[تاري]

تاثير دكل هاي فشار قوي برق بر بدن انسان



وقتي اسم دكل فشار قوي برق به ميان مي‌آيد نخستين چيزي كه به ذهنم مي‌رسد صداي ويز ويز قدرتمند كابل‌هاي دكل‌هاي برق فشار قوي در حد فاصل تربت‌حيدريه تا قائن است كه براي چند دقيقه به هنگام توقف در كنار جاده متوجه آن شديم.
صدايي كه بي‌شباهت به صداي غرش رعد و برق آسماني نبود. بار ديگري كه اين دكل‌ها توجه مرا به‌خود جلب كرد دكل‌هايي بودند كه از منطقه‌اي مسكوني در منطقه آب و برق مشهد و بر فراز ساختمان‌هايي قديمي و يا در حال ساخت در ارتفاعات اين منطقه مي‌گذشتند.
همچنين هر گاه از روي تپه‌هاي دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات به تهران نگاه مي‌كنم شبكه‌اي از دكل‌هاي مذكور قابل رويت است كه از درون شهر و مخصوصا مناطق شمالي مانند شهرك مخابرات، سعادت آباد و شهرك‌پاسارگاد گذشته‌اند و انرژي مورد نياز مردم و صنايع را تامين مي‌كنند. اما آخرين بار كه اين دكل‌ها توجه مرا به‌خود جلب كرد در كرج بود. در بخشي از منطقه محمد آباد كرج سلسله‌اي از اين دكل‌ها از روي ساختمان‌هاي مسكوني عبور كرده و حتي يكي از اين دكل‌ها در محوطه حياط يك ساختمان قرار گرفته است و دور تا دور آن ساختمان‌هايي 2 يا 3 طبقه ساخته شده است.
هميشه اين سؤال در ذهن من بوده كه آيا اين دكل‌ها براي سلامت انسان‌ها ضرر ندارد؟ به عبارت بهتر دكل‌هاي فشار قوي برق در كنار محل زندگي انسان‌ها چه خطراتي را مي‌تواند به‌دنبال داشته باشد؟ تلاش‌هاي مراكز بهداشتي براي بررسي خطرات احتمالي براي كساني كه در حوالي اين دكل‌هاي برق زندگي مي‌كنند و شناسايي اين خطرات وعوارض آن همچنان ادامه دارد.
ميدان‌هاي الكترومغناطيسي برق و خطر سرطان
ميزان تولد سالانه در انگلستان700 هزار نوزاد در سال است. كه از اين تعداد 500 مورد مبتلا به لوسمي هستند. و حدود 1000 مورد سرطان‌هاي ديگر در كودكان(زير 15 سال) گزارش شده است. گزارش AGNIR حاكي از آن است كه هرگونه خطري مرتبط با سرطان خون در كودكان و جوانان و به‌ويژه كساني كه اشعه بالايي نسبت به مقدار متوسط خانگي دريافت كرده‌اند، وجود دارد. اين مقدار متوسط خانگي حدود 0.4 میکروتسلا است.
در انگلستان حدود 0.5 درصد از جمعيت در معرض ميدان الكترو مغناطيسي بيشتر از 0.4 میکروتسلا قرار دارند.هم‌اكنون در UKCCS (مركزمطالعات سرطان كودكان انگليس) مشخص شده است كه اثبات اين امر مشكل است و هيچ‌گونه مدركي دال بر اينكه تشعشعات خانگي EMF در به‌وجود آمدن سرطان در بزرگسالان نقش دارند، وجود ندارد. بررسي مطالعات آزمايشگاهي‌اي كه توسط AGNIR انجام گرفته ارتباط واضح و آشكاري را بين ميدان‌هاي الكترومغناطيسي خانگي و سرطان پيدا نكرده است.
گزارش AGNIR نشان مي‌دهد در بزرگسالاني كه به‌طور شغلي در معرض ميدان مغناطيسي هستند دليل قطعي‌اي در ارتباط بين EMF (ميدان الكترومغناطيسي) و سرطان پيدا نشده است. متوسط ميدان مغناطيسي‌اي كه در هنگام مشاغل خطرناك و تحت ميدان مغناطيسي (مثل پرسنل پست‌هاي فشار قوي و افراد تعميركار خطوط انتقال) مورد تابش قرار مي‌گيرد معمولا در حد 20 يا 30 ميكروتسلا است و به دليل اينكه زمان تحت ميدان بودن طولاني نبوده زياد خطرناك نيست.
رابطه بين ميدان‌هاي مغناطيسي و لوسمي
براي چند سالي خطر ابتلا به سرطان كساني كه در نزديكي خطوط فشار قوي برق زندگي مي‌كردند داراي اهميت بود. مطالعات فراگير در انگليس و جاهاي ديگر جهان روي خطر ابتلاي كودكان به سرطان مثل سرطان خون، انجام شد. اين مطالعات نشان داد كه قرار گرفتن محل زندگي كودكان در نزديكي خطوط فشار قوي خطر ابتلا به سرطان خون را در آنان دو برابر مي‌كند.
اين تحقيقات به هم پيوسته در 9 كشور انجام گرفت (كشورهاي اروپايي، آمريكاي شمالي و نيوزلند). در كل، روي 3247 كودك مبتلا به لوسمي و 400 10 كودك تحت نظر تحقيق انجام گرفت. براي هر كودك، 24 يا 48 ساعت اندازه‌گيري شدت ميدان مغناطيسي در منزل آنان با توجه به سوابق در معرض ميدان مغناطيسي بودنشان به عمل آمد. مركز مطالعات سرطان كودكان انگليس بيشترين تعداد كودكان مبتلا به سرطان خون را در اين آزمايش دخالت داد؛يعني 1073 نفر.
در 3203 كودك مبتلا به لوسمي و 338 10 كودك تحت نظر كه شدت ميدان مغناطيسي در محل سكونت‌شان كمتر از 4/0 ميكرو تسلا بود، افزايش خطري نسبت به مبتلا شدن به لوسمي مشاهده نشد. در 44 كودك مبتلا به لوسمي و 62 كودك تحت نظر كه محل سكونتشان در معرض تشعشع بيشتر از 0.4 ميكرو تسلا بود، خطر ابتلا دو برابر شده بود كه خطر نسبي برابر با 2 مي‌شود. لازم به ذكر است كه شدت ميدان مغناطيسي در عكسبرداري MRI بين 1.5 تا 3 تسلا است.
ميدان‌هاي الكتريكي و مغناطيسي در منزل به عوامل متعددي همچون فاصله از خطوط برق قدرت، تعداد و انواع دستگاه‌هاي الكتريكي داخل منزل، مكان سيم كشي منزل، بستگي دارد. ميدان الكتريكي داخل اكثر منازل از 500V/m وميدان مغناطيسي از 150 µT تجاوز نمي‌كند. كساني كه با كامپيوتر يا وسايل الكتريكي و سيم‌ها سر و كار دارند، ممكن است مقدار زيادي ميدان الكتريكي و مغناطيسي به آنها تابيده شود. مثلا در پست‌هاي فشار قوي ميدان الكتريكي به بيشتر از25kV/m و ميدان مغناطيسي به 2 mTنيز مي‌رسد. جوشكاران در معرض ميدان مغناطيسي حدود130mT هستند. كساني كه با دستگاه‌هاي فتوكپي و دستگاه‌هاي ويدئويي كار مي‌كنند نيز در معرض تابش قرار دارند.
مسلم است كه در معرض ميدان مغناطيسي ELF بودن مي‌تواند بر فيزيولوژي و وضعيت انسان تاثير بگذارد. در آزمايش‌ها مشاهده شده كه ميدانELF بيشتر از 5mT اثرات اندكي بر برخي علائم باليني و فيزيولوژيكي گذاشته است. مثل: تغييرات خوني، ECG (نوار قلبي)، ضربان قلب، فشار خون و دماي بدن. برخي محققان گفته‌اند كه ميدان ELF مي‌تواند ترشح هورمون ملاتونين (هورموني كه به خواب، بلوغ و... مرتبط است) متوقف كند.
دوري از ميدان‌هاي الكتريكي 50/60Hz مي‌تواندبه وسيله حفاظ قرار دادن دور سيم‌هاي برق ساختمان در هنگام سيم كشي انجام شود؛ در محل‌هاي كاري‌اي كه ميدان الكتريكي در آنها زياد است مي‌تواند مفيد باشد. اما راه مقرون به صرفه‌اي براي محافظت در برابر ميدان‌هاي ELF مغناطيسي وجود ندارد.
ميدان‌هاي ELF قوي باعث تداخل الكترومغناطيسي (EMI) در دستگاه‌هاي تنظيم‌كننده ضربان قلب يا باتري‌هاي قلب مي‌شوند. كارمنداني كه با كامپيوتر كار مي‌كنند ممكن است لرزش يا نامطلوب بودن تصوير را در مونيتورشان مشاهده كنند. ميدان مغناطيسي ELF اطراف ترمينال‌هاي ورودي برق و گاهي پاور كامپيوتر بيشتر از 1µT است كه مي‌تواند با تصوير روي صفحه مونيتور تداخل كند. يك راه حل ساده براي اين مشكل تغيير مكان كامپيوتر به جايي ديگر در اتاق است.
كابل‌ها و سرطان
برخي دانشمندان وجود رابطه ميان انواعي از ميدان‌هاي الكترومغناطيسي و سرطان خون در كودكان را تاييد مي‌كنند و اعلام كرده‌اند كابل‌ها و دكل‌هاي برق فشار قوي مي‌توانند عامل سرطان‌هاي خون در كودكان باشند. در مطالعه اخيري كه در اروپا انجام شده است، حدود 29 هزارنفر را كه پيش از 15سالگي به سرطان مبتلا شده‌اند (ازجمله 9700 مورد سرطان خون) با گروه كنترلي كه از لحاظ جنسيت، تاريخ تولد و منطقه تولد با افراد مبتلا به سرطان مشابهت داشته‌اند، مقايسه كرده‌اند.
در اين پژوهش، افراد جامعه نمونه در محدوده يك كيلومتري خطوط برق 275 و 400 كيلوواتي زندگي مي‌كرده‌اند. اين تحقيقات نشان داده است كودكاني كه در محدوده 200 متري خطوط برق زندگي مي‌كنند، امكان ابتلا به سرطان خون در آنها 69 درصد بيش از كودكاني است كه در فاصله بيش از 600 متري خطوط برق زندگي مي‌كنند.
اين گزارش همچنين حاكي است، كودكاني كه در محدوده 200 تا 600 متري خطوط برق زندگي مي‌كنند، نسبت به كودكاني كه در فاصله بيش از 600 متري خطوط برق زندگي مي‌كنند، 23درصد بيشتر در معرض ابتلا به سرطان خون هستند. با وجود اين محققان عقيده دارند هرچند نزديكي به خطوط فشار برق قوي مي‌تواند در ايجاد سرطان خون در كودكان مؤثر باشد، اما اين تاثير، ناچيز و احتمالا تصادفي است.
از سوي ديگر به گزارش بخش فرانسوي سايت msn، دكتر لورن بونتوس، رئيس كميته پزشكي بررسي خطرات احتمالي گفته است كه تا‌كنون هيچ ارتباط علمي براي اثبات بروز بيماري سرطان خون در كساني كه در اين مناطق زندگي مي‌كنند، مشاهده نشده است.
پزشكان هم‌اكنون در حال بررسي روي اين موضوع هستند و اين بررسي براساس نشانه‌هاي موجود صورت مي‌گيرد. به‌طور كلي آنها 2 گروه را مورد آزمايش قرار داده‌اند: گروه اول اشخاصي هستند كه گزارش‌هايي از بروز آسيب و بيماري در آنها نشان داده شده است و گروه دوم اشخاصي كه هنوز گزارشي از آسيب يا بيماري در آنها داده نشده است.
برخي از ساكنان يكي از شهرهاي فرانسه كه در مجاورت اين دكل‌ها زندگي مي‌كنند، شكايت كرده‌اند كه درطول شب خواب‌هاي مغشوش مي‌بينند يا از استرس و حالت‌هاي عصبي كه به آن دچارند، رنج مي‌برند. كسي دليل آن را نمي‌داند ولي اين مشكلات وجود دارند. شهردار اين شهر اعلام كرده است كه تمامي افرادي كه خانه‌شان در كنار يك دكل 400هزار ولتي واقع شده بوده، خانه‌هاي خود را ترك كرده‌اند.براساس يك بررسي پزشكي زندگي در حداقل300 متري يك دكل برق مي‌تواند سالم باشد و عوارض خاصي براي افراد نخواهد داشت.
بررسي كه روي 2868 نفر از ساكنيني كه در 300 متري اين دكل‌ها زندگي مي‌كردند و 976 نفري كه در اين منطقه ساكن نشده‌اند نشان مي‌دهد كه 15.8 درصد از ساكنيني كه در فاصله كمتر از 300 متر زندگي مي‌كردند در وضعيت بسيار عصبي هستند و 7.9 درصد از افراد نيز كه در همين منطقه قرار دارند، مشكل خاصي را نداشته اند.
نتايج اين بررسي به مجلس فرانسه اعلام شده است و سؤالي كه هم‌اكنون مطرح است اين است كه بايد اين وضع را تحمل كرد و بيمار باقي ماند يا بايد براي دور كردن محل زندگي افراد از اين دكل‌ها چاره‌اي انديشيد؟
نكات ايمني
اگر از بحث‌هاي مرغ و تخم مرغي مرتبط با اين موضوع كه اول ساختمان‌سازي‌ شده و بعد نصب دكل‌ها صورت گرفته يا برعكس؟ بگذريم، جهت حفظ ايمني كساني كه منازلشان به هر دليلي در مجاورت خطوط انتقال نيرو است رعايت نكات ايمني زير ضروري است:
1) دكل فشار قوي نگه دارنده تعدادي سيم حامل جريان با ولتاژ بسيار بالاست كه حتي نزديك شدن به آن مي‌تواند براي انسان مضر باشد، لذا تحت هيچ شرايطي به دكل‌ها نزديك نشويد.
2) به هيچ عنوان اتومبيل‌تان را زير خطوط فشار قوي پارك نكنيد. احتمال پاره شدن سيم دكل هرچند بسيار پايين است اما محال نيست.
3) درصورتي كه در اتومبيل بوديد و سيم فشارقوي روي اتومبيل شما افتاد به هيچ عنوان از اتومبيل پياده نشويد چون به محض پياده شدن پودر مي‌شويد. محفظه اتومبيل مانند يك قفس فاراده عمل خواهد كرد و شما در امان خواهيد بود وسريعا با 121 تماس بگيريد تا نيروهاي امدادي به كمك شما بيايند.
4) مراقب باشيد تا فرزندانتان به هيچ عنوان به دكل‌ها نزديك نشوند و از آن بالا نروند به غيراز خطر برق گرفتگي خطر سقوط نيز آنها را تهديد خواهد كرد.
5) در هنگامي كه هوا باراني است يا رطوبت هوا بالاست پديده كرونا در اطراف سيم‌هاي حامل جريان بيشتر مي‌شود. اين پديده ( شما آن را بيشتر با صداي وز وز مي شناسيد ) به هيچ عنوان خطرناك نيست لذا نگران نباشيد. از كاشتن درخت، گياه و گل زير خطوط فشارقوي جداً بپرهيزيد. گياهان زير چنين خطوطي رشد مناسبي نخواهند داشت ( به جز درختان ) و درختان نيز بعدها در اثر رشد مي‌توانند براي خط ايجاد مزاحمت كنند.