خانواده توت بخوريد! مي‌پرسيد چرا؟ چون توت با خاصيت آنتي‌اكسيداني‌اش مي‌تواند از ابتلا به بسياري از بيماري‌ها جلوگيري کند.متاسفانه اين خانواده گاهي به دليل طرفداران فراوانش با قيمت بالايي فروخته مي‌شود و همين موضوع بعضا کاهش مصرف آن را به دنبال دارد.اين در حالي است كه برخي از متخصصان تغذيه در تلاش‌اند خوردن متعارف اين گروه از ميوه‌ها را كه به انواع و اقسام مختلفي در سراسر دنيا پراكنده‌اند،همگاني كنند؛چرا كه هريک از آنها داراي خواص متفاوتي هستند...
دكتر محمد رضا وفا،متخصص تغذيه و رژيم درماني در زمينه ارزش غذايي گروه توت‌ها،روي توت آبي تأكيد ويژه‌اي دارد و مي‌گويد ارزش غذايي توت آبي بيشتر ازساير توت‌ها است؛اين در حالي است كه در كشور ما تنها توت فرنگي، شاتوت و برخي توت‌هاي معمولي كشت مي‌شوند و توت آبي بيشتر در كشور‌هاي اروپايي و آمريكايي است.اما به رغم اين مساله،خوشبختانه توت‌ها داراي خواص مفيد مشترك زيادي هستند.دكتر وفا از ميان اين فوايد مشترك،روي موارد زير تاكيد دارد: «انواع توت‌ها حاوي تركيبات فعال رنگيني به نام آنتوسيانين‌ها هستند كه از گروه فلانوييد‌ها محسوب مي‌شوند و علاوه بر آنكه در تعيين نوع رنگ توت‌هاي آبي،سياه و قرمز نقش دارند،مثل يک آنتي‌اكسيدان عمل مي‌کنند.به اين صورت كه با استفاده از ويژگي آنتي‌اكسيداني خود،موادي را كه خاصيت اكسيداني داشته و بعضا باعث ايجاد بيماري‌هايي چون فشار خون،بيماري‌هاي قلبي‌عروقي و سرطان‌هامي‌شوند،نابود مي‌كنند.»خاصيت ضد‌التهابي از ديگر فوايد اين ميوه است كه با توجه به افزايش روز افزون بيماري آرتريت روماتوييد كه اين روز‌ها به ويژه بسياري از زنان با آن دست و پنجه نرم مي‌كنند،خوردن اين ميوه نه تنها ضرري ندارد بلكه مفيد هم هست.طبق اظهارات اين متخصص تغذيه و با توجه به اينكه بيماري‌هاي قلبي‌عروقي در حال افزايش است و در بسياري از موارد غذا‌هاي چرب و سرشار از كلسترول در ايجاد آن نقش دارند،باز هم توت مي‌تواند موثر عمل کند چرا كه سلولز فراوان در توت‌ها باعث عدم جذب چربي‌ها و در نتيجه كاهش چربي خون و عوارض حاصل از آن مي‌شود.
خواص توت فرنگي
توت فرنگي يكي از توت‌هايي است كه نه تنها در پيشگيري از بيماري‌ها موثر است بلكه براي درمان بيماري‌ها نيز مي‌توان از آن استفاده كرد.طبق توصيه‌هاي دكتر وفا، از دير باز توت فرنگي به دليل اينكه در برگ و ريشه آن تانن وجود دارد، به عنوان ضد‌اسهال و ادرار آور استفاده مي‌شده است. البته اين موضوع تناقضي با خاصيت مسهلي اين ميوه پيدا نمي‌كند چرا كه طبق برخي تحقيقات املاح موجود در توت فرنگي با انقباض و انبساط عضلات روده مي‌تواند در درمان يبوست نيز به‌کار رود.به‌علاوه،اين ميوه در بهبود عملكرد بيماري‌هاي قلبي‌عروقي،پر فشاري خون،نقرس،به ويژه در بيماري‌هاي لثه به جهت ويتامين C فراواني كه دارد نيز مي‌تواند مفيد واقع شود.در كنار اين فوايد،دكتر وفا به اين نكته نيز اشاره کرد: «توت فرنگي ترجيحا با خامه و شكر مصرف نشود؛چرا كه اين كار باعث كاهش خواص اين ميوه و از سوي ديگر، باعث افزايش كالري و افزايش وزن مي‌شود.»وي همچنين اضافه كرد: «افرادي كه با خوردن اين ميوه دچار واكنش‌هاي حساسيتي مثل راش‌ها و بثورات پوستي يا عوارض گوارشي مي‌شوند و كساني كه معده اي حساس دارند يا مبتلا به بيماري‌هاي كهير،اگزما و آسم هستند؛ بهتر است از خوردن اين ميوه بپرهيزند.»
از توت سفيد تا شاتوت
توت سفيد و شاتوت سرشار از املاح معدني،تانن و ويتامين‌ها هستند.ملين بودن،سهل كردن جريان ادرار و پيشگيري از عفونت‌هاي ادراري از ديگر خواص اين ميوه‌ها است.هر چند كه توت به صورت خشك در برنامه غذايي تعداد زيادي از افراد مبتلا به بيماري ديابت جايگاه ويژه‌اي دارد و از فوايد آن حساب مي‌شود اما بايد به اين توصيه مهم دكتر وفا توجه شود: «قند موجود در توت، فروكتوز يا قند ميوه است كه سرعت هضم و جذب آن نسبت به گلوكز كمتر است اما در نهايت باعث افزايش قندخون مي‌شود؛بنابراين اگر متخصصان به افراد ديابتي توصيه مي‌كنند به جاي قند معمولي از توت خشك به همراه چاي استفاده كنند،به اين مفهوم است كه اين قند ميوه از جنبه كيفيتي، نسبت به قند‌هاي معمولي ارجحيت دارد ولي چنانچه در ميزان مصرف آنها زياده‌روي شود، سودي براي بيمار نخواهد داشت و چه بسا مضر هم خواهد بود.»
براي كاهش آلودگي
انواع توت‌ها در معرض آلودگي‌هاي مختلفي قرار دارند؛به طوري كه طبق اظهارات دكتر ابوالفتح شجاعي،فوق تخصص ميكروبيولوژي موادغذايي،تمامي توت‌ها در صورت تماس با فضله پرندگان ممكن است با ميكروب‌هاي سالمونلا،اي كولاي،انواع و اقسام ويروس‌ها و قارچ‌ها آلوده شوند.به ويژه در ارتباط با توت‌هاي تازه در صورتي كه يك توت آلوده داخل ظرفي قرار بگيرد،اين امر مي‌تواند تمامي توت‌هاي داخل ظرف را آلوده كند و چنانچه سموم دفع آفات نباتي در اين محصولات استفاده شده باشد و حداقل فاصله زماني دو ماهه از هنگام استفاده از سم تا مصرف رعايت نشود، فرد با توجه به نوع سم مصرفي در معرض انواع و اقسام بيماري‌هاي كبدي وسرطان‌ها قرار خواهد داشت.فراموش نکنيد که در توت خشك سمي وجود ندارد چون سم‌ها تجزيه شده‌اند اما در توت‌هاي تازه يا توت فرنگي كه ميوه‌هايي هستند كه بدون پوست مصرف مي‌شوند،از آنجا كه سم وارد گوشت اين ميوه‌ها مي‌شود،رعايت نكردن اين فاصله زماني خطرناك است.دكتر شجاعي در ادامه اين نكته مهم را اضافه مي‌کند که: «اگر ميوه توت فرنگي روي زمين بخوابد، تمامي ميكروارگانيسم‌هاي خاك نيز مي‌توانند آن را آلوده كنند.
بنابراين شستشوي آنها قبل از مصرف، آن هم 2 تا 3 دفعه با آب، الزامي است.»