امروزه در جامعه تا از عمل سزارين سخن به ميان مي‌آيد مردم پزشك متخصص زنان و زايمان را عامل اصلي افزايش بي‌رويه سزارين مي‌داننداما بايد به اين نكته توجه داشت كه پزشك (به جز موارد اورژانسي) يك مشاور است ودر نهايت مادر باردار بايد براي نحوه زايمان خود تصميم بگيرد. فراموش نشود كه مادران به اطلاع‌رساني، توانمندسازي و آگاهي كامل درباره چگونگي زايمان خود نياز دارند تا براي زايمان طبيعي يا سزارين بدرستي تصميم‌گيري كنند.
دكتر محمداسماعيل مطلق، مديركل دفتر جمعيت و سلامت خانواده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي در گفت‌وگويي اختصاصي با هفته‌نامه سلامت در اين باره مي‌گويد: "در سال‌هاي اخير، ميانگين عمل سزارين در كشور نسبت به زايمان طبيعي از روند رو به رشدي برخوردار بوده اما اين روند در استان‌ها و بيمارستانهاي مختلف متفاوت است."
طبق آخرين آمار ارائه شده از سوي دفتر سلامت مادران وزارت بهداشت و براساس طرح پژوهشي نظام نوين پايش و ارزشيابي خدمات بهداشت باروري، به طور ميانگين 40/6 درصد زايمان‌ها در كشور به روش سزارين انجام مي‌گيرند كه سهم شهرها از اين آمار بيشتر از روستاهاست. در اين طرح مشخص شد كه تنها 10/5 درصد عمل‌هاي سزارين به اختيار مادر باردار و همسرش انجام پذيرفته و 61/6 درصد سزارين‌ها به تشخيص پزشك متخصص بوده است.
سير صعودي آمار و افزايش تعداد عمل هاي سزارين ذهن را درگير اين مساله مي‌سازد كه شايد در تشخيص پزشك متخصص، غير از موارد اورژانسي عوامل ديگري نيز در انجام عمل سزارين نقش دارد.چرا كه استاندارد جهاني عمل سزارين به طور متوسط حدود 10 تا 15 درصد براي هر كشور است.
دكتر سيد حشمت‌الله از هر، متخصص جراحي زنان، زايمان و نازايي در اين باره به هفته‌نامه سلامت مي‌گويد: "اينكه سزارين نسبت به زايمان طبيعي از روند رو به رشدي برخوردار بوده، غيرقابل انكار است اما بايد دلايل اصلي انجام عمل‌هاي سزارين به طور تخصصي بررسي شود."
اين استاد دانشگاه مي‌افزايد: "آمارهاي اعلام شده درباره سزارين و علت‌هاي آن نمي‌تواند دقيق باشد چرا كه تشخيص صحيح تعداد عمل‌هاي سزارين در سراسر كشور و بررسي عوامل آن به محاسبه آماري و عملكردي كارشناسي شده از سوي مركز آمار نياز دارد. هيچ پزشك زنان و زايمان متعهدي به جز موارد خاص كه سلامت مادر و نوزاد در خطر است، براي عمل سزارين به طور شخصي تصميم نمي گيرد، بلكه با اطلاع‌رساني شفاف تصميم نهايي را به عهده مادر باردار مي‌گذارد."
حق مسلم هر زني است كه براي بارداري و نحوه زايمان خود تصميم بگيرد. بسيار ديده مي‌شود كه زن باردار به دلايل و مسائل مختلفي نظير درد زايمان، مسائل زناشويي و... اصرار به عمل سزارين دارد و حتي به سخنان پزشك توجه ندارد، چه برسد به آنكه بخواهد راهنمايي شود.
وي با اشاره به اين مطلب مي‌گويد: "فرهنگ‌سازي و آموزش صحيح بهداشت باروري مي‌تواند در تصميم‌گيري شيوه زايمان به مادران كمك كند."
با بررسي‌هاي انجام شده، دلايل مختلفي در عمل سزارين دخيل است. به طور مثال اگر مادر باردار نخستين زايمان خود را سزارين كرده باشد و بخواهد زايمان دوم را به طور طبيعي انجام دهد، به دليل آنكه بيشتر اتاق‌هاي زايمان بيمارستانهاي كشور فاقد تجهيزات كامل پزشكي براي تامين كامل سلامت مادر و نوزاد است، پزشك متخصص به اجبار عمل سزارين را در اولويت قرار مي‌دهد كه اين مساله خود عاملي براي افزايش سزارين در ايران است.
دكتر ازهر در ادامه گفت‌وگوي خود ناهنجاري‌هاي استخوان لگن، چرخش جنين در رحم و نقص فاكتورهاي فردي براي زايمان طبيعي، نظير نداشتن قدرت زايمان را از عوامل ديگر تشخيص عمل سزارين مي‌داند و از وزارت بهداشت و درمان مي‌خواهد كه با هدف اطلاع‌رساني و راهنمايي مادران باردار، از تمامي متخصصان زنان و زايمان و جامعه مامايي كشور به منظور نشستي علمي دعوت به عمل آيد تابا حضور مسولان وزارتخانه طي گفتماني مشترك و تبادل نظري دوطرفه، طرحي نوين و جامع دراين زمينه ارائه شود.
زنان باردار به ويژه آنان كه نخستين زايمان خود را تجربه مي‌كنند، هميشه به دنبال راهي براي كاهش درد هستند و شايد سزارين را تنها راه حل اين مسا‡له مي‌داننداما راه‌هاي ديگري نيز براي كاهش درد زايمان وجود دارد.
سپيده مطهر، كارشناس مامايي اداره كل درمان مستقيم سازمان تامين اجتماعي با تاكيد بر آگاه‌سازي و برگزاري كارگاه‌هاي آموزشي براي پزشكان متخصص زنان و زايمان و مجموعه مامايي و پرستاري بيمارستان‌ها، به راهكار‌هاي مختلف كاهش درد زايمان نظير هيپنوتيزم، يوگاتراپي، فرافكني افكار و زايمان در آب اشاره مي‌كند و مي‌گويد: عبارت زايمان بي‌درد نادرست است و بايد به جاي آن عبارت <زايمان كم درد> به كار رود. زايمان در آب يكي از بهترين روش‌هاي زايمان كم درد است و اكنون بيمارستان گنبد، وابسته به سازمان تامين اجتماعي واقع در استان گلستان تنها مركزي است كه در كشور اين روش را اجرا مي‌كند.
اين كارشناس معتقد است، روش زايمان در آب به دليل كاهش عوارض نامطلوب پس از زايمان، مي‌تواند اشاعه يافته و جايگزين مطلوبي براي سزارين باشد. گفته مي‌شود، روش زايمان در آب ابتدا در كشور روسيه مورد آزمايش قرار گرفت و بعدها از سوي ديگر كشورهاي پيشرفته انجام پذيرفت اما در بعضي نقاط دنيا مردم نتوانستند آن را به عنوان روشي متداول قبول كنند. اين روش در ايران نيز هنوز به طور كامل شناخته شده نيست. استفاده از روش زايمان در آب، مستلزم تكميل تجهيزات و وسايل مورد نياز اين روش در اتاق‌هاي زايمان بيمارستانهاي كشور است.
در هر صورت، مسائل مختلفي در انتخاب زايمان طبيعي يا عمل سزارين، دخيل است. اما بايد توجه داشت كه عواملي نظير ارتقاي سطح آگاهي، حضور همراه با بيمار هنگام زايمان، برخورد مناسب و پسنديده از سوي كاركنان بيمارستان‌ها، كاهش استرس‌هاي روحي و رواني و ايجاد امنيت و برقراري محيطي آرام براي مادر باردار مي‌تواند زايماني طبيعي، كم درد و بدون دغدغه را به همراه داشته باشد.
اين نكته نيز قابل ذكر است كه در ايران، تسهيلات ويژه‌اي براي زايمان طبيعي در نظر گرفته نمي‌شود و تعرفه‌هايي كه به آن اختصاص مي‌يابد، بسيار كمتر از عمل سزارين است؛ عمل سزاريني كه عوارض ناشي از آن مي‌تواند نامطلوب‌تر از زايمان طبيعي باشد.