همچنين به سبب نبود مانعى براى جاودانگى اش . زيرا افكار شرك و نفاق و كفر و عناد، قدرت خاموش كردن كامل آن را ندارند، نه با شبهه افكنى ، نه با آوردن كتابى مانند. چون آنان از چنين كارى عاجزند؛
پس ، همه ى شبهه ها و همانند سازى مشركان و كافران انس و جن را قرآن نابود مى كند و به تنهايى بدون هيچ شريكى باقى مى ماند. چون علت تامه ى جاودانگى قرآن وجود دارد. پس ، جاودانگى آن بايسته ، و زوال آن محال است و انه لكتاب عزيز
از سوى ديگر، قرآن ممكن الوجود و حقيقتش ربط محض است و به قيوم مستقل محض و بى نياز مطلق ، نيازمند است . در درگاه قيوم مستقل محض و غنى ، هيچ شاءنى از شئون قرآنى ذاتى او نبوده ، بلكه از شئون تبعى خداست .
بنابراين ، دوام قرآن در گرو دوام متكلم آن است كه براى مردم در كتابش رخ نموده است و بقاى آن در اختيار فرو فرستنده ى آن است
انا نحن نزلنا الذكر و انا له لحافظون
؛ يعنى حفظ قرآن در عالم طبيعت به دستان آدميان ، در حقيقت با دست خداوند سبحان است و مردم در حراست از آن استقلال ندارند؛ همان گونه كه حفظ آن از تغييرات طبيعى در موطن لوح محفوظ، در گرو نگهدارى خداوندى است كه خود حفيظ بالذات است .
راز مطلب در اين نهفته است كه بر پايه ى حقيقت توحيد، وجود و ظهور هر چيزى به هويت خالص و محض و مطلق هستند است ، به گونه اى كه از قيد اطلاق در مقابل تقييد نيز آزاد است . بدين جهت در پاسخ به سؤ ال پسر صلت كه درباره ى قرآن چه مى فرماييد، حضرت رضا عليه السلام فرمودند:
كلام الله لا تتجاوزوه ؛
يعنى از حد وجودى آن نگذريد. زيرا ماندگارى و پايائى كلام به سبب متكلم آن است و قوام و دوام قرآن نيز به گوينده ى آن است ، ذاتا و به خودى خود باقى و جاويد نيست .
|