[افسون 13]

شب یلدا در سخن شاعران

در فرهنگ عامیانه‌ی مردم ، شب یلدا و شب چله ، شب دوستی است . شب بار عام و کارهای خیریه است . مردم ایران که اکثراً کشاورز یا دامدار بوده‌اند ، آموخته‌اند تا سرمای زمستان را بهانه‌ای برای دورهم جمع‌ شدن و جشن به پایان رساندن یک سال زراعی بدانند . لیکن در فرهنگ ادبی و رسمی کشورمان ، یلدا اغلب چهره‌ی تاریک و خشن شبی طولانی است . شبی که عشاق به انتظار به سرآمدن آن هستند . طولانی و تاریک بودن یلدا استعاره‌ایست برای فراق جانکاه معشوق ، تنهایی و انتظار وصال و گاه گیسوی سیاه و بلند یار .

و حال چندبیتی در این مضمون می‌خوانیم ...

حافظ :

صحبت حکام ، ظلمت شب یلدا است
نور ز خورشید خواه بو که برآید

سعدی :

هنوز با همه دردم امید درمان است
که آخری بود آخر شبان یلدا را

اوحدی :

شب هجرانت ای دلبر، شب یلدا است پنداری
رخت نوروز و دیدار تو عید ماست پنداری

خاقانی :

تو جان لطیفی و جهان جسم کثیف
تو شمع فروزنده و گیتی شب یلدا

عنصری :

چون حلقه ربایند به نیزه ، تو به نیزه
خال از رخ زنگی بربایی شب یلدا

منوچهری :

نور رایش تیره ‌شب را روز نورانی کند
دود چشمش روز روشن را شب یلدا کند

مسعود سعد :

کرده خورشید صبح ملک تو
روز همه دشمنان شب یلدا

ناصرخسرو:

او بر دوشنبه و تو بر آدینه
تو لیل قدر داری و او یلدا

همچنین ارتباط عیسی مسیح با این شب در اشعار امیر معزی و سنائی غزنوی مشهود است :

امیر معزی :

ایزد دادار ، مهر و کین تو گویی
از شب قدر آفرید و از شب یلدا
زانکه به مهرت بود تقرب مؤمن
زانکه به کینت بود تفاخر ترسا

سنائی غزنوی :

به صاحب‌ دولتی پیوند اگر نامی همی جویی
که از یک چاکری عیسی چنان معروف شد یلدا


سیف افرنگی :

سخنم بلند نام از سخن تو گشت و شاید
که درازنامی از نام مسیح یافت یلدا


منبع : تبیان