مرسی بهنام
قبلا در
حسن زیرک بزرگمرد موسیقی کردی
ایجاد شده بود
من پستت رو کمی ویرایش کردم تا خطوط که خیلی طولانی شده بود خوندنش سخت بود کمی کوتاهتر بشه ...
من خودم عاشق زیرک بودم و هنوزم ارادت خیلی خاصی بهش دارم
زحمت فراوانی کشید و استعداد شگرفی بود که دست انداز های زندگی و شرایط سختی که اون موقع ها بر اون خطه و زبان و فرهنگ حاکم بوده مانع این شده که زیرک یه اسطوره همیشه جاوید و شش دانگ بشه ..
البته زیرک تا ابد در قلب مردم و هنر دوستان خواهد ماند
استعداد بی بدیلی در ملودی سازی و اهنگ سازی داشته صدای بسیار زلال و زیبایی داشته
اما همه ی اینها کافی نیست برای اینکه یه هنرمند شش دانگ باشی...
وقتی به بزرگمردی مثل استاد علی مردان نگاه میکنی میبینی که واقعا هنرمند شش دانگ برازنده ی علی مردان هست ...
علی مردانی که سالها پیش از استاد زیرک زیسته وفعالیتهایی کرده که حتی الان بعد از 80-90 سال امروزی و به روز و استاندارده
شاید در کردی کسی نتونته اواز رو مثل سید علی اصغر که اون هم ویژگیهایی داره صداش که کم کسی داره بخونه
ولی حتی این استاد بزرگ هم تمام فاکتور های یه هنرمند شش دانگ رو نداره
البنه ما از سید علی تصنیف کم داریم چیزی به جا نمونده مجموعه 12-13 کار ازش هست نمیشه بررسی کاملی کرد
اما اوازش بیسته حتی استاد علی مردان هم یه اواز خوان شش دانگ نبوده سید علی اصغر قوی تر از علی مردان اواز میخونه
منتهی کارایی کمی از سید علی مونده تا قضاوت کرد
ولی انچه که از علی مردان هست و مونده موید اینه که کلاس موسیقیایی خیلی بالایی داشته و به علم موسیقی اشنا بوده جدای از استعداد ذذاتی خودش موسیقی رو هم فراگرفته بوده و استاندارد میخونده
نخونده مگر استاندارد ولی شاید استاد زیرک چیزهای غیر استانداردی هم خونده باشه
مخصوصا اینکه در قسمت شعر اهنگ در بعضی جاها اقای زیرک بهش ایراد وارده هم از لحاظ محتوا هم از نظر فنی
منتهی انتظار غیر منصفانه ایه که بخوای یکی هم برات با اون همه قدرت و حجم زیاد کار بکنه هم موسیقی بسازه هم بخونه هم شعرشم قوی باشه
نه نمیشه
استاد زیرک تونست با مایه گذاشتن از خودش در دربه دری و فقر و تحمل زندانهای ایران و عراق و هزار مصیبت دیگه هنر موسیقی کردی رو نه تنها زنده کنه بلکه زنده نگه داره برای همیشه و هزاران شاگرد ریز و درشت از خودش به جا بذاره که الان هر کس میخواد بخونه شما کارهای زیرک رو توی جدیدترین اهنگهاش میبینین..
بیش از اندازه ملودی و ریتم ساخته اصلا کسی دیگه جرات نمیکنه چیزی بسازه همه ش تکراری میشه
و صداش بسیار زلال و دلنشینه ...
شاید صدای علی مردان به زیبایی صدای استاد زیرک نباشه
زیرک واقعا مثل بلبل میخونده و اصلا صداش به شدت زلال بوده
منتهی باز روی صدا هم بحث کوچیکی بکنم...
شما صدای حسن زیرک رو خیلی دجار تغییر میبنین در طی سالها..
حالا شاید دوستان کرمانشاهی ما مثل حامد خان کمتر وقت داشته باشن تمام اثرهای زیرک رو گوش کرده باشن
کارهای تهرانش کارهای رادیو کرمانشاه کارهای عراقش ..
کارهای جوانی کارهای دوران اخر عمر کارهای رسمی تر کارهای غیر رسمی و خصوصی و خانگی و ...
صداش خیلی از اینجا تا اونجا متفاوت هست شاید کسی مثل استاد شجریان از دوران جوانی تا همین الانشم صداش طوری بوده که اگر کسی کمتر اشنا باشه به تقویم کارهاش نتونه بعضی کارهاش رو تشخیص بده که این مال قبل از انقلابه یا مال همین سالهای اخیره ...
ولی برای استاد زیرک اینطور نیست اما اون برهه ای که صداش زیبا و زلاله واقعا دلچسبه و اصلا نمیشه کاریش کرد
شما شاید برای خواننده های دیگه یه کار خوبشو چند بار گوش بدی دیگه تکراری بشه برات
ولی کارهایی از زیرک هست که ابدا تکراری نمیشه حتی شما 30 سال بعد از زبان یه خواننده ی ضعیف میشنویش باز کیف میکنی براش...
مثلا رش اسمر
مثلا وره قوربان ( که استاد علی مردان پیشتر اونرو خونده اما لطفی که مال استاد زیرک داره چیز دیگه ایه)
مثلا ناله شکینه
مثل کراس رشی خود مشاروه ......
مثل مثل مثل ....
اما زیرک اواز خوان قهاری نبوده
اما وقتی نداشته که یاد بگیره
همیشه در دربدری و بدبختی و فقر و فرار بوده و اصولا موسیقی کردی خیلی کم اواز داره
اواز خوان خیلی کم داریم ... شاید ویژگی ساختاری موسیقی کردی اینه اما من ناراضیم
کاش اوازی که در موسیقی فارسی هست به موسیقی کردی هم اضافه میشد کاش اواز خوانهای بزرگی که کردی بخونن پیدا بشن..
نیست کم هست..
یه استاد سید علی اصغر کردستانی بود که خیلی از کارهاش از بین رفته ..
.ولی توی اواز ستاره س ...
کسی مثل زیرک دستگاه های اوازی رو فکر نکنم به خوبی شناخته باشه
به راحتی در فلان دستگاه در فلان گوشه اوازی خونده باشه
(کاری به استثنا ندارم) ولی استاد علی مردان کاملا دستگاه موسیقی رو میشناخته
یه اواز همایون ازش دارم که با هیچی عوضش نمیکنم...
به قوربان بوچی بم چشنه منت وا شیت و شیدا کردوه ؟ له ناو زمره رفیقانا منت وا ....رسوا کردوه ؟
ولی تو وقتی از بازه 100 سال پیش تا الاون داری واکاوی میکنی هی داری میگی زیرک علی مردان سید علی ... پس چرا دیگه کسی نیست چرا دیگه کسی نمیاد چرا اینقدر این بزرگان کمند ؟
این اصلا به معنای نایدده گرفتن زحمات بیشماری که کسان زحمت کش دیگه ای برای موسیقی کردی کشیده اند نیست
ولی کو اون اوازی که بتونه با اواز سید علی برابری بکنه ؟
کارهای قویی مثل غمگین و دل پشیوم از استاد سید علی اصغر که چند سال پیش استاد شحریان در ساز خاموش بر اساس اون ملودی قدیمی رو سر بنه به بالین رو خوندند....
زیرک بزرگترین خدمت رو به موسیقی کردی کرد موسیقی رو به میان مردم برد و نفوذ داد داخل ماشین داخل گرمابه توی خونه توی بازار مردم عادی ...
حتی امروزه هم همینطوره در منطقه ای از کردستان نیست که نوای زیرک نیاد
مثل سعدی که در دبستان تا دانشگاه هر روز از شعراش استفاده میکنن
صدا و موسیقی زیرک هم هیمنطوره
ولی کار علی مردان یا سید علی اصغر رو شاید کمتر کسی از نسل جوانهای امروز شنیده باشه....
بزرگانی بودند که باید همه شن شناخته بشن و کاراشون معرفی بشه...
از فاکتورهایی که یه هنرمند شش دانگ باید داشته باشه نوشتم که زیرک شاید بعضی هاشو نداشته باشه و مثلا علی مردان داشته باشه اما چیزهای دیگه ای هم هست که یه هنرمند به عنوان یه انسان میتونه بهش توجه داشته باشه و صرف خوندن 4 تا شعر نباشه
زیرک نسبت به اونها بی تفاوت نبوده..
.درباره اطرافیانش در باره ملتش
در باره مشاغل...
فکر میکنین کم کشاورزی 30-40 سال پیش
کاکی جوتیار
زیرک رو سر مزرعه هاشون گوش میداده اند و چایی میریختن و خستگی در میکردند؟
فکرمیکنین کم این اهنگ و مشابه اون در یاد و خاطره مردم مونده و تاثیرکرده ؟
یا یه شعر داشتم الان پیداش نکردم که خود زیرک در اون به سرگذشت خودش به نام پدر مادرش به یتیمیش به ... اشاره میکنه که در مورد مسائل اجتماعی اون موقع هم اشاراتی داره که خالی از لطف نیست ...
اما باز در کنار خوبی هایی که میگی
مسائلی هم که در مورد زندگی و تعدد زوجین و بعضا چیزهای دیگر میگن هم نباید فراموش بشه
چون دیگه ادم راحت نمیتونه از اون به عنوان یه اسطوره نام ببره
....
استاد علی مردان نزدیک به هشتاد نود سال پیش با قدرتی که در عراق داشته حدود 100 نوازنده بزرگ مصری رو به عراق میاره و به حدمت میگیره..
.میدونین این کار چقدر ارزشمند و شایسته س و جقدر بعدها به موسیقی عراق و موسیقی کردی ایران تونسته کمک بکنه ؟ (التبته سر همین قضیه کمی تم عربی در موسیقی های کردی اون دوره مشاهده میشه...)
و استاد علی مردان تا اونجایی که من خبر دارم خیلی خوب عود میزده و در بعضی از کارها صدای عود از خود ایشونه...
نقل قول:
علی مردان به سال ۱۲۸۳ شمسی در شهر (کرکوک) کُردستان عراق چشم به جهان گشود. پس از طی تحصیلات مقدماتی، در سال ۱۳۱۷ فعالیّت هنری خویش را بطور جدّی و با اجرای برنامه در رادیو کُردی بغداد آغاز کرد.
در همان سال به عنوان نوازندۀ عود(ساز تخصصی ایشان)ارکستر ملی عراق سفری به مصر داشت و همراه آن ارکستر در جشنوارۀ موسیقی قاهره، به اجرای برنامه پرداخت. پس از آن در کشورهای سوریه، لبنان، فلسطین برنامه های متعددی اجرا کرد و از این طریق دنیای عرب را با موسیقی کُردی آشنا ساخت.
سال ۱۳۳۹ برای استاد سرشار از افتخار بود، چرا که در همین سال ها جایزۀ نخُست رشتهآهنگسازی جشنوارۀ هنری را به خود اختصاص داد. در همین رابطه باید اذعان داشت که اساتید موسیقی کُردی بیش از آنکه در عرصه خوانندگی از وی به عنوان استاد نام ببرند، معتقدند که او استادی بی بدیل در گسترۀ آهنگسازی بوده است و در این رشته دارای شیوه و سیاق خاص خود و متمایز از دیگران بوده اند، چنانکه از ایشان به عنوان آهنگسازی صاحب سبک یاد می کنند.
علی مردان در سال های پایانی زندگی پُربارش، از بیماری تنگی عُروق رنج می بُرد و بر اثر همین بیماری و عارضه ی قلبی در سحرگاه روز ۱۲/۴/۱۳۶۰ در بیمارستان ابن النفیس بغداد دیده از جهان فروبست و موسیقی کُردی را سوگوار مرگ خویش ساخت و در زادگاهش شهر (کرکوک) به خاک سپرده شد.
از وبلاگ کاروانه در بلاگفا
|
من 2 کار تصویری که در اون استاد علی مردان حضور داره و میخونه دارم که از یوتیوب گرفتم اگر کسی علاقه داشت نامه بده ..
.ان شاالله بعدا در مورد علی مردان یه تاپیک مفصل بزنم و کارهای زیبای اون رو بگذارم ...
و نهایتا عرض کنم نظراتی که من دادم نظرات علمیی نیست نظرات شخصی خودمه
و نهایتا عرض کنم که