[deltang]

جمعيت در استان تهران:
به شکل 1 صفحه 48 كتاب توجه کنيد و جمعيت استان تهران را با ساير استانهاي کشور مقايسه کنيد.


استان تهران پرجمعيت ترين و پرتراکمترين استان کشور است.
در سرشماري سال 1375، استان تهران 239، 176 و 11 نفر جمعيت داشت. استان تهران پرچمعيت ترين استان کشور است و درحاليکه مساحت آن فقط 1/1 درصد مساحت کل کشور را تشکيل مي دهد 6/18 درصد جمعيت کشور را در خود جاي داده است. همچنين استان تهران از لحاظ تراکم جمعيت، پر تراکمترين استان کشور است. ترکم جمعيت اين استان 594 نفردر کيلومتر مربع است. به شکل 2 صفحه 49 كتاب توجه کنيد.
پراکندگي جمعيت در استان تهران بسيار ناهمگون است بطوريکه در شهرستانهايي نظير دماوند و فيروزکوه، در هر کيلومتر مربع کمتر از 50 نفر زندگي مي کنند. درحاليکه شهرستان تهران در هر کيلومتر مربع 35000 نفر را در خود جاي داده است. علل پراکندگي جمعيت استان به دو گروه تقسيم ميشود: عوامل طبيعي و عوامل انساني.


عوامل طبيعي:
عوامل نامساعد: درشمال استان تهران بدليل سرد بودن هوا در زمستان، محدوديتهاي کشاورزي، دشوار بودن خانه سازي و ايجاد راه و در جنوب و جنوب شرقي استان بدليل کمبود آب و زمينهاي کويري، شرايط براي فعاليتهاي صنعتي و کشاورزي چندان مناسب نيست. به همين دليل جمعيت زيادي به آنجا جذب نشده است.
عوامل مساعد: در کوهپايه هاي البرز و مخروط افکنه ها و بويژه دشتهاي تهران و کرج، بدليل آب و هواي معتدل تر، خاک مناسب و منابع آب سطحي و زيرزميني، سکونتگاههاي شهري و روستايي متعددي بوجود آمده است.
عوامل انساني: هرچند انتخاب تهران به عنوان پايتخت در زمان آقامحمدخان و استقرار اولين سکونتگاهها در کوهپايه هاي البرز از عوامل طبيعي و محيطي تبعيت مي کند اما افزايش و تراکم جمعيت بيشتر تحت تأثير عوامل انساني بوده است. مهمترين عوامل عبارتند از عوامل اداري ـ سياسي عوامل صنعتي



عوامل اداري ـ سياسي

از زماني که تهران به پايتختي انتخاب شد، نظام اداري ـ سياسي کشور به شکل متمرکز درآمد. در نظام متمرکز، کليدي تصميمات در مورد امور عمومي، توسط نهادهاي مرکزي کشور گرفته و اجرا ميشود.
چون در ايران بخصوص از سال 1335 به بعد، دولت با اتکا به درآمد نفت و ارزي که از اين راه به دست مي آمد به نيروي مسلط اقتصاد کشور تبديل شد و همه امور اقتصادي و اجتماعي را بدست گرفت و تهران نيز مرکز استقرار دولت و تصميم گيري کشور شد. بنابراين تمرکز ادارات دولتي و کارمندان دولت نيز در تهران روز به روز افزايش يافت. (شکل 3).


عوامل صنعتي:
در درس دوم خوانديد که بين توسعه صنعتي و رشدجمعيت، ارتباط متقابل وجود دارد و در هر جا که بخش صنعت و بعد، خدمات وابسته به آن پديد آيد، جمعيت بيشتري به آن مکان جذب ميشود. از آغاز روند صنعتي شدن در ايران (1335) استان تهران به مرکز جذب سرمايه گذاريهاي صنعتي و نيز سهم اين قطب صنعتي کشور تبديل شد.



علل سرمايه گذاري صنعتي در استان تهران:

1.مرکزيت اداري ـ سياسي
2.نزديکي به بازار مصرف (زيرا تهران بيشترين جمعيت شهرنشين را دارد و سطح درآمد خانوارها بالاتر است).
3.دسترسي به بازرا نيروي انساني (بخش وسيعي از جمعيت جوان و فعال، نيروي متخصص و کارگر ماهر در تهران ساکن هستند).
4.دسترسي به شبکه ي حمل و نقل (تهران همواره مرکز تلاقي خطوط راه آهن، جاده اي و هوايي و بيشترين امکانات حمل و نقل بوده است).
5.سکونت صاحبان سرمايه در تهران و کنترل اداره آسان تر واحدهاي صنعتي.
6.تمرکز مؤسسات مالي و اعتباري و بانکي در تهران.
7.دسترسي به تجهيزات و تسهيلاتي چون آب، برق، گاز، تلفن و ...


رشد جمعيت تهران:

به شکل 6 توجه کنيد. شهر تهران حدود دويست سال پيش، يعني زمان آقامحمدخان قاجار، به پايتختي برگزيده شد. در آن زمان، تهران حالت يک روستا را داشت و حدود 1500 نفر جمعيت را در خود جاي داده است. تا سال 1335، روند افزايش جمعيت در تهران به کندي صورت گرفت. ولي از سال 1335 به بعد، اين روند به سرعت افزايش يافت.
در سال 1375 جمعيت شهر تهران بيش از 8/6 ميليون نفر بود. اين تمرکز فوق العاده جمعيت و نيز تمرکز نهادهاي فرهنگي و اجتماعي، خدماتي و عوامل تأسيساتي و تجهيزاتي شده اند که تهران به يک متروپل يا کلان شهر تبديل شود.