غزلِ آخرين انزوا
۱
من فروتن بوده‌ام
و به فروتني، از عمق ِ خواب‌هاي ِ پريشان ِ خاک‌ساري‌ي ِ خويش
تمامي‌ي ِ عظمت ِ عاشقانه‌ي ِ انساني را سروده‌ام تا نسيمي
برآيد. نسيمي برآيد و ابرهاي ِ قطراني را پاره‌پاره کند. و من
به‌سان ِ دريائي از صافي‌ي ِ آسمان پُرشوم ــ از آسمان و مرتع و
مردم پُرشوم.
تا از طراوت ِ برفي‌ي ِ آفتاب ِ عشقي که بر افق‌ام مي‌نشيند، يک‌چند در
سکوت و آرامش ِ بازنيافته‌ي ِ خويش از سکوت ِ خوش‌آواز ِ
«آرامش» سرشار شوم ــ
چرا که من، ديرگاهي‌ست جز اين قالب ِ خالي که به دندان ِ طولاني‌ي ِ
لحظه‌ها خائيده شده است نبوده‌ام; جز مني که از وحشت ِ خلاء ِ
خويش فرياد کشيده است نبوده‌ام...
□
پيکري
چهره‌ئي
دستي
سايه‌ئي ــ
بيدارخوابي‌ي ِ هزاران چشم در رويا و خاطره;
سايه‌ها
کودکان
آتش‌ها
زنان ــ
سايه‌هاي ِ کودک و آتش‌هاي ِ زن;
سنگ‌ها
دوستان
عشق‌ها
دنياها ــ
سنگ‌هاي ِ دوست و عشق‌هاي ِ دنيا;
درختان
مرده‌گان ــ
و درختان ِ مرده;
وطني که هوا و آفتاب ِ شهرها، و جراحات و جنسيت‌هاي ِ هم‌شهريان
را به قالب ِ خود گيرد;
و چيزي ديگر، چيزي ديگر،
چيزي عظيم‌تر از تمام ِ ستاره‌ها تمام ِ خدايان:
قلب ِ زني که مرا کودک ِ دست‌نواز ِ دامن ِ خود کند!
چرا که من ديرگاهي‌ست جز اين هيبت ِ تنهائي که به دندان ِ سرد ِ
بيگانه‌گي‌ها جويده شده است نبوده‌ام ــ جز مني که از وحشت ِ
تنهائي‌ي ِ خود فرياد کشيده است نبوده‌ام...
□
نام ِ هيچ‌کجا و همه‌جا
نام ِ هيچ‌گاه و همه‌گاه...
آه که چون سايه‌ئي به زبان مي‌آمدم
بي‌آن‌که شفق ِ لبان‌ام بگشايد
و به‌سان ِ
فردائي از
گذشته مي‌گذشتم
بي‌آن‌که گوشت‌هاي ِ خاطره‌ام بپوسد.
□
سوادي از عشق نياموخته و هرگز سخني آشنا به هيچ زبان ِ آشنائي
نخوانده و نشنيده. ــ
سايه‌ئي که با
پوک سخن مي‌گفت!
□
عشقي به‌روشني‌انجاميده را بر سر ِ بازاري فرياد نکرده، منادي‌ي ِ نام ِ
انسان و تمامي‌ي ِ دنيا چه‌گونه بوده‌ام؟
آيا فرداپرستان را با دُهُل ِ درون‌خالي‌ي ِ قلب‌ام فريب مي‌داده‌ام؟
□
من جار ِ خاموش ِ سقف ِ لانه‌ي ِ سرد ِ خود بودم
من شيرخواره‌ي ِ مادر ِ ياءس ِ خود، دامن‌آويز ِ دايه‌ي ِ درد ِ خود بودم.
آه که بدون ِ شک اين خلوت ِ ياءس‌انگيز ِ توجيه‌نکردني (اين
سرچشمه‌ي ِ جوشان و سهمگين ِ قطران ِ تنهائي، در عمق ِ قلب ِ
انساني) براي ِ درد کشيدن انگيزه‌ئي خالص است.
و من ــ اسکندر ِ مغموم ِ ظلمات ِ آب ِ رنج ِ جاويدان ــ چه‌گونه درين
دالان ِ تاريک، فرياد ِ ستاره‌گان را سروده‌ام؟
آيا انسان معجزه‌ئي نيست؟
انسان... شيطاني که خدا را به‌زيرآورد، جهان را به بند کشيد و زندان‌ها
را درهم شکست! ــ کوه‌ها را دريد، درياها را شکست، آتش‌ها
را نوشيد و آب‌ها را خاکستر کرد!
انسان... اين شقاوت ِ دادگر! اين متعجب ِ اعجاب‌انگيز!
انسان... اين سلطان ِ بزرگ‌ترين عشق و عظيم‌ترين انزوا!
انسان... اين شهريار ِ بزرگ که در آغوش ِ حرم ِ اسرار ِ خويش آرام
يافته است و با عظمت ِ عصياني‌ي ِ خود به راز ِ طبيعت و
پنهان‌گاه ِ خدايان ِ خويش پهلومي‌زند!
انسان!
و من با اين زن با اين پسر با اين برادر ِ بزرگ‌واري که شب ِ بي‌شکاف‌ام
را نوراني کرده است، با اين خورشيدي که پلاس ِ شب را از بام ِ
زندان ِ بي‌روزن‌ام برچيده است، بي‌عشق و بي‌زنده‌گي سخن از
عشق و زنده‌گي چه‌گونه به ميان آورده‌ام؟
آيا انسان معجزه‌ئي نيست؟
□
آه، چه‌گونه تا ديگر اين مارش ِ عظيم ِ اقيانوس را نشنوم; تا ديگر اين
نگاه ِ آينده را در ني‌ني‌ي ِ شيطان ِ چشم ِ کودکان‌ام ننگرم; تا
ديگر اين زيبائي‌ي ِ وحشت‌انگيز ِ همه‌جاگير را احساس نکنم
حصار ِ بي‌پاياني از کابوس به گِرداگِرد ِ روياهاي‌ام کشيده بودند،
و من، آه! چه‌گونه اکنون
تنگ در تنگي‌ي ِ دردها و دست‌ها شده‌ام!
□
به خود گفتم: «ــ هان!
من تنها و خالي‌ام.
به‌هم‌ريخته‌گي‌ي ِ دهشت‌ناک ِ غوغاي ِ سکوت و سرودهاي ِ شورش
را مي‌شنوم، و خود بياباني بي‌کس و بي‌عابرم که پامال ِ
لحظه‌هاي ِ گريزنده‌ي ِ زمان است.
عابر ِ بياباني بي‌کس‌ام که از وحشت ِ تنهائي‌ي ِ خود فرياد مي‌زند...
من تنها و خالي‌ام و ملت ِ من جهان ِ ريشه‌هاي ِ معجزآساست
من منفذ ِ تنگ‌چشمي‌ي ِ خويش‌ام و ملت ِ من گذرگاه ِ آب‌هاي ِ
جاويدان است
من ظرافت و پاکي‌ي ِ اشک‌ام و ملت ِ من عرق و خون ِ شادي‌ست...
آه، به جهنم! ــ پيراهن ِ پشمين ِ صبر بر زخم‌هاي ِ خاطره‌ام مي‌پوشم و
ديگر هيچ‌گاه به دريوزه‌گي‌ي ِ عشق‌هاي ِ وازده بر دروازه‌ي ِ
کوتاه ِ قلب‌هاي ِ گذشته حلقه نمي‌زنم.
۲
تو اجاق ِ همه چشمه‌ساران
سحرگاه ِ تمام ِ ستاره‌گان
و پرنده‌ي ِ جمله‌ي ِ نغمه‌ها و سعادت‌ها را به من مي‌بخشي.
تو به من دست مي‌زني و من
در سپيده‌دم ِ نخستين چشم‌گشوده‌گي‌ي ِ خويش به زنده‌گي
بازمي‌گردم.
پيش ِ پاي ِ منتظرم
راه‌ها
چون مُشت ِ بسته‌ئي مي‌گشايد
و من
در گشوده‌گي‌ي ِ دست ِ راه‌ها
به پيوسته‌گي‌ي ِ انسان‌ها و خدايان مي‌نگرم.
نوبرگي بر عشق‌ام جوانه مي‌زند
و سايه‌ي ِ خنکي بر عطش ِ جاويدان ِ رحم مي‌افتد
و چشم ِ درشت ِ آفتاب‌هاي ِ زميني
مرا
تا عمق ِ ناپيداي ِ روح‌ام
روشن مي‌کند.
□
عشق ِ مردم آفتاب است
اما من بي‌تو
بي‌تو زميني بي‌گيا بودم...
در لبان ِ تو
آب ِ آخرين انزوا به خواب مي‌رود
و من با جذبه‌ي ِ زودشکن ِ قلبي که در کار ِ خاموش‌شدن بود
به سرود ِ سبز ِ جرقه‌هاي ِ بهار گوش مي‌دارم.
روي ِ تمي از: ژ.آ. کلان‌سيه