بيشتر خانم‌ها خيال مي‌كنند گرفتاري‌هاي حول و حوش قاعدگي كاملاً طبيعي هستند و هيچ چاره‌اي برای آن ندارند. خانم‌هايي هم هستند كه تمام مشكلات جسمي، روحي، رواني و عصبي‌شان را در اين ايام به عصبي بودن خودشان مربوط مي‌دانند و خيال مي‌كنند كه هر ماه مجبورند با تمام اين مشكلات، كنار بيايند. عده‌اي هم البته هستند كه به داروهاي مسكن متوسل مي‌شوند و علاجشان را از داروهاي شيميايي مي‌خواهند. اما برخی از تازه‌ترين تحقيقات پزشكي نشان مي‌دهند كه خانم‌ها مي‌توانند فقط و فقط با اصلاح برنامه غذايي‌شان، تمام اين مشكلات را طي مدت يك تا سه ماه ريشه‌كن كنند.
يك قاعدگي و هزار و يك مشكل
دلشوره، ناپايداري خلقي، تحريك‌پذيري، تنش عصبي، سردرد، ميل شديد به شيرينیجات، افزايش اشتها، تپش قلب، ضعف، سرگيجه، افزايش وزن، ورم دست و پا، تورم و حساسيت پستان‌ها، احساس ورم و نفخ شكم، افسردگي، ضعف حافظه و بي‌خوابي. آيا شما هم جزء خانم‌هايي هستيد كه از چند روز قبل تا چند روز بعد از قاعدگي، با اين مشكلات دست و پنجه نرم مي‌كنند؟ اگر پاسختان به اين سوال مثبت است، بايد خدمتتان عرض كنم كه اولاً، شما به يك بيماري بسيار شايع تحت عنوان سندرم پيش از قاعدگي يا PMS مبتلا هستيد و ثانياً كه اين نوشته را حتماً بخوانيد تا هرچه زودتر به فكر اصلاح برنامه غذايي‌تان بيفتيد و خودتان را از شر اين مشكلات خلاص كنيد.
PMS، چرا و به چه علت؟
PMS يكي از شايع‌ترين بيماري‌هاي زنانه دنيا است. در ايران البته آمار درست و دقيقي از اين بيماري در دست نيست، اما منابع آمريكايي مي‌گويند 40 تا 60 درصد زنان اين كشور (و كم و بيش، همين درصد از خانم‌ها در كشورهاي ديگر) بين سنين 12 تا 50 سالگي با اين بيماري دست به گريبانند. PMS اگرچه با افزايش سن تشديد مي‌شود، اما براي دختران جوان و نوجوان نيز مي‌تواند كاملا دردسرساز باشد.
علتش هنوز نامشخص است اما اغلب پزشكان، به هم خوردن تعادل هورموني استروژن و پروژسترون را محتمل‌ترين دليل اين بيماري مي‌دانند. هورمون استروژن كه در تمام طول ماه توليد مي‌شود، درست پيش از تخمك‌گذاري افزايش مي‌يابد. در اين مرحله، تخمدان‌ها شروع به ساخت و ترشح پروژسترون مي‌كنند. PMS هم دقيقاً در طول دوهفته بعد از تخمك‌گذاري تا پايان دوره قاعدگي اتفاق مي‌افتد و خانم‌هايي كه تخمك‌گذاري ندارند، اصلاً به اين بيماري دچار نمي‌شوند، مگر اين‌كه تحت درمان با هورمون‌هاي استروژن و پروژسترون صناعي باشند كه در اين صورت، بعيد نيست آن‌ها هم از اين بيماري رنج ببرند.
چهره‌نگاري از يك بيماري هزارچهره
مي‌شود گفت PMS يك بيماري هزار چهره است، چراكه پزشكان بيش از 150 علامت را به اين بيماري منسوب كرده‌اند. علايمش البته در زنان مختلف، متفاوت است و همين مسأله، تشخيص را دشوار مي‌كند. بدتر اين‌كه، الگوي اين بيماري بر حسب ماه‌هاي مختلف سال و سن بيمار نيز ممكن است دست‌خوش تغيير شود.
شايع‌ترين علايم اين بيماري همان‌طور كه در ابتدای بحث هم اشاره شد، عبارتند از: دلشوره، ناپايداري خلقي، تحريك‌پذيري، تنش عصبي، سردرد، ميل شديد به شيرينيجات، افزايش اشتها، تپش قلب، ضعف، سرگيجه و غش، افزايش وزن، ورم دست و پا، تورم و حساسيت پستان‌ها، احساس ورم و نفخ شكم، افسردگي، ضعف حافظه و بي‌خوابي.
جالب است بدانید كه اين بيماري مي‌تواند علايم ویژه‌ای از قبیل بد خُلقي، سركشي در برابر پدر و مادر و اولياي مدرسه، فرار از منزل و عدم حضور در مدرسه و افزايش شدید ميل جنسي را در دختران جوان به وجود بياورد. اما از آنجايي كه اكثر اين علايم جز در موارد بسيار واضح به درستي تشخيص داده نمي‌شود، هيچ بعيد نيست كه مشكل اين دختران تا نزديك سن 30 سالگي نيز بدون تشخيص بماند.
قربانيان بي‌اطلاعي
تاواني كه جامعه بابت PMS مي‌پردازد باوركردني نيست. تصور كنيد كودكي را كه تحت سرپرستي مادري مبتلا به اين بيماري بزرگ مي‌شود؛ مادري كه يك خط در ميان، كنترلش را از دست مي‌دهد و فرزندش را مورد آزار و اذيت جسمي يا لفظي قرار مي‌دهد، نه براي خودش آسودگي خاطر مي‌گذارد و نه براي فرزندش اعتماد به نفس و خودباوري. و البته تقصيري هم به گردن آن مادر نيست. او بيمار است و هيچ بعيد نيست كه در برقراري ارتباط با ديگران و حتي در روابط زناشويي خودش هم دچار مشكل شود.
PMS در دختران جوان مي‌تواند يكي از علل اصلي گرايش به مواد مخدر و الكل باشد. دختران جوان مبتلا كه دچار علايم خفيفي همچون تحريك‌پذيري، اضطراب، ناپايداري خلقي و افسردگي مي‌شوند، خيلي مشكلات رفتاري آن‌ها را در برمی‌گیرد و كم‌كم خودشان نيز باورشان مي‌شود كه هيچ كنترل و مسؤوليتي در قبال رفتارشان ندارند.
مسأله‌ای سخت با راه حلی آسان
جالب‌ترين نكته در خصوص PMS اين است كه رژيم غذايي اغلب مبتلايان به اين بيماري شبيه همديگر است. اكثرشان غذاهاي آماده، غذاهاي چرب، محصولات لبني و مواد كافئين‌دار را زياد مصرف مي‌كنند و كمتر به سراغ غذاهاي طبيعي و سالم مي‌روند.
به همبرگر، سيب‌زميني سرخ‌كرده، چيپس، نوشابه‌هاي كولادار، انواع بيسكويت و شيرينيجات و به‌خصوص شكلات، ماكاروني و برنج شديداً علاقه‌مندند و از طرفي براي حفظ تناسب اندامشان هم گهگاه بعضي از وعده‌هاي غذايي‌شان را كاملاً حذف و در عوض، گاهی اوقات هم حسابي در غذا خوردن زياده‌روي مي‌كنند.
جالب است كه با آغاز دوره PMS و ورم ناشي از آن، به مبتلايان احساس چاقي دست مي‌هد و به همين دليل، به رژيم‌هاي موقت غذايي روي مي‌آورند. اما با برطرف شدن اين دوره، دوباره پرخوري شروع مي‌شود و در عوض، براي كم كردن اين اشتهاي كاذب مي‌روند سراغ داروهاي لاغري. اين چرخه تغذيه‌اي را در اغلب مبتلايان PMS مي‌شود سراغ گرفت.
پزشکان تشخيص می‌دهند
تشخيص اين بيماري بر مبناي الگوي زماني شروع و ختم علايم است. يعني اگر هر كدام از علايم فوق‌الذكر (به خصوص علايم شايع‌تر) يك يا دو هفته مانده به شروع قاعدگي آغاز شود و با شروع قاعدگي، يا مدت كوتاهي بعد از شروع قاعدگي پايان يابد، مي‌توانيم مطمئن شويم كه با يك بيمار مبتلا به PMS روبه‌رو هستيم. خطر ابتلا به اين بيماري در خانم‌هايي كه سابقه خانوادگي ابتلا به PMS داشته باشند، البته بيشتر است. حاملگي‌هاي متعدد هم شانس بروز اين بيماري را افزايش مي‌دهد. استرس نيز از ديگر عوامل زمينه‌ساز و تشديدكننده PMS محسوب مي‌شود.
خيلي از مبتلايان به این بیماری، به داروهاي ضد افسردگي، آرام‌بخش، خواب‌آور و مسكن اعتياد پيدا مي‌كنند. اگرچه قرص‌هاي ضد بارداري ممكن است علايم اين بيماري را (در موارد خفيف) مرتفع كنند اما با قطع آن‌ها، PMS دوباره و اين‌بار، شديدتر از قبل برمي‌گردد. چاق و لاغر شدن‌هاي مكرر، جراحي، ضربات شديد و ابتلا به بعضي بيماري‌ها نيز مي‌تواند باعث بروز يا تشديد علايم اين بيماري شود. در هنگام تشخيص بايد حتماً به الگوي تغذيه‌اي شخص به عنوان يك عامل كليدي براي تشخيص قطعي توجه كرد.
هرچه زودتر دست به كار شويد
علاوه بر عوارضي كه قبلاً ذكر شد و مشكلات متعدد روحي رواني كه مبتلايان به اين بيماري از آن رنج مي‌برند، به نظر مي‌رسد كه برخي از بيماري‌ها و معضلات بهداشتي ديگر نيز با PMS در ارتباط باشند. تازه‌ترين تحقيقات در اين زمينه حاكي از آن است كه همان نوع برنامه غذايي كه مي‌تواند باعث بروز PMS شود، مي‌تواند در بروز بيماري‌هاي ديگر نيز نقش داشته باشد؛ بيماري‌هايي همچون: اندومتريوز، ناباروري، افسردگي متعاقب زايمان، قاعدگي نامنظم، فيبروسيست پستان، تومورهاي فيبروييد، افزايش خطر هيستركتومي (برداشتن رحم)، مشكلات يائسگي، پوكي استخوان و حتي افزايش خطر ابتلا به بعضي از سرطان‌هاي تناسلي و بدخيمي‌هاي پستان.
و خلاصه اين‌كه ...
تحقيقات اخير نشان داده است كه یکی از عوامل مهم و مؤثر در بروز يا درمان PMS، نحوه زندگي شخص است: برنامه غذايي، رژيم‌درماني و پرخوري‌هاي متناوب، استفاده از مواد غذايي خطرساز و ...
به نظر مي‌رسد كه علايم PMS يك نقش واسطه‌اي ميان شخص مبتلا و بدن او بازي مي‌كند كه به شخص هشدار مي‌دهد: برنامه غذايي‌ات را بهتر كن، حالت بهتر مي‌شود.
درمان سندرم پیش از قاعدگی (PMS)
اگرچه بسیاری از خانم‌ها در طی دوران باروری خود ممکن است دچار عوارض و علایم سندرم پیش از قاعدگی شوند ولی بررسی‌ها نشان داده است انواع شدید این سندرم در خانم‌های بین سنین 30 تا 40 سال یا خانم‌هایی که فرزندان کوچک دارند، بسیار شایع است. عوارضی که می‌تواند غیر از تأثیر روی بهره‌وری فرد مبتلا در محیط کار و منزل، روی روابط اجتماعی و زندگی اجتماعی این افراد نیز تأثیر منفی بگذارد.
هنوز علت واقعی این سندرم مشخص نشده است ولی اکثر پزشکان عقیده دارند، PMS، واکنش غیر طبیعی بدن در برابر تغییرات طبیعی هورمون‌ها و وضعیت بیولوژیکی بدن است. واکنش‌هایی که می‌توانند موجب تغییرات زیادی در وضعیت تنظیم عصبی و هموستاز بدن شوند و علایم تشکیل‌دهنده این سندرم را به‌وجود آورد.
همان‌طور که گفته شد، چون هنوز علت اصلی این سندرم مشخص نشده است، درمان‌هایی هم که در این زمینه وجود دارند درمان‌های اختصاصی و ثابت‌شده این بیماری نیستند. روش‌هایی که در زیر به ذکر آن می‌پردازیم، صرفاً روش‌های درمانی‌ای هستند که پزشکان و خانم‌های مبتلا بر اساس کنترل بعضی علایم، آن‌ها را تجربه کرده‌اند و مؤثر یافته‌اند.
درمان‌های دارویی
پروژسترون و پروژستوژن: تا چندین سال قبل تصور می‌شد که علت اصلی PMS کمبود پروژسترون در بدن است. به همین دلیل برای مبتلایان، قرص پروژسترون تجویز می‌شد.
اگرچه استفاده از این دارو تا حدودی علایم PMS را برطرف می‌کرد ولی در عوض طول دوره قاعدگی را افزایش می‌داد که باعث ناراحتی مصرف‌کنندگان می‌شد. به همین دلیل مدتی بعد داروهای صنعتی مشابه پروژسترون ساخته و به بازار عرضه شد. پروژستوژن در بعضی موارد جلوی به‌وجود آمدن PMS را می‌گرفت و عوارض پروژسترون را هم نداشت، ولی در بعضی موارد هم مشخص شد که خود می‌تواند تحریک‌کننده به‌وجود آمدن این سندرم باشد. این اثر متضاد پروژستوژن باعث شد که این دارو هم نتواند در بین روش‌های درمان PMS جایی برای خود پیدا کند.
قرص‌های ضدبارداری ترکیبی: هنوز هم از این داروها برای درمان عوارض PMS استفاده می‌شود. اگرچه مطالعات زیادی وجود ندارند که تأثیرگذاری این روش را تأیید کنند، ولی تجربه خانم‌های مصرف‌کننده خود باعث شده است تا همچنان قرص‌های ضد بارداری به عنوان یک روش شایع استفاده شود. با این حال استفاده از این قرص‌ها نمی‌تواند عوارض خلقی و روحی PMS را از بین ببرد و اضطراب، بدخلقی، تنش عصبی، دلشوره و افسردگی در جای خود باقی خواهند ماند. از عوارض این قرص هم می‌توان به ترومبوآمبولی یا بازگشت علایم بعد از قطع مصرف داروها اشاره کرد.
استروژن: این دارو باعث می‌شود سیکل قاعدگی متوقف و در نتیجه عوارض PMS آشکار شود. اما در خانم‌هایی که رحمشان برداشته نشده است، باید برای جلوگیری از ایجاد هیپرپلازی در رحم، پروژسترون هم تجویز شد. درد پستان‌ها، تهوع و افزایش وزن از عوارض مصرف این داروها است.
بروموکریپتین: گاهی اوقات در خانم‌هایی که درد پستان در هنگام PMS بسیار بیشتر از علایم دیگر آزارشان می‌دهد، می‌توان از این دارو استفاده کرد. بروموکریپتین جلوی ترشح هورمون پرولاکتین را می‌گیرد. درد و تحریک‌پذیری پستان با مهار این هورمون برطرف می‌شود اما باید انتظار عوارضی مثل تهوع، یبوست، سردرد و گیجی را داشت.
دارویی به نام دانازول هم که یک هورمون مصنوعی است برای برطرف کردن همین علایم (درد پستان) به کار می‌رود ولی مصرف طولانی‌مدت آن می‌تواند باعث مشکلات قلبی شود.
دیورتیک‌ها: دسته دیگری از داروها که برای کنترل عوارض PMS استفاده می‌شوند، دیورتیک‌ها هستند. داروهایی که معمولاً در بیماریهای قلبی و فشار خون کاربرد دارند. دیورتیک یعنی ادرارآور و همان‌طور که از نام داروها پیدا است از آن‌ها برای کنترل عوارضی چون پف‌کردن، ورم، درد پستان و کم کردن وزنی که ناشی از احتباس آب در بدن باشد استفاده می‌شود. اسپیرونولاکتون از این دسته داروها است.
استفاده نامناسب و بدون مشاوره با پزشک از این داروها علاوه بر اینکه می‌تواند علایم کمبود مایع در بدن را به‌وجود بیاورد، می‌تواند موجب هدر رفتن پتاسیم زیادی بشود که عوارض قلبی جبران‌ناپذیری را به دنبال خواهد داشت.
داروهای ضد افسردگی (SSRI): استفاده از بعضی از داروهای ضد افسردگی که مکانیسم اثرشان مهار بازجذب سروتونین در پایانه‌های عصبی است، می‌تواند در برطرف کردن عوارض عصبی و روانی PMS مفید باشد. دلشوره، ناپایداری خلقی، تحریک‌پذیری و تنش عصبی که در چند روز قبل از قاعدگی به‌وجود می‌آید با مصرف این دسته از داروها (مثلاً فلوکستین) برطرف شود، ولی مصرف این داروها می‌تواند عوارضی مثل سردرد، تپش قلب، حالت تهوع، گیجی یا کاهش میل جنسی را به دنبال داشته باشد. معمولاً پزشکان این دارو را با دوزهای کم و فقط همزمان با تخمک‌گذاری تجویز می‌کنند تا افراد گرفتار عوارض آن نشوند.
غیر از داروهایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، داروهای هورمونی دیگری هم هستند که برای علامت درمانی در هنگام PMS استفاده می‌شوند. باید همیشه به خاطر داشت که هر کدام از داروهای فوق به دلیل اینکه هر کدام مکانیسم خاصی دارند و در یک‌سری از مکانیسم‌های طبیعی بدن دخالت می‌کنند، در صورت مصرف خودسرانه یا بیش از اندازه می‌توانند بسیار مشکل‌ساز شوند. این داروها همیشه باید با تجویز پزشک مصرف شوند. اما اگر حوصله مراجعه به پزشک را ندارید یا عوارض PMS در شما آن‌قدر زیاد نیست که ارزش خوردن داروهای پرعارضه را داشته باشد، داروهایی وجود دارند که می‌توانید آن‌ها را بدون نسخه پزشک تهیه و مصرف کنید.
آسپیرین، استامینوفن، آنتی‌هیستامین و بعضی انواع دیورتیک‌ها (اگر به مقدار کم مصرف شوند)، می‌توانند بعضی علایم PMS را برطرف کنند. مسکن‌هایی هم که معمولاً خانم‌ها در هنگام دردهای قاعدگی مصرف می‌کنند در صورت ترکیب با داروهای فوق اثر‌بخش خواهند بود. مفنامیک اسید می‌تواند دردهای عمومی ناشی از PMS و سردرد را برطرف کند اما نمی‌تواند برای درد پستان کاری انجام دهد.
ایبوپروفن، کتوپروفن، و ناپروکسن هم از دیگر مسکن‌هایی هستند که در درمان PMS کاربرد دارند. مسأله‌ای که باید به آن توجه کرد این است که اکثر اوقات استفاده یکی از این داروها به تنهایی مؤثر نخواهد بود و ممکن است لازم شود تا چند دارو به طور همزمان مصرف شوند. بعضی از متخصصین پیشنهاد می‌کنند حتی برای استفاده از این داروهای بدون نسخه نیز حداقل تلفنی با پزشک خود مشورت کنید و در صورت به‌وجود آمدن هر نوع علامتی، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
طب جایگزین برس به داد ما!
گاهی اوقات بعضی از خانم‌ها ترجیح می‌دهند به جای روش‌های رایج و معمول درمانی برای کنترل علایم سندرم پیش‌قاعدگی، از روش‌های درمانی خاصی استفاده کنند.
یکی از این روش‌ها کایروپراکتیک است. متخصصین این رشته معتقدند ریشه‌های عصبی که از نخاع منشأ می‌گیرند، اگر دچار اشکال شوند یا در مسیر آن‌ها اشتباهی به‌وجود بیاید، می‌توانند در ناحیه‌ای که عصب‌دهی می‌کنند احساس درد به وجود آورند. در هنگام PMS هم احتمال می‌دهند که یک تداخل عصبی در ریشه‌هایی که به رحم و ضمایم آن عصب‌دهی می‌کنند، به‌وجود آمده باشد. آن‌ها سعی می‌کنند با روش‌های درمانی خود این اعصاب قاطی را منظم کنند.
طب سوزنی از روش‌های اصلی درمان طب سنتی چینی است. سندرم پیش از قاعدگی هم از نظر علت و هم از نظر نحوه به وجود آمدن، با مفهوم اصلی بیماری از نظر طب سنتی چینی همخوانی دارد. طبق نظر طب سنتی چینی هنگامی یک‌سری از علایم و مشکلات ناشی از یک بیماری در بدن به‌وجود می‌آيد که یک ناهماهنگی یا عدم تعادل در سیستم طبیعی بدن به‌وجود آمده باشد. طب سنتی چین، کبد را مسؤول اصلی PMS می‌داند، چون معتقد است انرژی در کبد ذخیره می‌شود و بالا و پایین رفتن هورمون‌ها در کبد اتفاق می‌افتد.
غیر از روش‌های معمول طب سوزنی، ورزش، رژیم غذایی و آرام‌بخشی هم از روش‌های درمانی دیگر این طب سنتی هستند. آن‌ها گیاه‌های دارویی خاصی هم تجویز می‌کنند که برای هر فرد متفاوت است. اگرچه هیچ منبع علمی‌ای این گیاهان را کاملاً تأیید نکرده است ولی تجربه بعضی از مصرف‌کنندگان از اثربخشی این داروهای سنتی حکایت می‌کند.
رفتاردرمانی از روش‌های مؤثر دیگری است که اغلب توسط روان‌پزشک اجرا می‌شود. شناخت‌درمانی و رفتاردرمانی، نوعی آشنایی و ریشه‌یابی درد و نحوه بروز آن و آموزش چگونگی برخورد با تنش‌ها و تحریک‌پذیری‌هایی است که هنگام PMS به‌وجود می‌آید. مطالعات بسیاری این روش درمانی را تأیید کرده‌اند و بعضی آن را در حد درمان با داروهای هورمونی مؤثر دانسته‌اند. رژیم غذایی، ورزش و آرام‌بخشی نیز از اقدامات کامل در این روش درمانی هستند.
ماساژدرمانی و استئوتراپی: طبق آمار پرسشنامه‌هایی که توسط خانم‌های دچار PMS به دست آمده است، تعداد زیادی از خانم‌ها اظهار می‌کردند که ماساژدرمانی و علی‌الخصوص بعضی از انواع ماساژ، تا حد بسیاری در برطرف کردن علایمی مثل درد، بدخلقی، عصبی بودن و حتی احتباس آب در بدن و ورم به آن‌ها کمک کرده است. ماساژدرمانی یکی از روش‌هایی است که توسط خود فرد نیز می‌تواند اجرا شود.
استئوپاتی یا ماساژ مفاصل و استخوان‌ها هم یکی از انواع روش‌هایی است که از مدت‌ها قبل برای تسکین بسیاری از دردها علی‌الخصوص دردهای مفاصل و استخوانی به‌کار می‌رفت. در قدیم دلاک‌ها در حمام‌های عمومی یکی از خدماتی که غیر از لیف و کیسه ارایه می‌کردند، همین مشت‌ومال یا استئوپاتی بود. بعضی از متخصصین معتقدند تحریک مفاصل و ماساژ آن‌ها که باعث تحریک اعصابی می‌شود که به آن‌ها عصب‌دهی می‌کنند، می‌تواند از طریق تنظیم و متعادل کردن سیستم عصبی مرکزی به طور واکنشی، موجب تنظیم اعصابی شود که به احشاء داخلی و رحم عصب می‌دهند و بدین ترتیب دردهای آن را کاهش دهد.
غیر از روش‌های فوق، روش‌های نامعمول‌تری نیز وجود دارد. روش‌هایی مثل نوردرمانی و هومیوپاتی. هومیوپاتی این روزها در بین ایرانیان نیز طرفداران خاص خود را پیدا کرده است. اگرچه هیچ مطالعه علمی رسمی‌ای در مورد مؤثر بودن این روش بر PMS انجام نشده است، مطالعه‌ای هم که به مقایسه یک دارونما و داروی هومیوپاتی انجام می‌گرفت، این قضیه را تأیید نکرد.
در بدن خانم‌ها تجمع ملاتونین‌ها (سلول‌های رنگ‌دانه‌ساز پوست) می‌تواند عاملی باشد که باعث ایجاد افسردگی در دوره قاعدگی و حوالی آن شود.
بعضی اوقات خانم‌ها اظهار می‌کنند که در فصل‌های مختلف، علایم خلقی و افسردگی‌شان در هنگام سندرم پیش از قاعدگی متفاوت است. دلیل این قضیه می‌تواند تجمع همین سلول‌های ملانوسیت در پوست باشد که در فصل‌های مختلف مقدارشان تغییر می‌کند. برای این دسته از خانم‌ها نوردرمانی با نور سفید انجام می‌شود که اثرات مثبتی نیز در این زمینه گزارش شده است.
چند نکته برای مدارا با PMS
غذاهای غنی از کربوهیدرات بخورید (مثل نان سبوس، ماکارانی، غلات). غذاهای پرفیبر و پروتئین را هم در رژیم غذایی خود قرار دهید و در عوض غذای شیرین و قندی و چربی را از رژیم غذایی خود خذف کنید. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که غذاهایی که کربوهیدرات زیادی دارند، می‌توانند سنتز سروتونین را در بدن افزایش دهند و همین خود به کنترل علایم خلقی و عصبی کمک می‌کند.
سعی کنید چند روز مانده به شروع قاعدگی، مصرف نمک طعام و غذاهای شور را کمتر کنید تا جلوی احتباس آب و سدیم در بدن گرفته شود و در اثر PMS ورم نکنید.
قهوه و مواد کافئین‌دار کمتر مصرف کنید. مطالعات زیادی رابطه خوب بین PMS و کافئین را نشان داده‌اند. تحریک‌پذیری، عصبی بودن، و درد پستان را از عوارض مصرف کافئین می‌دانند.
الکل مصرف نکنید. مصرف الکل قبل از دوره قاعدگی می‌تواند باعث افسردگی شود.
به‌جای 3 وعده غذا در روز، 6 وعده غذا اما با حجم کمتر بخورید تا دچار عوارض گوارشی ناشی از ماندن زیاد غذا در سیستم گوارش و ترشح بالای انسولین در یک مدت زمان کوتاه نشوید. انسولین زیاد هم می‌تواند PMS را تشدید کند.
ورزش کنید. ورزش هوازی اگر 4 تا 6 بار در هفته و هر بار به مدت 30 دقیقه انجام شود، می‌تواند علاوه بر کنترل علایم خلقی و عصبی، دردهای مختلف سندرم پیش از قاعدگی را نیز کاهش دهد.
خوب بخوابید؛ حداقل هر شب 8 ساعت. کم‌خوابی، کاهش سروتونین در بدن، خستگی و تحریکی ناشی از آن، علایم PMS را شعله‌ورتر می‌کند.
سعی کنید چند روز مانده به شروع قاعدگی‌تان عادات غذایی، ساعت خواب و برنامه همیشگی فعالیت‌هایتان را به هم نزنید. حفظ نظم همیشگی این 3 مسأله به نظم داخلی و هورمونی بدن نیز کمک می‌کند.
آرام باشید. استرس نداشته باشید. سعی کنید کارها و اتفاقات استرس‌زای زندگی‌تان را به هفته بعد از خاتمه قاعدگی منتقل کنید. آرامش داشتن در هفته قبل از قاعدگی می‌تواند در کنترل عوارض PMS بسیار مفید باشد. 58 درصد زنانی که در هفته قبل از قاعدگی نرمش‌های ریکلسیشن (آرام‌بخش) مثل یوگا انجام می‌دادند، فکر می‌کردند که علایم بیماری‌شان کمتر شده است.
ویتامین من
غیر از درمان‌های دارویی و رژیم غذایی، مکمل‌هایی هم هستند که ممکن است دردها و عوارض ناخوشایند PMS را کاهش دهند. بعضی مطالعات نشان داده‌اند که استفاده از ویتامین‌ها، علی‌الخصوص ویتامین B6، ویتامین E و بعضی املاح مانند منیزیم، روی، کلسیم و منگنز می‌تواند روی عوارض سندرم پیش از قاعدگی اثر مثبت داشته باشند. تریپتوفان نیز جزء همین مکمل‌های غذایی است. استفاده از قرص کلسیم در خانم‌ها که اکثراً با مشکل پوکی استخوان مواجهند، مفید خواهد بود.
اثر ویتامین B6 (پیریدوکسین) در کبد باعث می‌شود تا استروژن دیرتر از خون پاکسازی شود و همین به کنترل عوارض کمک می‌کند. قرص‌های کلسیم هم جلوی احتباس آب در بدن را می‌گیرند و عوارضی مثل تورم، درد پستان و ... را کاهش می‌دهند. غیر از این، استفاده از کلسیم هم فواید دیگری برای بدن دارد.
با مصرف سبزیجات و غذاهای طبیعی می‌توان تا مقدار زیادی این املاح و ویتامین‌ها را برای بدن تأمین کرد ولی در صورتی‌که می‌خواهید از مکمل‌های صنعتی (قرص‌ها، شربت‌ها، پودر و غیره) استفاده کنید، حتماً با یک پزشک مشورت نمایید. مصرف زیاد از حد این داروها می‌تواند خطرناک باشد. مثلاً مسمومیت‌های زیادی ناشی از مصرف بیش از اندازه ویتامین B6 و ویتامین E گزارش شده است.
بیماری خاموش زنان
امروز دیگر ارسطو نیست تا تصور کند که یک زن در دوران قاعدگی می‌تواند با یک نگاه آینه را تار کند و پس از او نخستین کسی که در آن آینه نگاه کند، طلسم شود! امروزه همگان قاعدگی را یک دوره طبیعی برای بدن می‌دانند و تلاش پزشکان و متخصصان برای کاهش ناراحتی‌های ناشی از آن است که PMS نیز جزئی از آن به شمار می‌رود.
بسیاری از آقایان در ارتباط با همسر، بستگان یا همکاران زن خود، تغییر رفتارهای ناگهانی و ناخوشایندی را تجربه کرده‌اند که آن را به حساب دمدمی مزاج بودن آن‌ها گذاشته‌اند و بارها با خود تکرار کرده‌اند که «نمي‌توان روز زن‌ها حساب کرد!» ولی برخلاف آن‌چه خیلی‌ها می‌پندارند، این تغییر رفتارها نه از سر لجاجت زنان است و نه از سر دمدمی مزاج‌بودن آن‌ها، بلکه تنها یک سیر طبیعی در بدن زن است که در همه جای دنیا و با میزان متفاوت با آن دست و پنجه نرم می‌کند. عوارض قاعدگی بسته به فرد مورد نظر از دو تا ده روز قبل از شروع قاعدگی ظاهر می‌شود و با آغاز آن خاتمه می‌یابد که به دوران (Pre Menstrual syndrome) PMS مشهور است.
بر اساس آخرین پژوهش‌های آماری، 80 درصد خانم‌ها دچار دست‌کم یکی از نشانه‌های عودکننده PMS هستند، اما فقط 40 درصدشان این نشانه‌ها را بیان می‌کنند. در 2 تا 10 درصد، این نشانه‌ها آن‌قدر شدید است که می‌تواند زندگی خانوادگی یا شغلی آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهد.
از نشانه‌های PMS می‌توان به افسردگی، کم شدن تمرکز، بی‌رمقی، افت فشار خون، حواس‌پرتی، بدخلقی، زودرنجی، احساس تقصیر و گناه، بی‌حوصلگی و کم‌طاقتی اشاره کرد. این تغییرات رفتاری تقریباً در نیمی از زنان جهان رخ می‌دهد و 50 درصد خانم‌ها نیز اصلاً دچار آن نمی‌شوند و به همین دلیل است که تشخیص PMS برای خیلی از مردم- حتی پزشکان- دشوار است. تنشی که در دوران PMS رخ می‌دهد شامل سه جزء افسردگی، تحریک‌پذیری و خستگی است. گرچه ممکن است یکی آشکارتر از بقیه باشد ولی اغلب تفکیک این سه از همه مشکل است به طوری که در هم می‌آمیزند و یک استرس کلی را به وجود می‌آورند.
این استرس‌ها و تغییرات در وهله اول خود فرد و سپس خانواده وی را دچار مشکل می‌کند. در مراحل بعدی مشکلات حاصل از این استرس به ارتباطات عاطفی، اجتماعی و کاری هم لطمه می‌زند، و به عنوان امتیاز منفی برای فرد مزبور در محیط کاری و برخوردهای اجتماعی منظور می‌شود.
سیدمحمد زاهدی، دانشجوی دکترای مدیریت آموزشی که در این زمینه تحقیقات زیادی انجام داده است. می‌گوید: «در سیر تکامل علم مدیریت امروزه دانشمندان به مدیریت پیش‌کنشانه رسیده‌اند. بدین ترتیب که مدیر باید قادر باشد تا از عوامل آسیب‌زننده در مسیر اعمال مدیریت جلوگیری کند تا بهترین بهره‌وری را داشته باشد.
در پیگیری بررسی این عوامل 80 درصد آن‌ها تکرار شونده یا متأثر از محیط بیرون هستند که روی کنشگران تأثیر می‌گذارند و می‌توان آن‌ها را به سه بخش تغذیه، عوامل محیطی (نور، صوت، گرمایش و سرمایش) و عوامل درون‌زا تقسیم کرد.» مدیر آموزش مؤسسه کامپوزیت ایران خاطر نشان می‌کند که طبق تحقیقات بین‌المللی این عوامل در خانم‌ها به صورت تکرار شونده و اجتناب‌ناپذیر در هر ماه وجود دارد که در این مدت باعث افت توانایی‌های زنان می‌شود.
زاهدی می‌گوید: «با توجه به اینکه نیمی از جمعیت جهان را زنان تشکیل می‌دهند و در کشور ما سهم بیشتر آموزش متعلق به زنان است پس باید برای جلوگیری از کاهش توانایی‌های زنان برنامه‌ریزی کرد.»
به عقیده او کسی که درد نکشد و از اختلالات روانی موضعی دور باشد راحت‌تر می‌تواند وظایفی را که بر عهده دارد به انجام برساند. وی در این باره می‌گوید: «متأسفانه به دلیل آگاهی نداشتن عموم مردم از اینکه زنان در دوران PMS بیمارانی هستند که باید رعایت حال آن‌ها را کرد تا بهبود یابند، زنان به بی‌کفایتی، ناتوانی و حتی تبعیض جنسی محکوم می‌شوند.»
این مدیر آموزشی تأکید می‌کند که اگر مدیران درباره این ضعف قابل پیشگیری اطلاعات نداشته باشند نسبت به استخدام زنان تمایل نخواهند داشت و بدین ترتیب از نیروی نیمی از افراد خبره و متخصص جامعه بهره‌مند نمی‌شوند.
متأسفانه در صورت درمان نکردن و پیشگیری از PMS گذشته از خسارت‌های مالی ناشی از اختلالات این دوران، آمار خودکشی زنان، اقدام به طلاق و حتی همسر کشی و کودک آزاری بسیار بیشتر می‌شود.
تقریباً مردم بیشتر کشورهای دنیا با PMS آشنا هستند و حتی این دوران به ضرب‌المثلی بین آنان رایج شده که به کسی که عصبی و بی‌حوصله باشد، تعلق می‌گیرد. در این میان عمر کلینیک‌های تخصصی PMS در انگلستان 50 سال و در آمریکا 20 سال است که در این کلینیک‌ها پزشکان متخصص زنان و زایمان، قلب و عروق، مجاری ادراری و کلیه و غدد آماده خدمت‌رسانی به بیماران PMS بد حال هستند.
«این تجربه‌ها نشان می‌دهد که اگر در کشور ما نیز به شیوه علمی و مدیریتی به این مسأله توجه شود، می‌توان مشکلات مربوط به آن را به حداقل برساند.» ( از سایت پیک تندرستی)
|