[amir ahmadi]

مهم ترین اختلاف طب جدید با طب قدیم، عقلانى و استدلالى بودن طب قدیم است، در حالى که طب جدید به روش تجربه و
آزمایش متکى است. پیش از پیدایش رنسانس در قرن شانزدهم میلادى ماهیت طب، استدلالى بود. با نگاهى به کتاب هاى پزشکى
چون قانون بوعلى سینا، ذخیره ى خوارزمشاهى و طب ناصرى و یا قانونچه که خلاصه اى از طب قدیم است، برهانى بودن طب به
روشنى معلوم مى شود. گرچه در گذشته پزشکان از تجربه هم استفاده مى کردند اما به نحوى قانونمند و مستدل، مطالب پزشکى
خود را تنظیم مى کردند. اطباء قدیم با شناخت طبیعت، موجودات هستى را به چهار قسم اصلى تقسیم مى کردند که عبارتند از:
1. آتش: که طبیعت آن گرم و خشک است.
2. هوا:که داراى طبعى گرم وتر است.
3. زمین: که طبیعت آن گرم و خشک
است.
4. آب: که داراى طبعى سرد وتر است. و نیز فصول سال را نیز به 4 قسم تقسیم مى کردند به شرح زیر:
الف .بهار: گرمِ مرطوب.
ب . تابستان: گرمِ خشک.
ج . پائیز: سرد خشک.
د.زمستان: سردِ مرطوب.
از طرفى جهان را عالم کبیر و انسان را عالم صغیر مى دانستند. و از این رابطه که انسان عالم صغیر بود و لاجرم تمام خصوصیات
عالم طبیعى عالم کبیر را در خود دارد، به این نتیجه رسیدند که انسان هم داراى چهار نوع مزاج است که عبارتند از:
1- مزاج دموى: و آن مزاجى است گرم وتر. دارنده این نوع مزاج داراى خصوصیاتى است که در کتاب هاى طبى قدیم به آن
اشاره شده است.
-2 مزاج صفرایى: مزاج گرم و خشک.
3- مزاج سودایى: سودایى ها افرادى هستند که مزاجشان سرد ولى خشک است.
4- مزاج بلغمى: که صاحب آن مزاجى سرد و گرم دارد. تمام خصوصیاتى که در سردِتر وجود دارد، در این نوع افراد بلغمى دیده
مى شود.
پس از این مقدمات و توضیح مفصل در مورد هر یک از آنها، از طبایع چهارگانه مدد گرفته و خصوصیت هاى طبیعى سرد و گرم
و خشک وتر را معلوم مى کردند، آن گاه به دنبال گیاهان و معادن گشته و طبیعت هر یک از آنها را به روش تجربى و آزمایش
ولى براساس همین چهار طبع مشخص مى کردند. مثلا با روش تجربه معلوم مى کردند که فلفل طبعش گرم و خشک است و یا
عسل طبعش گرم ولى مرطوب است و یا خیار از دسته مواد خوراکى است که طبعش سرد و مرطوب مى باشد. پس موجودات
نباتى و کانى و آلى روى زمین بر اساس همین چهار طبع، خصوصیات آنها مشخص مى شد. پزشکان در گذشته معتقد بودند که
باید بین این چهار طبع در انسان تعادل برقرار کرد و اگر چنانچه هر یک از طبایع چهارگانه در انسان غلبه کند، مزاج شخص علیل
شده و باید با دارو و غذاهاى ضد آن، آن را معالجه نمود.