کوچ کشیدن به اراک
در سال ۱۲۹۸ ه.ش. در حالی که روحالله ۱۹ سال داشت برای ادامه تحصیل علوم دینی به حوزه اراک میرود و در مدرسه سپهداری اقامت میکند. در آن زمان علمای بزرگی همچون آیت الله العظمی شیخ عبدالکریم حائری یزدی مرجع تقلید در این مدرسه تدریس میکردهاند و غیر از روحالله خمینی طلابی نظیر سیدمحمدرضا گلپایگانی و احمد خوانساری به دانش افزایی مشغول بودهاند. وی باوجود آن که قبلاً مقداری از منطق، مطول و سیوطی را در خمین نزد برادر بزرگش مرتضی خوانده بود، اما در اراک ابتدا به درس شیخ محمد گلپایگانی میرود تا دوباره منطق بیاموزد و در این فن تبحر بیشتری یابد. و نیز نزد «شیخ محمدعلی بروجردی» رفته و مطول را فرا میگیرد و نزد آقای شیخ عباس اراکی شرح لمعه را میخواند. روح الله در این ایام در اراک منبر هم میرفتهاست.
کوچ کشیدن به قم
در نوروز سال ۱۳۰۰ ه.ش. آیت الله شیخ عبدالکریم حائری آماده کوچ کشیدن به قم بود و میخواست در کنار بارگاه حضرت معصومه مدرسه علمیهای دایر کند که اساس حوزه علمیه قم شد. در قم عدهای از علما بویژه آیت الله شیخ محمدتقی بافقی گرد او میآیند و میخواهند که وی در قم ماندگار شود. تبعاً وقتی او به قم میآمد، شاگردان او و طلاب حوزه اراک هم غالباً روانه قم میشوند.
اندکـی پـس از کوچ کشیدن آیه الله العظمـی عبد الکریـم حایری یزدی روحالله نیز رهـسپار حـوزه علمیه قـم گردید و به سرعت مراحل تحصیلات تکمیلی علوم حـوزوی را نزد اسـاتید حـوزه قـم طـی کرد. وی باقیمانده مباحث کـتاب مطـول (در علـم معانی و بیان) را نزد آقا مـیـرزا «محمـد علـی ادیب تهرانـی» و دروس سطح را نزد آیتالله سید محمد تقـی خـوانساری و بیشتر نزد آیتالله سـیـد عـلی یثربی کاشانی و دروس خارج فـقـه و اصـول را نزد آیتالله العظمی عبدالکریـم حایری یزدی میآموزد.[۷] همچنین فلسفه را از حاج سید ابوالحسن قزوینی و ریاضیات (هیئت، حساب) را نزد او و آقا میرزا علی اکبر یزدی آموخت و عمده علوم معنوی و عرفانی را به مدت هفت سال از آقامیرزا محمد علی شاهآبادی بوده فراگرفت.[۸]
دوران بزرگسالی
ازدواج و فرزندان
روحالله در سال ۱۳۰۸ خورشیدی با خانم «خدیجه ثقفی» معروف به «قدس ایران»، دختر محمد ثقفی تهرانی ازدواج نمود.[۹]
فعالیتهای علمی
روحالله خمینی در بیان خاطراتش میگوید:
«از مدتها قبل از آمدن آقای بروجردی عمده اشتغال به تدریس معقول و عرفان و سطوح عالیه اصول و فقه بود پس از آمدن او به تقاضای آقایان مثل مرحوم آقای مطهری به تدریس خارج فقه مشغول شدم و از علوم عقلیه بازماندم و این اشتغال در طول اقامت قم و مدت اقامت نجف مستدام بود.»[۱۰]
فعالیتهای سیاسی
هر چند فعالیتهای علمی و سیاسی روحالله خمینی به هم پیوستهاست و مباحث درسی فقهی وی نیز آمیخته با مباحث سیاسی بودهاست، اما در این بخش به فعالیتهای مشخصاً سیاسی وی پرداخته میشود و مباحث نظری سیاسی در بخش ولایت فقیه آورده شدهاست.
روحالله خمینی از کودکی و نوجوانی به علت شرایط خاص سیاسی و اجتماعی با مسأله حکومت و قدرت سیاسی درگیر بودهاست. او با تمام وجود ستم قدرتهای محلی خمین به مردم و بخصوص خانواده خود را چشید. همچنین اشغال ایران را در خلال دو جنگ جهانی توسط قوای روسیه و انگلیس از نزدیک مشاهده کرد. لذا تبعا امر سیاست، قدرت و حکومت برای او اهمیت ویژهای یافتهاست.
اما به ظاهر نخستین بار طی سالهای ۱۳۰۰ تا ۱۳۰۶ با امر سیاست و حکومت در معنای خاص آن مواجه شد. وی هر چند در قم به تحصیل اشتغال داشت، اما درشکه کرایه میکرد و به تهران میآمد، تا به نطقهای مدرس در مجلس شورای ملی گوش فرا دهد و بشدت تحت تأثیر شخصیت مدرس بود. بخصوص او شاهد درگیری سیاسی بین مدرس و رضا شاه بود.
|