[دانه کولانه]

امنيت در Symbian
بخش اول
نويسنده: وحيد نقشينه ‎/ بخش اول

طراحان و توسعه دهندگان سيستم عامل نرم افزارهاي خاص تجهيزات موبايل هر روز بيش از گذشته از امكانات و توانمندي هاي اين دسته از تجهيزات جديد استفاده مي كنند.
تلفن هاي همراه در اين بين نقش و جايگاه ويژه اي دارند و دليل اين جايگاه ويژگي كوچكي آنها نسبت به رايانه هاي موجود، پيچيدگي كمتر نسبت به رايانه ها و مشكلات كمتر آنها است و بعيد به نظر نمي رسد كه در سال هاي آتي به مرور جاي رايانه هاي شخصي (PC) را بگيرند. در اين بين سيستم هاي عامل طراحي شده براي گوشي ها جايگاه خاص دارند كه در اين مقاله سعي شده است به يكي از آنها يعني سيستم عامل Symbian پرداخته شود.
Symbian : سيستم عامل كوچكي است كه بسياري از شركت هاي سازنده گوشي تلفن هاي همراه از آن به عنوان platform خود بهره مي گيرند. در كشور ما نيز بيشتر گوشي هايي كه در اختيار مصرف كنندگان قرار دارد داراي اين سيستم عامل هستند. اين سيستم عامل براي وسايل دستي و همراه طراحي شده است و لذا داراي بالاترين قدرت كارايي در پائين ترين امكانات سخت افزاري است. به علاوه اين سيستم عامل داراي قدرت پايداري و Stability بسيار بالايي است و اين به دليل روشن و فعال بودن اين سيستم عامل براي روزها و يا حتي هفته هاي متوالي است. به علاوه اين سيستم عامل قادر خواهد بود كه با استفاده از امكان Active objects خود در لحظاتي كه از CPU استفاده نمي شود سيستم را خاموش نگاه دارد و به اين ترتيب در مصرف باتري صرفه جويي كند.
پيدايش Symbian
داستان شروع Symbian از شركت كوچك انگليسي - كانادايي با نام Psion در سال ۱۹۸۰ آغاز مي شود كه با هدف توليد نرم افزارهاي سرگرمي مبتني بر نسل اول CPUها يعني Z8081 تاسيس شد.
سه سال پس از تاسيس شركت Psion شريك تجاري اين شركت يعني شركت Sinclair پيشنهاد توليد نرم افزارهايي كاربردي مانند office را داد كه نتيجه آن توليد مجموعه يكپارچه اي تحت نام QL بود كه داراي نرم افزارهاي پردازنده متن، بانك اطلاعاتي و برنامه گرافيكي مديريت رايانه بود كه بعد از پيدايش سيستم عامل MS-Dos6 اين مجموعه با نام PC-Four وارد اين سيستم عامل شد. يك سال بعد شركت با ارائه Psion organiser كهPDA در ( (Personal Digital Assistant كاربرد داشت گام را فراتر نهاده و به عرصه سخت افزار وارد شد.
در سال ۱۹۸۷ شركت با ارائه محصولات خود بر پايه Plat form جديد خود به سيستم عاملي مخصوص محصولات خود را با نام EPOC معرفي كرد. نخستين نسخه از اين سيستم عامل بر پايه تكنولوژي ۱۶ بيتي ارائه شد و از نام EPOC16 را براي آن درنظر گرفتند.
تا سال ۱۹۹۷ يعني ۱۰ سال بعد اتفاق جديد و خاصي از سوي شركت Psion براي ارتقا و تشكيل EPOC16 انجام نگرفت. اما در اين سال نخستين نمونه از سيستم عامل EPOC با نام EPOC32 وارد باز ار شد كه در حقيقت توسعه يافته و تشكيل شده نسخه EPOC16 بود و به دليل داشتن ساختاري ۳۲ بيتي به نام EPOC32 نامگذاري شد. اين نسخه جديد در ابتداي فعاليت روي PDA كار گذاشته شد.
پس از موفقيت هاي حاصل از نسخه EPOC32، شركت Psion تصميم گرفت كه براي گسترش بازار محصول و ارتقاي آن شركت ديگري را نيز براي توسعه EPOC32 كه آن روزها به اختصار EPOC ناميده مي شد به همكاري بطلبد و نخستين شريك Psion در اين بازار شركت كوچك Gefox بود كه پس از توليد يك هزار از محصولات جديد EPOC اعلام كناره گيري كرد و پس از كناره گيري Gefox شركت بزرگ اريكسون آمادگي خود را جهت همكاري در پروژه EPOC به شركت Psion اعلام كرد و اين همكاري در سال ۱۹۹۸ محقق شد و به علاوه شركت هاي بزرگ ديگري به اين اتحاد پيوستند و با توسعه EPOC نام آن را Symbian نهادند.
پس از به وجود آمدن اتحاد اوليه جهت توسعه Symbian شركت هاي بيشتري به آن پيوستند كه در اين ميان مي توان به sony Ericsson با ۱۳ درصد، پاناسونيك با ۱۰‎/۵ درصد، Siemens با ۸ درصد و سامسونگ با ۴ درصد اشاره كرد. به علاوه شركت هاي اوليه نيز با كاهش همكاري خوب با اين اتحاديه سهم خود را كمتر كردند. به گونه اي كه در حال حاضر نوكيا با
۴۷ درصد و Ericsson با ۱۵ درصد همچنان در اين اتحاد و همكاري مشغول به فعاليت هستند.
ساختار Symbian
سيستم عامل اصلي در سيستم عامل Symbian داراي ساختاري ۳۲ بيتي است كه امكان مديريت همزمان چندين برنامه را براي تجهيزات همراه فراهم مي كند. از مهمترين ويژگي هاي Symbian مي توان به موارد زير اشاره كرد:
۱- اين سيستم عامل داراي ساختاري با نام micro kernel است به گونه اي كه طراحان، حداقل نيازمندي هاي سيستم را در آن در نظر گرفته اند تا كارآيي بالايي داشته باشد.
۲- به دليل وجود مجموعه اي از كتابخانه هاي سيستمي در سطح دوم اين سيستم عامل كارهاي متنوعي مانند تغيير شكل و اندازه فونت ها و كار با بانك اطلاعاتي به راحتي انجام مي شود.
۳- به دليل استفاده از مدل معماري انعطاف پذير مبتني بر Server - Client و نوع خاصي از روش برنامه نويسي امكان پشتيباني از نرم افزارهاي فشرده اما قدرتمند مهيا شده است.
۴- طراحي پايدار نرم افزار با استفاده از مدل برنامه نويسي اشيا مبتني بر Component، Symbian را به سيستم عاملي خاص در طراحي الگوها و چارچوب هاي مختلف تبديل كرده است.
۵- در پائين ترين سطح اين سيستم عامل (Low level) و Comonentهاي اصلي طراحي شده است كه به برنامه هاي كاربردي سمت كاربر امكان مي دهد از هسته سيستم عامل درخواست هاي مختلفي داشته باشند.
۶- امكان سازگاري با تجهيزات و فناوري هاي مختلف در نسخه هاي مختلف Symbian در نظر گرفته شده است.
۷- امكان دسترسي سريع به داده هاي كاربر با استفاده از هسته قدرتمند چند وظيفه اي در پائين ترين سطح نرم افزار و يك چارچوب واسط كاربر بسيار ساده در بالاترين سطح نرم افزار.
۸- طراحي يك زيرسيستم بزرگ متشكل از سه بخش C32، ETel، Esock براي كارهاي ارتباطي و شبكه اي كه اين امكان را در اختيار توسعه دهندگان برنامه هاي كاربردي قرار مي دهد كه با توجه به نوع تجهيزات، سرويس ها و... امكان توسعه نرم افزار خود را بدون توجه به ساختار سيستم عامل انجام دهند.
۹- امكان انتقال اطلاعات در برد كوتاه با استفاده از بلوتوث، USB و...