصرف کنسرو ماهي ها، بيسکويت شور، زيتون شور، خيار شور، پنيرهاي شور، سس هاي تجارتي و ماهي هاي نمک سود، خودداري شود.
در عوض شير و لبنيات، ميوه هاي تازه و همين طور سبزي هاي تازه از نظر سديم به نسبت فقيرند. مواد غذايي غني از پتاسيم شامل: گوشت و ميوه، غلات بويژه برنج، سبزيها و صيفي ها، ميوه هاي تازه و خشک و آشاميدنی ها هستند.
هنگامی که قرار است مقدار كمتري نمک به غذا زده شود، بهتر است از آب پز کردن غذا - که آن را خوش طعم نمي کند - پرهيز کنیم و در عوض غذا بخارپز، کباب و يا دم شود (در آب خودش بپزد).
ماهي ها حتي انواع دريايي آن (به جز ماهي حلوا) سديم بيشتر از گوشت قرمز ندارد.
|