[ROJINAjoON]

ربات های جراح، پرستار و بیماران رباتیک بزودی خدمات بیمارستانی را متحول خواهند کرد

رباتیک علمی است که آینده بشر را متحول خواهد ساخت، اما امروزه نیز آنقدرها از ما

دور نیست. ربات ها وارد زندگی ما شده اند و به شکلی نامحسوس تقریبا در تمامی امور روزانه ما حضور دارند.

خدمات ربات ها دیگر محدود به کارخانه ها و پژوهشکده های پیشرفته نبوده و می توان آنها را در همه جا مشاهده کرد. یکی از عجیب ترین مکان ها برای دیدن یک ربات می تواند محیط یک بیمارستان باشد، اما خدمات ربات ها در علم پزشکی سال هاست که آغاز شده است.
در حوزه مهندسی پزشکی، ربات هایی اختراع شده اند تا با تکیه بر دقت، خستگی ناپذیری و خطای اندک آنها آینده سالم تری به سیاره زمین اهدا گردد.

علم رباتیک به کمک جراحان، پزشکان، پرستاران و از همه مهم تر بیماران شتافته است. ربات های پزشکی امروزه علاوه بر درمان در پیشگیری از بیماری ها نیز به کار می آیند.

اولین بار سال ۱۳۶۴ هجری خورشیدی بود که پای ربات مکانیکی به اتاق عمل باز شد.


در این سال از رباتی به نام پوما برای نمونه برداری در یک عمل جراحی اعصاب کمک گرفته شد. این ربات دارای یک بازوی مکانیکی ساده بود و به هیچ وجه پیچیدگی ربات های جراح امروزی را نداشت.

هنگامی که واژه ربات را می شنویم به یاد آدم آهنی های دوران کودکی خود می افتیم در حالی که امروزه ربات ها از مواد قابل انعطاف تری ساخته می شوند.


اگر بخواهیم رباتی را وارد بدن کرده تا بتواند از داخل بدن انسان عکسبرداری نماید، وضعیت فیزیولوژیکی بدن را مشخص کند، دارویی را تزریق نماید یا حتی بخواهد جراحی انجام دهد باید انعطاف پذیری آن بالا باشد تا بتواند در بدن مانور داده و براحتی عملیات مورد نظر را انجام دهد. اندازه این میکروربات ها باید به حدی کوچک و ظریف باشد که با کمترین بریدگی وارد بدن شود و حتی برخی مواقع بتواند در داخل شریان های خونی حرکت کرده و لخته ها را پاکسازی کند.
به عنوان مثالی دیگر می توان به پزشکان ایتالیایی اشاره کرد که برای نخستین بار در جهان موفق شدند عمل پیوند کلیه را توسط یک ربات انجام دهند.

این عمل جراحی در حالی انجام شد که پزشکان و جراحان ناظر عملیات توسط ربات جراح بودند تا در صورت بروز هر مشکل کوچکی، ادامه جراحی را خود در دست گیرند.

● حضور اشکال مختلف ربات ها در پزشکی

تا به امروز ربات های فراوانی در اشکال گوناگون برای خدمت در عرصه پزشکی ساخته و به کار گرفته شده اند که از آن میان می توان به ربات های جراح، ربات های بیمار، ربات های پرستار و امداد، بیو و نانورباتیک، ربات های داروساز و داروفروش، ربات پذیرش، ربات درمانی و خیلی موارد دیگر اشاره کرد.


خانم مهندس سپیده تبریک، استاد آزمایشگاه الکترونیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین معتقد است که ربات های بیمار، آینده دانشکده های پزشکی را دگرگون خواهند کرد.

او در ادامه و در تعریف ربات بیمار اضافه می کند: «این ربات ها جهت تمرین و آموزش برای دانشجویان و پزشکان جوان طراحی شده اند.


این ربات ها می توانند عکس العمل هایی که یک بیمار واقعی در شرایط مشابه ممکن است انجام دهد را شبیه سازی کنند. به عنوان مثال می توان به یک ربات بیمار اشاره کرد که در کشور ژاپن برای آموزش دندان پزشکان طراحی شده است این ربات در مقابل درمانی که دندانپزشک انجام می دهد واکنش هایی از خود نشان می دهد به عنوان مثال ممکن است ربات احساس خفگی کرده یا عطسه یا سرفه کند، زبانش را حرکت دهد و حتی دچار درد در فک شود و دانشجو باید خود را با تمامی این شرایط انطباق دهد. زبان و دست های ربات از ۲ درجه آزادی حرکت برخوردارند از این رو ربات می تواند با آغاز به کار دانشجو، ناآرامی ای که معمولا در بیماران دیده می شود را شبیه سازی کند.»

استفاده از ربات در جراحی مزایای فراوانی دارد که از آن جمله می توان به مواردی همچون دقت بالا و سرعت زیاد که بالطبع آن بیمار درد کمتری تحمل می کند و بهبود سریع تر حاصل می شود اشاره کرد. در کنار آن می توان از صرفه جویی در وقت، خونریزی و عفونت کمتر نیز نام برد. اما از دیگر سو جراحی به کمک علم رباتیک تکنولوژی جدیدی است که هنوز توسط بیماران به رسمیت شناخته نشده و هراس زیادی برای سپردن جان خود یا عزیزانشان به دست یک آدم آهنی وجود دارد.


به همین خاطر بیماران معمولا ترجیح می دهند جراحی به طور مستقیم توسط پزشک انجام شود. گرانقیمت بودن ربات ها نیز یکی دیگر از معایب این فناوری نوین به حساب می آید.

اما یکی دیگر از کاربردهای جذاب ربات ها، موضوع جراحی رباتیک از راه دور است که اولین بار توسط سازمان های فضایی دنیا و به منظور امدادرسانی فوری به فضانوردانی که دور از سیاره مادریشان در حال کشف فضا هستند، مورد بررسی و آزمون قرار گرفتند.


نکته: استفاده از ربات در جراحی مزایای فراوانی دارد که از آن جمله می توان به مواردی همچون دقت بالا و سرعت زیاد اشاره کرد که در نتیجه آن بیمار درد کمتری تحمل می کند و بهبودی سریع تر حاصل می شود.

خانم تبریک در این زمینه به امکانات ناکافی درمانی در بسیاری از مناطق محروم اشاره می کند که باعث می شود تا پزشکان متخصص رغبتی به حضور دائمی در آنجا نداشته باشند، اما ربات ها برای حضور در یک منطقه تنها به برق و تجهیزات مخابراتی احتیاج دارند و توقع دیگری در کار نیست.


بنابراین با پیشرفت فناوری جراحی از راه دور می توان امیدوار بود که بیماران ساکن مناطق محروم بتوانند خدمات جراحی پیشرفته مورد نیاز خود را در دورافتاده ترین روستاها و در خانه های بهداشت، زیر تیغ جراحی یک ربات متصل به ماهواره به دست آورند.

ربات که توسط تیمی از پزشکان جراح مستقر در شهرهای بزرگ هدایت می شود، حکم دستان توانمند جراحان را خواهد داشت و با نظارت بهیاران و پزشکان عمومی مستقر در خانه های بهداشت خدمات بی نظیری به بیماران روستایی ارائه خواهند داد.


سپیده تبریک در ادامه به پیشرفت هر روزه دانش رباتیک و کوچک تر و دقیق تر شدن پزشک های رباتیک اشاره می کند و می افزاید امروزه برای تزریق دارو، عکسبرداری از احشای داخلی بدن و نمونه برداری از بافت ها از ربات هایی استفاده می شود که اندازه آنها بسیار کوچک و در حد یک یا چندسلول هستند که به آنها نانوربات می گویند.

زیست سازگاری نانوربات ها از اهمیت بسیاری برخوردار است به عبارتی اگر نانورباتی وارد بدن می شود باید از موادی تشکیل شده باشد که به اعضای داخلی بدن آسیبی نرساند، واکنش شیمیایی با محیط اطراف خود نداشته و در دمای بدن قادر به انجام فعالیت باشد.


محیط بدن مرطوب است، بنابراین ربات ها باید از موادی ساخته شوند که کاملا با محیط بدن انطباق داشته باشند.
او به عنوان مثال به رباتی اشاره می کند که اندازه آن تنها یک میلی متر است و در رگ های خونی شنا می کند و هر جا سلول های سرطانی پیدا کند، با استفاده از بازوهای رباتیک خود به دیواره رگ وصل می شود تا پزشکان بتوانند از طریق ردیابی مغناطیسی محل وقوع توده های سرطانی را براحتی شناسایی کنند.

در ادامه آنها می توانند با ارسال فرامین رادیویی از ربات بخواهند تا سلول های سرطانی را محاصره کرده و از بین ببرد. ساخت این میکروربات مهاجم در مرحله تحقیق و نمونه سازی اولیه قرار دارد.

● کمک به معلولان و کم توانان حرکتی

یکی از دغدغه های دنیای پزشکی در این روزها کمک به معلولان و کم توانان حرکتی است تا بتوانند با تکیه بر توانمندی های باقیمانده خود به روال عادی زندگی بازگردند.

استاد آزمایشگاه الکترونیک دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین به ساخت ربات های پرستار اشاره می کند که امروزه در برخی بیمارستان ها به کار گرفته شده اند.

این ربات ها می توانند نیاز های اولیه بیماران را فراهم کنند. ریبا، ربات پرستار ژاپنی می تواند یک فرد ۶۰ کیلویی را حمل و جابه جا کند. این ربات پرستار که شبیه یک بچه خرس سفید است، امروزه در برخی بیمارستان های دانشگاهی ژاپن به کار گرفته شده است.


این ربات پرستار به پزشکان و پرستاران واقعی در جابه جایی بیماران از روی صندلی چرخدار به تخت و برعکس کمک می کند. او در ادامه با اشاره به تحقیقات گسترده ای که در همین رابطه در ایران صورت گرفته است، به نمونه ای اشاره می کند که ربات ایرانی برای کمک به نوع خاصی از بیماران ضایعه نخاعی و تسهیل عمل برخاستن، ایستادن و راه رفتن آنها ساخته شده است.

هدف از تولید ربات های پرستار تنها رفع نیاز های اولیه نیست، بلکه این تکنولوژی در جهت کمک به پرستاران، پزشکان و صد البته بیماران طراحی شده است.

در غیاب پزشکان، این ربات ها در اتاق بیماران حضور دارند و فرد می تواند به کمک ربات با پزشک خود ارتباط برقرار کند. معاینات لازم و کنترل تزریق یا گرفتن دارو توسط ربات انجام می شود، در صورت لزوم اطلاعات پزشکی را در اختیار بیمار قرار می دهد و حتی با بیمار همدردی می کند تا او را از نظر روحی پشتیبانی کند. برخی از این ربات ها به عنوان پرستار افراد سالمند انجام وظیفه می کنند که کارهایی از جمله غذا دادن و دارو دادن به بیمار را انجام می دهند و هنگام نشت آب یا گاز در منزل با تعمیرکاران یا مقامات مسوول ارتباط برقرار می کنند.

این ربات ها همچنین می توانند آواز بخوانند یا حتی با اربابان سالمند خود شطرنج بازی کنند!


با توجه به پیشرفت های روزافزون علم پزشکی و هوشمند شدن سامانه های رباتیک به نظر می رسد که بشر هنوز در ابتدای مسیر بهره برداری از این پزشکان بی مزد و مواجب است. قابلیت های پزشکی رباتیک به بی حد و مرزی دانش الکترونیک و دنیای مجازی است.


اتصال ربات های پزشک به شبکه جهانی اینترنت و آگاه شدن از آخرین دستاوردهای دنیای تحقیقات پزشکی، توانایی کار کردن در ۲۴ ساعت شبانه روز، دسترسی به خدمات پزشکی در دورافتاده ترین مناطق مسکونی، دقت و سرعت فوق العاده، توانایی فیزیکی بالا در جابه جایی بیماران سنگین و خیلی موارد دیگر باعث می شود که به این نتیجه برسیم که بشر چاره ای جز این ندارد تا دنیای خدمات پزشکی خود را به دستان سرد و بی روح ربات ها بسپارد.