[SonBol]

انواع آزمايش هاي تشخيصي براي عفونت HIV عبارتند از :

الف ) تست هاي سنجش آنتي بادي :

1. آزمون الايزا (Elisa)
2. Western blot test

نكته :

از آنجا كه آنتي بادي از طريق مادر آلوده وارد بدن جنين شده تا 18 ماهگي در بدن باقي مي ماند ،اين تست ها براي تشخيص آلودگي در نوزاد مناسب نمي باشند .

ب ) تست هاي سنجش آنتي ژن

1. RT – PCR
2. P24 antigen
3. DNA-PCR & RNA-PCR

نكته:

مي باشد

DNA-PCR

آزمايش ارجح٬ جهت تشخيص آلودگي نوزادان٬ آزمايش

اغلب انواع تستهاي HIV از نمونه خون فرد جهت بررسي HIV استفاده مي شود اما تستهايي هم وجود دارند که از بزاق دهان و يا ادرار جهت نمونه استفاده مي شود.

حاضر شدن جواب تست معمولا چند روز طول ميکشد اما جواب Rapid HIV test در عرض ۲۰ دقيقه آماده ميشود.

تمامي تستهاي مثبت HIV بايستي توسط تستهاي تکميلي بررسي شوند (معمولا Western blot test) که حاضر شدن جواب آن از چند روز تا چند هفته طول ميکشد.

براي انجام تست HIV نيازي به ناشتا بودن نيست (البته ممکن است همراه با تست HIV، تستهاي ديگري مانند بررسي چربي خون يا قند خون ناشتا (FBS) درخواست شده باشد که در اين صورت بايستي ناشتا بود يعني از ۸ تا ۱۲ ساعت قبل از آزمايش، چيزي خورده يا آشاميده نشود.

تست غربالگري (Screening) که براي HIV استفاده مي شود ELISA است.

در ايران:

• اولين آزمايش 8 هفته بعد از رفتار خطرناک
  تکرار آزمايش 6 ماه بعد از رفتار خطرناک

در ايران معمولاً دسترسی به آزمايش استاندارد HIV سهل تر است. اين نوع آزمايش در ايران برای بار اول 8 هفته بعد از رفتار خطرناک به مراجعه کنندگان توصيه می شود. ولی به دليل اينکه سرعت و ميزان توليد پادتن خون در بدن افراد متفاوت است و برای انجام آزمايش دقيقی که بتوان به نتيجه آن استنتاج کرد و جواب قطعی را ارائه داد، 6 ماه بعد از رفتار خطرناک بايستی که آزمايش تکرار شود.

آزمايش HIV-ELISA

آزمايش استاندارد HIV ٬"تست الايزا" است. اين تست٬ استاندارد جهانی برای استفاده در بيمارستان ها، بانک های خون و يا سازمان های انتقال خون می باشد.

اين آزمايش مستقيماً خود ویروس را جستجو نمی کند. در اين روش، ميزان پادتن ( آنتی بادی) هایی که بدن شخص آلوده برعلیه HIV توليد کرده، اندازه گرفته می شود.

ELISA نسبتاً آزمایش ارزان و خیلی دقیقی است . ( اگر چه ۱۰۰٪ نیست ) در این آزمایش ( اولین آزمایشی که عموماً انجام می شود ) یک نمونه خون گرفته می شود و با دور بالا دوران داده می شود که باعث می شود سرم خون از اجزاء جامد آن مثل سلولهای خون جدا شود . هنگامیکه ماده معرف ELISA به سرم اضافه شود یک آزمایش شیمیایی که محلول را رنگی می کند وجود پادتن های HIV را مشخص می سازد .

(وقتی که HIV وارد بدن می شود، يک ماده شيميايی خاصی از سوی سيستم دفاعی توليد می شود که پادتن ( آنتی بادی) ناميده می شود. پادتن ها واکنش بدن نسبت به عفونت می باشند. بنابراين اگر بدن شخصی پادتن عليه HIV توليد کرده باشد، به معنای آن است که شخص به HIV آلوده شده است.)

توليد پادتن در بدن به مدت زمان بين چند روز تا سه هفته نياز دارد.

آزمايشی را که بتوان به نتيجه آن اعتماد کرده و بر اساس آن شخص را نسبت به نوع سلامت خود با اطلاع کرد، دربعضی منابع بين 6 هفته تا 6 ماه و بعضی ديگر بين 8 هفته تا 6 ماه بعد از ارتباط خطرناک توصيه شده است.

پس از 22 روز از آلودگي با HIV تست اليزا٬ در 50% موارد مثبت ميشود و پس از 6 هفته در 95% موارد مثبت ميشود.

حساسيت (Sensitivity) اليزا بيش از 99.9% است.

براي جلوگيري از نتايج مثبت كاذب٬ نتايج تكرار شده بايد بوسيله تست westernblot تاييد گردد.

Western blot test

به عنوان يك آزمون تأييد كننده به كار مي رود. كه وجود IgG برعليه چند نوع پروتئين ويروسي را بررسي مي كند . اين تست نسبت به الايزا اختصاصي تر بوده از حساسيت كمتري برخوردار است .

از آنجا که آزمایش Western blot نسبتاً گران است وانجام آن نیز مشکل است . ندرتاً به عنوان اولین آزمایش انجام می گیرد و بیشتر در تأیید نتایج مثبت یا مشابه آزمایش ELISA بکار می رود .

اختصاصي بودن (Specificity) تست وسترن بلات وقتيكه با اليزا همراه شود٬ بيش از 99.9% است

نتايج نامشخص (indeterminate) در تست وسترن بلات در اين موارد است:

- مراحل اوليه عفونت با HIV

- آلودگي با HIV-2

- بيماري خودايمني (Autoimmune disease)

- حاملگي

- تجويز اخير توكسوئيد كزاز

آزمايش HIV-PCR

به زبان بسيار ساده اين آزمايش مستقيماً وجود HIV در خون را جستجو می کند.

PCR= Polymerase Chain Reaction

تست HIV-PCR ژن ويروس (DNA ) را در خون رديابی می کند. اگر شخصی آلوده شده باشد DNA ويروس ايدز در خون او وجود خواهد داشت. ميزان اطمينان به دقت اين تست 95% می باشد. بعضی منابع اين آزمايش را دو هفته بعد از داشتن ارتباط خطرناک (ارتباطی که به تماس مشکوک با خون منجر شود) و بعضی ديگر ابتدا 4 هفته بعد، توصيه می کنند. معمولاً بين 5 روز تا يک هفته طول می کشد تا نتيجه اين آزمايش دريافت شود.

از نظرهزينه اين تست به طور معمول بسيار گران تر از تست HIV-ELISA مي باشد.

در طی این آزمایش اجزاء‌ مختلف ویروسی روی نوارهای خاص روی صفحه آزمایش که در سرم فرد مورد آزمایش قرار میگیرد قرار دارند .

اگر سرم پادتن HIV داشته باشد ، به نوارهای ویروسی متصل می شوند ، که باعث تغییر رنگ آنها می شود . گر چه آزمایش HIV در حال حاضر خیلی در دسترس است . غربالگری گسترده انجام نمی پذیرد .

بـا توجه به اين كه در اين آزمون ژنوم ويروس مورد مطــالعه قرار ميگيرد لذا در تشخيص زودرس بيماري ويا نوزاد متولد شده از مادر آلوده مفيد است . بخاطر حساس بودن زياد ، موارد مثبت كاذب اين آزمون بالا است. تشخيص مثبت با PCR درهرحال بايد با تست سرولوژيك اثبات شود.

مثبت کاذب: ،‌آزمایش درصد کمی از افراد چه با آزمایش الایزا یا وسترن بلات می تواند غلط باشد . امکان دارد تغییر رنگ اندکی در بعضی از افرادی که HIV ندارند مشاهده شود و بطور غلط به عنوان HIV مثبت شناخته شوند .

منفی کاذب :در بعضی موارد آزمایش می تواند علی رغم وجود پادتنها نتواند تغییر رنگ نشان دهد . بنابراین کسی که آلوده به ویروس است اشتباهاً ممکن است منفی تلقی شود .

آنتي ژن P24 :

در اين روش آنتي ژن ويروس مورد بــررسي قرار مي گيرد . لذا مي تواند در تشخيص زود هنگام آلودگي كمك كننده باشد. البته در مراحل عفونت بدون علامت و يا درمان ضد ويروس ، با توجه به اينكه تعداد ويروس موجود در خون كم است ممكن است منفي كاذب داشته باشيم .

RNA test:


اين تست ماده ژنتيکي خود ويروس HIV را بررسي ميکند و جهت غربالگري منابع خون و نيز آشکارسازي ويروس در مراحل اوليه استفاده کرد ( ۹ تا ۱۱ روز پس از در معرض HIV قرار گرفتن) و نيز در موارد بسيار نادر که تستهاي آنتي بادي قادر به آشکارسازي آنتي بادي عليه HIV نيستند.


آزمايش ميزان ويروس (HIV viral load test) :
اين آزمايش٬ ميزان HIV هاي در حال تقسيم را نشان ميدهد٬ كه با پيشرفت بيماري و نيز پاسخ به درمان ضد ويروسي٬ مرتبط است.

اين آزمايش٬ بهترين تست در دسترس براي تشخيص عفونت فعال HIV است. اگرچه نتايج مثبت كاذب٬ معمول است خصوصا وقتيكه ميزان ويروس (Viral load) پايين باشد.


CBC (آزمايش كامل خون ):
در مراحل پيشرفته HIV اين موارد شايع است:

كم خوني (آنمي) ٬ كمي نوتروفيلها (نوتروپني) ٬ كمي پلاكتها (ترومبوسيتوپني)


تعداد لنفوسيتهاي CD4 :

بيشتر از همه بعنوان عامل پيشگويي كننده پيشرفت HIV بكار ميرود.

خطر پيشرفت به سمت عفونتهاي فرصت طلب ايدز يا بدخيمي ها وقتي كه CD4 ها كمتر از 200cell/µl باشد٬ بالاست.

درصد لنفوسيتهاي CD4 :
ممكن است درصد CD4 ها قابل اطمينان تر از تعداد آنها باشد.

خطر پيشرفت به سمت عفونتهاي فرصت طلب ايدز يا بدخيمي ها وقتي كه درصد CD4 ها كمتر از 20% باشد٬ بالاست.

تنها راه مطمئن جهت تعيين آلودگي با HIV انجام تست آنتي بادي HIV مي‌باشد و از روي علائم باليني نمي‌توان آلودگي با HV را تعيين كرد.

با توجه به در دسترس بودن روش الايزا و وسترن بلات در ايران و همچنين اختصاصي بودن بالا (موارد مثبت كاذب كمتر)، ملاك تشخيص قطعي آلودگي يك فرد٬ مثبت بودن دو آزمايش ELISA و يك آزمایش Western blot است.

CDC AIDS case definition for surveillance of adults and adolescents