«بهمن در داستان رستم و اسفنديار»
«بهمن در داستان رستم و اسفنديار»
خلاصه مقاله
بهمن به نظر نگارنده نمود دوباره اي از پادشاهان پيش از دوره پهلواني در شاهنامه است. در روايت طبري و به طبع او بلعمي و همچنين در فارس نامه آمده است:
وهمن [بهمن] به خون خواهي پدر خود سپندياد بر سيستان و زابلستان تاخت و فرامرز را در جنگي بزرگ شکست و بکشت. ولي زال را بنابر شفاعت پشوتن به جان امان داد. روايت ديگر از مسعودي مروزي است که در آن بهمن همه خاندان رستم را بکشت.
در روايت شاهنامه اسفنديار هنگام مرگ بهمن را به دست رستم مي سپارد تا او را به آيين بپرورد، بهمن چون بر تخت شاهي ميرسد به سيستان حمله مي کند و فرامرز پس از مرگ رستم توسط شغاد نميتواند از سيستان حمايت کند.
عصر بهمن عصر يورش به آرمانهاي پهلواني است؛ گويي با حضور بهمن دوره جديدي آغاز شده است. دوره حکمراني پادشاهان بدون پهلواني آرماني.
سپردن بهمن به رستم از جانب اسفنديار مي تواند گوياي اين مطلب باشد که بهمني که سالها در دربار زيسته و آيين شاهي آموخته ، لازم است مدتي در دست جهان پهلواني چون رستم پرورش يابد تا آيين پهلواني نيز بياموزد. چرا که او بازنمود شاهان پيش از خاندان رستم در شاهنامه است. شاهاني که نيروي پهلواني و فره ايزدي را يک جا در وجود خود داشتند.
بر اين اساس در دو سوي اين تقابل، رستم و اسفنديار رسالتي بر دوش دارند که درصدد تحقق آن اند. اين رسالت در حقيقت بر کشيدن بهمن است.
با اين نگرش همه سهو ها و خطاهاي دو پهلوان توجيه پذير مي نمايد. از يک سو اسفنديار توطئه پدر را به جان مي خرد و نصايح مادر و خفتن شتر پيشرو را وقعي نمي نهد. از سوي ديگر رستم به هيچ وجه حاضر به بستن دستان خود نمي شود، حتي به صورت مصلحتي و نصايح زال مبتني بر ترک جنگ را نمي شنود و به سخن سيمرغ مبني بر سرنوشت شوم کشنده اسفنديار توجه نمي کند. بدين ترتيب دو پهلوان قدم به قدم که پيش مي روند راه بر آنها بسته مي شود.
اين گونه است که اين شاهزاده و پهلوان بنيان هاي آينده را پايه گذاري مي کنند.
|