[افسون 13]

10 اثر از میراث معنوی ایرانیان به ثبت جهانی رسید

ثبت جهانی آثار ملموس و ناملموس فرهنگی ایران ، نقش مؤثری در صیانت از سرمایه‌های فرهنگی کشور و معرفی تمدن ایران در عرصه‌های بین‌المللی دارد .

از میان ۱۲۰ اثر معنوی که در یونسکو به ثبت رسیده ، 10 اثر متعلق به ایران است ، در حالیکه ایران سرشار از آثار و یادگارهای معنوی متعدد است و می‌تواند سهم بیشتری از این میزان را به خود اختصاص دهد .

بیش از ۴۵۰ اثر معنوی در کنار ابنیه و محوطه‌های تاریخی ثبت و ضبط شده است . ۹ پرونده آثار معنوی کشور طی شش سال گذشته در فهرست میراث معنوی یونسکو به ثبت رسیده است . امسال نیز مراسم قالی‌شویی مشهد اردهال کاشان به عنوان دهمین اثر میراث معنوی ایران به ثبت جهانی رسیده است .

نوروز ، موسیقی ردیفی ایرانی ، هنر و مراسم نمایشی تعزیه ، موسیقی بخش‌های خراسانی ، آیین پهلوانی و رقص پهلوانی ، روش سنتی قالیبافی در استان فارس ، روش سنتی قالیبافی در کاشان ، (قصه‌پردازی) نقالی ایرانی ، دانش ساخت لنچ در خلیج فارس ، قالیشویی مشهد اردهال کاشان نیز فهرستی از میراث فرهنگی و معنوی کشورمان است که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده‌ است .


معرفی میراث معنوی ایرانی که در یونسکو به ثبت جهانی رسیده است :

*نوروز :پس از سال‌ها انتظار و ارائه درخواست ثبت جهاني نوروز به سازمان علمي و فرهنگي سازمان ملل متحد ـ يونسكو ـ سرانجام هشتم مهر‌1388 مهمترين جشن باستاني ايرانيان به ثبت جهاني رسيد .

*موسیقی ‌ردیفی ایرانی : ثبت جهاني رديف موسيقي ايراني(در مهرماه 1388) افتخار بزرگي براي کشور ايران به شمار مي‌آيد و این نخستین بار است که یک اثر ناملموس از ایران به ثبت جهانی می ‌رسد .

*قالیبافی استان فارس : به طور كلي روشهاي بافت و نقشمايه‌ها و نگاره‌های استان فارس در حد كمال زيبايي و تنوع است و البته در هر ايل و طايفه و در هر ناحيه فرق مي‌كند . به تقريب تمامي آنها روي زمين بافته مي‌شوند . قالي و قاليچه‌هاي فارس بيشتر دو پوده بوده و تار و پود آنها از جنس پشم است . گره به كار رفته در فرشهاي اين استان بسته به ايل و طايفه متفاوت است چنانچه در دستبافتهاي ايل قشقايي گره فارسي در حاليكه در ميان بافنده‌هاي مستقر در ني ريز و اصطهبانات گره‌هاي فارسي ـ تركي بسته به مورد رايج است و در ساير ايلها مي‌توان گفت به تمامي گره تركي يا متقارن را ترجيح مي‌دهند . پشمهاي به دست آمده از گوسفند‌هاي فارس لطيف و براق بوده و رنگ‌هاي پرمايه و دلپذيري كه در اين ناحيه به فراواني يافت مي‌شود .
روش سنتي قاليبافي در استان فارس در آبان 1390 ثبت جهاني شد .

*آیینهاي پهلوانی : ثبت جهانی آیین‌های پهلوانی و زورخانه‌ای در سازمان جهانی یونسکو به عنوان میراث معنوی بشریت در آبان‌89 اتفاق افتاد.

*قالیشویی‌مشهد اردهال‌ کاشان : آیین قالیشویان مشهد اردهال کاشان به عنوان تازه‌ ترین اثر ایران در هفته گذشته در فهرست میراث معنوی یونسکو ثبت شده است .
مراسم سنتي مذهبي قاليشويان از سنت‌هاي چند هزار ساله است كه در دومين جمعه مهر هر سال در مشهد اردهال كاشان برگزار مي‌شود .

*تعزیه : نمایش آیینی تعزیه بنا به اسناد به دست آمده از بخارا و مناطق ماوراءالنهر مراسمی پرشکوه در سوگ کشته شدن سیاوش به دست افراسیاب بوده است . این آیین بعدها و بعد از ورود اسلام در بزرگداشت شهادت امام حسین(ع) ادامه حیات داد .

روند ثبت جهانی تعزیه از سال 1384 مفتوح شده بود که به دلیل ناقص بودن مدارک ارسالی برای تحقیق و بررسی پیرامون آن در یونسکو یا نبود تطابق مدارک ارسالی با استانداردهای این سازمان ، روند ثبت جهانی آن به تأخیر افتاد.
جالب این که هنر نمایشی تعزیه درحالی در فهرست میراث جهانی و ناملموس یونسکو قرار گرفت که ترکیه نیز مدعی ثبت آن به نام کشورش بود . با این حال پرونده ثبتی تعزیه به دلیل قدمت برگزاری آن ، به صورت مستقل به نام ایران ثبت شد .

*روش سنتی ‌قالیبافی در‌کاشان : قالی کاشان با یک نظر سریع هم از طریق بافت بسیار ظریف (گره با پرز کوتاه و ظریف) که جزئیات تمام نقشها را ظاهر می‌سازد و هم از طریق پشم بسیار عالی مرینوس آن که به سطح قالی یک حالت مخملی می‌دهد ، قابل تشخیص است . بدون تردید استفاده از پشم استرالیایی توسط کسی انجام شده که اساس تولید فرش نوین کاشان را گذاشته و واردکننده همین پشم و بنیانگذار بافندگی شهر بوده است .

*موسیقی بخشيهاي خراسان : موسیقی بخشی‌های (نوازنده و خوانندگان محلي خراسان که مجموعه‌ای از شعر، ادبیات، عرفان و اخلاق را دربرمی‌گیرد به کوشش هوشنگ جاوید و مجتبی قیطاقی در تاریخ اول تیر‌ ۱۳۹۰ به عنوان میراث فرهنگی معنوی یونسکو به ثبت رسید .

*فناوري ساخت لنچ در جنوب ايران : مهارتهای سنتی ساخت و ساز و دریانوردی لنج ایرانی در خلیج فارس بيست و هفتم نوامبر ۲۰۱۱ در فهرست میراث ناملموس یونسکو به ثبت رسید .
‌دانش ساخت لنچ به دانش ساخت لنچ‌ های ایرانی گفته می‌شود این لنچ‌ها که توسط مردم جنوب ایران و ساکنان خلیج فارس برای سفرهای دریایی ، تجارت ، ماهیگیری و غواصی مروارید استفاده می‌شود ، به طور سنتی با استفاده از دست و چوب ساخته می‌شود.
ساخت لنچ دارای موسیقی و ریتم‌های خاص خود است که این سرودها توسط ملوانان و قایقران در حال کار کردن خوانده می‌شود .

*نقالی (قصه ‌پردازی) ایرانی : تدوین پرونده ثبت جهانی (مهرماه 1388) نقالی با همکاری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، بنیاد فردوسی ، خانه تئاتر و مرکز هنرهای نمایشی کشور ایران انجام پذیرفته است . ثبت پرونده «نقالی» در ششمین اجلاس میراث معنوی ناملموس یونسکو در سال گذشته به ثبت جهانی رسید .