شايستگيهاي رهبر منتظر چگونه به كمال رسيد؟
اينك به پرسش سوم مى رسيم كه مى گويد: شايستگيهاى آن رهبر منتظر چگونه به كمال رسيد و آماده رهبرى شد ، با اينكه او وپدرش، امام عسكرى، عليه السلام، را بيشتر از پنج سال همراهى نكرد ومى دانيم كه پنج سالگى دوران طفوليت است وهرگز براى رشد شخصيتى يك رهبر كافى نيست؛ پس چه زمينه هايى در تكامل وى، نقش داشته است؟
جواب اين است كه: آن حضرت پس از رحلت پدر، جانشين وى در امامت ورهبرى شد واين بدان معنا است كه ايشان همه ويژگيهاى فكرى وروحى يك امام را در همان اوان كودكى دارا بوده است.
امامت زودرس هم رخدادى سابقه دار است؛ چند تن از پدران آن حضرت نيز چنين بوده اند، مانند امام محمد بن على جواد، عليه السلام، كه در سن هشت سالگى وامام على بن محمدهادى، عليه السلام، كه در نه سالگى به امامت رسيدند.
ولى اين پديده در حضرت مهدى، عليه السلام، به اوج خود مى رسد ومى بينيم كه در پنج سالگى به امامت رسيده است. دليل اينكه ما اين پديده را يك واقعيت تاريخى مى ناميم اين است كه اين امر در رابطه با برخى از پدران آن حضرت، يك واقعيت ملموس وعينى بوده است، مسلمانان آن را درك كرده وبا آن زندگى كرده اند وهيچ چيز براى اثبات يك واقعيت، بهتر از وقوع آن در ميان يك جمعيت نيست.
توضيح اين مساءله نياز به بيان چند نكته دارد:
الف- امامت يك پايگاه سلطنتى نبود كه با وراثت از پدر به پسر برسد ونظام حاكم از آن پشتيبانى كند؛ همانند خلافت فاطميان وعباسيان؛ بلكه امام از راه نفوذ فكرى واثر معنوى در ميان نهادهاى مردمى، حمايت گسترده ايشان را به دست مى آورد به گونه اى كه مردم كسى را جز امام، لايق رهبرى اسلام نمى دانستند.
ب- اين نهاد مردمى از همان صدر اسلام، تشكيل شده بود ولى در عهد امام باقر وامام صادق، عليهماالسلام، بيشتر شكوفا وگسترده گشت. مدرسه اى كه اين دو امام درون پايگاهها تشكيل دادند، موج فكرى وسيعى را در جهان
اسلام ايجاد كرد. صدها فقيه، متكلم، مفسر وديگر دانشمندان اسلام شناس وانسان شناس در اين مدرسه مشغول بودند به گونه اى كه يكى از راويان آن زمان -حسن بن على وشاء-مى گويد:
روزى من وارد مسجد كوفه شدم وديدم نهصد دانشمنددر آنجا گرد آمده وهمگى از امام صادق، عليه السلام، روايت مى كنند!.
ج- از نظر اين مدرسه ونهادهاى مردمى وابسته به آن، شرايط صلاحيت براى امامت بسيار سخت بود؛ زيرا معتقد بودند كسى لياقت رهبرى دارد كه از همه علماى معاصر عالمتر وداناتر باشدو گرنه او امام نخواهد بود.
د-در راه اين عقيده، بسيارى از مردم جان خويش را فدا كردند وقربانيهاى فراوان دادند. خلفاى آن زمان اين مكتب را - لااقل از نظر فكرى - دشمن خويش مى دانستند ودر طول تاريخ، به آزار واذيت، زندان، شكنجه وقتل آنان پرداختند وصدها تن در سياهچالها با مرگ روبرو شدند. اين قرائن وشواهد نشان مى دهد كه عقيده استوار بسيار گران تمام مى شد در حالى كه آنان هيچ محركى جز عقيده استوار ونيت پاك نداشتند.
ه- امامانى كه اين توده هاى مردمى، رهبرى شان را گردن نهاده بودند هرگز از مردم جدا نبودند وهمچون شاهان در كاخهاى بلند، پنهان نمى شدند بلكه هميشه در كنار مردم ودر ميان مردم زندگى مى كردند؛ مگر زمانى كه از طرف حاكمان، زندانى يا تبعيد مى گشتند.
اين حقيقت را ما از ارتباط بسيارى از راويان ومحدثان با آنان، از مكاتباتى كه با معاصران خود داشته اند، از ديدارها ومسافرتهايى كه داشته اند وبالاخره از نمايندگانى كه به اطراف واكناف جهان اسلام مى فرستاده اند، برداشت مى كنيم. شيعيان وپيروان به حضور آنان مى رسيدند وبراى انجام مناسك حج به مكه مى رفتند ويا در مدينه منوره به زيارت امام خود مى شتافتند.
همه اينها حكايت از ارتباط پيوسته ميان امام وپيروانش از هر طبقه در سراسر جهان آن روز مى كند.
|