[behnam5555]

1-لووتێکی کا تێری لووتێکی با .
توضیح : کنایه از شاخ فیل افتادن و کسی که زیاد مغرور است .

2-له بانۆ زه‌وقه له خوارۆ ته‌وقه .
توضیح : مَثَل چیزی است که ظاهرش با باطنش در تعارض است .

3-قه‌ل وه‌ قه‌ل یه‌ژێ روو ڕه‌ش.
توضیح : معادل فارسی : دیگ به دیگ می گه روت سیاه .

4- تا دووری سێوی سووری تا نزیکی مارمه‌زووکی.
توضیح : انسان ها تا از هم دور هستند همدیگر را دوست دارند ، اما وقتی در کنار هم باشند آن عطش دوری را ندارند . معادل فارسی : دوری و دوستی

5-قسه‌یه گۆشتی پێ ناگری ، گۆشتی پێ دامه‌نه.
توضیح : سخنی که متناسب با شرایط زمانی و مکانی نباشد از به زبان آوردن آن زیانبار می شوی .

6-له خۆیا سه‌رێ سینیه‌که.
توضیح : کنایه از حلوا پخش نمی کنن است .

7- گوڵ بۆی وه‌نه‌وشه نادا.
توضیح : هر گلی بویی دارد .

8-برامان برایی ، کیسه‌مان جیایی.
توضیح : حساب حساب است کاکا برادر .

9-ڕه‌فیقی نائه‌هل مه‌که و دۆستی بێگانه ، ئه تکا به‌تانه.
توضیح:رفاقت با نااهلان باعث رسوایی ات میشود.

10-شێر به گویچکه ئه‌گرێ.
توضیح : کنایه از شجاعت و شهامت است.

۱۱-ڕاس بچو و حاکم مه‌چوو. ( که لهوڕی )
توضیح : سعی کن رفتارت درست باشد تا دچار مشکل و دردسر نشوی .

۱۲-قه‌وم گۆشتی یه‌ک بخوا ، زوقوانی یه‌ک ناشکینێ.
توضیح : خویشاوندان هر چند بد باشند ولی در حفظ آبرویت می کوشند.

۱۳- ئه‌گه‌ر گوڵ نیه‌ی دڕکیش مه‌به.
توضیح : اگر عامل خیر نیستی شر هم مرسان.

۱۴-دۆس ئه‌وه‌یه بمگرینێ نه‌ک بمکه‌نینیێ.
توضیح:دوست واقعی آن است که مرا بگریاند نه مرا بخنداند.

۱۵-قورواق وه قیڕه قه‌وی ناوێ.
توضیح : معادل فارسی : با حلوا حلوا گفتن دهان شیرین نمی شود.

۱۶-بزنێکی گه‌ڕ ، ڕانێ گه‌ڕ ئه‌کات.
توضیح : کنایه از سرایت فساد از انسانهای فاسد به جامعه است.

۱۷-سه‌ری بێ رۆزی هاله ژێر خاکا.
توضیح : هر کسی که در این دنیا هست روزیش مشخص و معلوم است.

۱۸-رۆزی به قول ناگیرێ.
توضیح : رزق و روزی بیش از حدی که مقدر است با سعی و تلاش به دست نمی آید.

۱۹-یه‌ک پێ وه یه‌ک رۆژ ، دوو پێ وه دوو رۆژ.
توضیح : هر چیز به تناسب تکاملش زمانبر است.
۲۰-خوا بدا له که‌سێ ، هه‌ر دوو چاوی کوێر ئه‌کا و باڵی ئه‌وه‌سێ.
توضیح : مأیوس شدن از علائم بدبختی است.

۲۱-کاری گه‌ن مه‌که و له خوا مه‌لاڵێرۆ.
توضیح : گناه نکردن از توبه کردن آسانتر است.

۲۲- نوێژ که‌ری نوورینی ، کار که‌ری شیرینی.
توضیح : نمازگزاردن باعث نورانی شدن چهره و کارکردن باعث جذابیت و دلنشینی انسان می شود.

۲۳- ئاو له گه‌وره‌وه ئه‌رژێ.
توضیح : هر کاری از بزرگتر شروع می شود.

۲۴-فه‌رزه‌ن خاڵو وه‌ڵووه.
توضیح : اخلاق و رفتار فرزند به دایی اش می رود.

۲۵- هه‌وهه‌وی شوێنی گورگ.
توضیح : کنایه از کارهای بیهوده بعد از رخداد فاجعه.

۲۶- کوڕی زرنگ بێت تاریکه شه‌و فره‌س.
توضیح : اگر کسی واقعاً خواهان انجام کاری باشد فرصتهای زیادی برای انجام آن دست می دهد.

۲۷- به‌ردێ که شێت بیخاته بنی گۆم هه‌زار ژیر ده‌ری نایه‌رێ.
توضیح : دردسری که جاهلان به آسانی آنرا ایجاد میکنند دانایان به این آسانیها نمیتوانند چاره کنند.

۲۸- قسه یا له شێت بگره یا له مناڵ .
توضیح : حرفهای صادقانه را از بچه ها و ساده لوحان بشنوید.