[چرو]

● اسطوره های مشابه آرش

در اسطوره های فرهنگ های دیگر هم قهرمانی که بسان آرش کماندار است و تیراندازی می کند، دیده می شود. آرتمیس و آپولو یونانی، یی چینی، آگیلاز آلمانی، هایک ارمنی، مردوک بابلی و آرجون هندی از این جمله اند. علاوه بر این در افسانه های ویلیام تل، پالنتوک و رابین هود نبز با قهرمان تیرانداز سر و کار داریم.

● تیشتر

در کتاب «دانشنامه مزدیسنا» در رابطه با واژه «تشتر» (تیشتر، تیر) آمده است؛ «در فرهنگ ها و اوستا و متون پهلوی به معانی چندی آمده است، ولی منظور اصلی همان ایزد تیر و تشتر است که در پهلوی «تیشتر» و در اوستا «تیشتریه» آمده و یشت هشتم یا «تشتر یشت» اوستا که معمولاً «تیریشت» گویند، به او منسوب است.
چهارمین ماه سال و سیزدهمین روز هر ماه را به نام ایزد تیشتر، تیرماه و تیر روز گویند.»
همچنین تیشتر نام ایزد باران و نام ستاره باران زا را بر خود دارد. نام های دیگر ستاره باران زای مذکور «شعرای یمانی» و «سیریوس» است.
این اعتقاد نیز در مورد تیشتر وجود دارد که؛ هرگاه تیشتر از آسمان سر بزند و بدرخشد مژده ریزش باران می دهد.
در بندهش تیشتر پدیدآورنده آغازین باران، دریاها و دریاچه هاست.
در فرهنگ دهخدا آمده است؛ «تشتر در فرهنگ ها به معنی فرشته باران ضبط شده و بسا او را با میکائیل تطبیق کرده اند. لابد به مناسبت آنکه تشتر فرشته باران و بالنتیجه ایزد ارزاق است و میکائیل هم فرشته روزی است.»
برخی از کارشناسان نیز تشتر را با تیر (عطارد) یکی دانسته اند ولی معلوم نیست که تشتر و تیر هر دو دارای یک ریشه لغوی باشند، اگرچه «تیشتریه» اوستایی در پارسی «تیر» گفته می شود. در این مورد به فرهنگ دهخدا که رجوع کنیم درمی یابیم؛ «...در بندهش فصل پنج آمده که سبعه سیاره با سبعه ثابته در جنگ و ستیز است.» تیر (عطارد) بر ضدتشتر ...