واكنش سینماگران به فاجعه قاچاق سنتوری
پس از گردهمایی‌های سینماگران علیه قاچاق فیلم و سپری شدن چند ماه بدون اینكه سی‌دی یا دی‌وی‌دی فیلم‌های اكران‌شده به بازار بیاید، فروش دی‌وی‌دی فیلم سنتوری به كارگردانی داریوش مهرجویی، موجی از نگرانی را در سینما ایجاد كرده و سینماگران برای جلوگیری از زیان‌های مالی تهیه‌كنندگان این فیلم، خواهان اكران فوری این فیلم شدند. مرتضی شایسته می‌گوید: <قاچاق فیلم سنتوری ساخته داریوش مهرجویی در هفته گذشته یكی از دردناك‌ترین، غمناك‌ترین و شوك‌آورترین اتفاق‌هایی است كه برای سینمای ایران به وقوع پیوسته است.>
او كه تهیه‌كننده سینما و مدیر پخش این فیلم است، اضافه می‌كند: فیلم سنتوری از اداره كل نظارت و ارزشیابی پروانه نمایش گرفت و برای این منظور همه پوسترها و عكس‌های تبلیغاتی آن مهر تایید گرفت و قراردادها با تمام سینماداران تهران و شهرستان‌ها منعقد شد. فقط چند روز مانده به موعد اكران فیلم، بدون آنكه هیچ دلیلی تا امروز برای جلوگیری از اكران آن به طور مكتوب ارائه شود و هیچ مقام مسوولی درباره توقف اكران آن توضیحی بدهد، فقط تاكید كرده‌اند كه الا‌ن زمان مناسب نیست. من از مسوولا‌ن می‌پرسم كه زمان مناسب كی می‌تواند باشد. آیا امروز كه با قاچاق این فیلم بر مال و زندگی فرازمند (تهیه‌كننده)، مهرجویی (كارگردان)، پخش‌كننده و سینمادارها آتش زده شده است، هنوز هم زمان مناسب فرا نرسیده است؟
وی در این‌باره می‌افزاید: امروز یك سرنوشت غمناك برای فیلم سنتوری رقم خورده و جلوی اكران فوق‌العاده آن گرفته شده است. در همان زمانی كه فیلم در جشنواره فجر اكران شد، مهرجویی به مقامات اعلا‌م كرد فیلمی كه از لا‌براتوار بیرون آمده تحت هیچ شرایطی قابل كنترل نیست و هر آن امكان دارد كه به طریقی وارد بازار قاچار بشود، حالا این روز فرا رسیده است.
این پخش‌كننده معتقد است با قاچاق فیلم موفق و پرفروشی مانند سنتوری كه با فاجعه قاچاق از بین رفته است، ۴، ۵ میلیارد تومان به سینمای ایران ضربه وارد شده است. از طریق قاچاق این فیلم، سینمادارها، مردم، تهیه‌كننده، مهرجویی و پخش‌كننده ضربه خورده‌اند و در این رابطه هیچكس پاسخگو نیست.
او به فیلم‌هایی مانند مكس، نقاب، ازدواج به سبك ایرانی و غیره اشاره می‌كند كه به سرنوشتی مانند سنتوری دچار شده‌اند و این سرنوشت همچنان تكرار خواهد شد. مرتضی شایسته معتقد است كه داریوش مهرجویی یكی از بهترین و بزرگ‌ترین فیلمسازان كشورمان است كه نسبت به كشور خود تعهدش را با ساخت آثار ارزشمند ملی اثبات كرده است. با این وجود چرا باید جلوی فیلمش گرفته شود؟ و در این باره ادامه می‌دهد: مهرجویی و فرازمند در چند روز گذشته با مقامات بالا دیدار داشتند و نتیجه این بود كه دستور داده شد تا وزارت ارشاد در این رابطه مساعدت كند، درست در همین موعد كه باید همه چیز به نفع سنتوری تمام می‌شد، یكباره قاچاق فیلم آغاز شد و این گونه همه مال و زندگی تهیه‌كننده، كارگردان و پخش‌كننده آتش گرفت.
جمال ساداتیان، تهیه‌كننده فیلم كه در جشنواره فجر امسال در اكران فیلم دایره زنگی به كارگردانی پریسا بخت‌آور با مشكل روبه‌رو شد، با اظهار تاسف از این واقعه می‌گوید: اگر در مجلس شورای اسلا‌می قانونی برای جلوگیری از قاچاق فیلم (و آثار هنری) صادر می‌شد، امروز مراجع قانونی راحت‌تر می‌توانستند از چنین اتفاق‌های ناگواری جلوگیری كنند. وی با اشاره به حركت و تلا‌ش نیروی انتظامی پس از خرداد ۸۶ برای جلوگیری از قاچاق فیلم می‌گوید: باید با قانونمندتر كردن این موضوع برخورد با قاچاق فیلم را به طور جدی‌تر پیگیری كرد.
مرتضی شایسته هم این حركت را در حد كوتاه‌مدت مناسب می‌داند و برای آنكه مبارزه با قاچاق فیلم در درازمدت به نتیجه برسد، می‌گوید: نیاز به یك عزم ملی است. باید قانونی برای این موضوع وضع شود و مراجع مشخصی در قوه قضاییه و نیروی انتظامی برای این كار در نظر گرفته شود و به این منظور نیاز به حضور كارشناسان و بودجه‌هنگفت است. ما فقط در تهران تا حدی جلوی این موضع را گرفته‌ایم، در حالی كه در شهرستان همچنان موضوع قاچاق فیلم كاملا آشكار وجود دارد. همچنین فیلم ایرانی در خارج از ایران به دلیل رعایت نكردن قانون كپی‌رایت، زینت‌المجالس خیلی‌ها شده است. جمال ساداتیان از وزارت ارشاد می‌خواهد كه در رابطه با اكران سنتوری با توجه به آنكه از قبل پروانه نمایش آن صادر شده است، كوتاه بیایند و با اكران این فیلم و فیلم‌هایی از این دست، از قاچاق فیلم جلوگیری كنند.
او كه قبلا با چنین مشكلی در رابطه با فیلم به رنگ ارغوان به ظاهر مواجه شده است، می‌گوید: روزی به من زنگ زدند كه این فیلم در بازار قاچاق توزیع شده است، اما بعداً متوجه شدیم كه سودجویان با توجه به علا‌قه‌مندی زیاد مردم به این فیلم، فیلم دیگری را به این نام در بازار توزیع كرده‌اند تا از این موقعیت سود ببرند. در عین حال باید بگویم كه نمی‌توان فیلم را كنترل كرد. برای آنكه نسخه‌هایی از آن در مراحل مختلف به بیرون راه می‌یابد و ما الا‌ن تمام این نسخه‌های مربوط به دایره زنگی را جمع‌آوری كرده، اما نمی‌دانیم تا چه حد با این كار از قاچاق آن جلوگیری كرده‌ایم. هرچند ما الا‌ن با وزارت ارشاد در رابطه با اكران عمومی دایره زنگی مشكلی نداریم و این فیلم اكران عمومی خواهد شد.
مرتضی شایسته هم از وزارت ارشاد می‌خواهد كه طی همین هفته با یك حركت ضرب‌الا‌جلی اجازه اكران سنتوری در سینماهای كشور را صادر كند تا اینگونه بشود در مقابل قاچاق فیلم ایستادگی كرد وگرنه با طولا‌نی‌شدن این موضوع، فیلم كاملا ضربه خواهد خورد و هیچ راهی برای جبران آن نیست. وی همچنین تاكید كرد كه باید كمیته‌ای در وزارت ارشاد تشكیل شود تا طی آن خسارات وارده بر تهیه‌كننده، كارگردان، پخش‌كننده و سینمادارهایی كه در این رابطه قرارداد منعقد كرده‌اند، معلوم و جبران شود و می‌افزاید: <ما در مقام پخش‌كننده تا امروز ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان ضرر كرده‌ایم.
شایسته از مقامات عالی‌رتبه فرهنگ و هنر كشور این پرسش را دارد كه فیلمی مانند سنتوری كه در رابطه با مبارزه با اعتیاد به عنوان یك ماده خانمانسوز است و در این فیلم نشان داده می‌شود كه زندگی یك زوج به خاطر مواد مخدر از بین می‌رود، كجای این فیلم با خط قرمز روبه‌رو شده است؟ فیلمی كه در زمان اكران جشنواره روی خیلی‌ها تاثیر مثبت گذاشت و حتی برخی حاضر به ترك سیگار شدند، تا چه حد می‌تواند به خطوط قرمز نزدیك شده باشد؟
او همچنین اعتقاد دارد در این سال‌ها با فیلم‌هایی كه به احتمال قوی مردم را به سینماها می‌كشانند برخورد شده و به دلا‌یلی ناگفته و نامعلوم از اكران این فیلم‌ها جلوگیری شده است و نتیجه همین تهدیدهایی مانند قاچاق فیلم بوده كه در داخل یا خارج از كشور به انحاء مختلف به اقتصاد سینمایی كشور ضربه جبران‌ناپذیر وارد ساخته است. اگر پروانه نمایش وزارت ارشاد برای اكران فیلم‌ها بی‌ارزش است، باید این اداره تعطیل شود و به جای آن همان آقایی كه تشخیص می‌دهد چه زمانی برای اكران فیلم‌ها و ساخت آنها مناسب است، نظارت بر این كار را بر عهده بگیرد تا اینگونه لطمات اقتصادی و روحی و روانی بر پیكره سینما و هنرمندان آن وارد نشود. مرتضی شایسته در پایان گفت‌وگوی خود از وزارت ارشاد خواست تا با سوءظن و شك با داریوش مهرجویی كه بیشترین جوایز را از جشنواره‌های فیلم فجر برده است و از آن مهم‌تر تعهد خود را به مملكتش ثابت كرده است، نگاه نكند. همچنین این نگاه مثبت را به فرمان‌آرا، كیمیایی و دیگران كه جزو برترین فیلمسازان این مملكت هستند، تعمیم بدهد. چون در نبودن این نام‌ها دیگر سینمایی هم نخواهد بود.
● نامه تهیه‌كننده
فرامرز فرازمند، تهیه‌كننده سنتوری با انتشار نامه‌ای از طریق ایسنا از مردم و علا‌قه‌مندان به سینمای ایران درخواست كرده كه سی‌دی‌های غیرقانونی عرضه‌شده این فیلم را در سطح شهر خریداری نكنند و فروشندگان آن را به نیروی انتظامی معرفی كنند.