[behnam5555]

به استناد شواهد معتبر منطقه مکریان از پیشینه ای تاریخی برخوردار است. اما تاریخ تاسیس شهر مهاباد چهار صده قبل و متقارن با حکومت شاه اسماعیل صفوی می باشد.در سال 1081 هجری قمری و در اواخر سلطنت شاه سلیمان صفوی ( شاه عباس اول ) بداق سلطان فرزند شیر خان مکری حکومت منطقه ی مکری را در اختیار گرفت و مهاباد کنونی را مرکز حکمرانی خویش قرار داد و اقدامات اساسی و شایسته ای در جهت عمران و آبادانی منطقه به عمل آورد که از جمله می توان به احداث سه پل تمام بند دارلک و لج و پل سرخ – 1079 هجری قمری – مسجد سرخ – 1089 هجری قمری – حفر قنات و ساخت کاروانسرا و حمام لج در آن زمان اشاره کرد. در متون و اسناد تاریخی نام این شهر ابتدا سووق بلاق ( سوخ بلاق به معنی سرد چشمه ) بعدها ساوج بلاغ و در دوره قاجاریه ساوج بلاغ مکری قید شده است و تا سال 1315 به همین اسم نامیده می شد. اما در آن سال بر اساس اقدام فرهنگستان وقت ایران و بنا بر پیشنهاد روانشاد غلامرضا رشید یاسمی و تصویب فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغیر یافت.در قابوسها و کتب تاریخی معتبر معانی مختلفی برای این نام ذکر شده است

بر اساس فرهنگ قاطع مه آباد نام اولین پیغمبر عجم قید شده که کتابی به نام دساتیر داشته است. در فرهنگ المعجم در برابر واژه مه آباد آمده است (( اسم یطلق علی انبیاء الفرس القدماء )). فردوس در شاهنامه فرموده :

نهم پشت زردشت پیشین بد او
مه آباد ما پیغمبر راستگو

سرجان ملکم در کتاب تاریخ ایران از مهابادیان به عنوان اولین سلسله ای که بر ایران حکومت کرده اند نام برده است
میرزاده ی عشقی در اشاره به یک شهر ییلاقی در دامنه های زاگرس چنین سروده است :

نه گمان دار مه آباد همین این بوده
نه مه آباد صد اینگونه به تخمین بوده
فصل دی خرم گردشگه پیشین بوده
قصر قشلاقی شاهان مه آئین بوده
حجله و کامگه خسرو شیرین بوده

نظر به اینکه در بسیاری از متون قدیمی ماد و ماه به هم تبدیل شده اند و نمونه های زیادی در این زمینه وجود دارد به احتمال زیاد مهاباد یا ماه آباد شکل دیگری از ماد آباد باشد که به معنی سرزمینی است که توسط مادها آباد شده است
آنچه از دوره جدید چهارصد ساله می توان به آن اشاره نمود مرکزیت یافتن مهاباد در کردستان است. با توجه به موقعیت جغرافیایی و سابقه تاریخی و چهره های نخبه و وجود عشیره های با نفوذ و تاثیر گذار در روند جریانات اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی بر ارزش و محوریت مهاباد افزوده شده و این محوریت تبعات مختلف و چشم گیر اجتماعی و فرهنگی در بر داشته است
مهاباد زادگاه اندیشمندان و هنرمندان برجسته ای چون عارف و شاعر نامی وفایی – هیمن – هژار – محمد قاضی و . . . می باشد که از مفاخر فرهنگی این سرزمین به شمار می آیند


مکان های دیدنی و تاریخی

شهرستان مهاباد دارای جاذبه های طبيعی و تاريخی متعددی است. رودخانه مهاباد و رودخانه ی زرينه رود علاوه بر مزايای اقتصادی از جمله جاذبه های طبيعی منطقه نيز به شمار می آيند. چشمه های آب معدنی و غارهای معروف از جمله غاربورينگ بزرگ، بناهای تاريخی مانند مسجد جامع مهاباد، مقبره و دخمه های قديمی چون دخمه مادی فقرگاه، پل، مدرسه و حمام های قديمی از مهم ترين ترين جاذبه های طبيعی و تاريخی منطقه هستند.

صنايع و معادن

صنایع شهرستان مهاباد محدود به صنایع دستی و صنایع کوچک کارگاهی است. این منطقه در مسیر توسعه قرار دارد و هنوز صنعت بزرگ و قابل توجهی در آن دیده نمی شود.
کشاورزی و دام داری

کشاورزی و دام داری اساس اقتصاد این سرزمین را تشکیل می دهد. این منطقه به سبب قرار داشتن در منطقه کوهستانی؛ بيش تر محصولات اين شهرستان به صورت ديمی کشت می شوند. گندم، جو و انواع بنشن از محصولات كشاورزی اين منطقه به شمار می آيند.

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

نام قبلی شهرستان مهاباد، ساوجبلاغ مكری(كه در لهجه مهابادی سابلاغ گفته می شود) بود كه در زمان حكومت رضاخان تغيير داده شد. درباره ی واژه مهاباد تا كنون تعبيرات و معناهای گوناگونی گفته اند. مهاباد را ماد آباد نيز گفته اند كه اين تعبير هيچ گونه دليل قابل قبولی همراه ندارد. اين شهر را مه آباد نيز گفته اند كه اگر به معنای جايی باشد كه هميشه مه آلود است اين تعبير نيز با واقعيت وفق نمی کند. در فرهنگ فارسی برهان قاطع درباره واژه مهاباد چنين نوشته شده است كه نام اولين پيغمبری است كه به عجم مبعوث شد و كتابی آورد كه آن را « دساتير» خوانند. بعضی نيز براين اعتقاد هستند كه مهاباد به معنای جايی است كه بزرگان آن جا را آباد كرده اند.
اين منطقه قديمی در ازمنه پيشين مركز نواحی كردنشين بوده و بطليموس آن را داروشاه و راوليستون به نام دارياس ناميده است. امروز در 3 فرسخی شهر فعلی، روستایی به نام درياز (درياس) مشهود است كه از قرار معلوم شهر دارياس در همين نقطه واقع بوده است. در عصر هخامنشی منطقه، بخشی از امپراتوری عظيم هخامنشی بود و بعد از آن در زمان اسكندر بخشی از آتوپاتن ماد بود كه ژنرال هخامنشی آتروپات و سپس جانشينانش بر آن جا حكومت كردند. در دوره صفويه ايالات غرب ايران ميدان مبارزه و برخوردهای دو امپراتوری صفويه و عثمانی بود و حكام محلی در ولايات باختر به مقتضای توانايی يكی از دو امپراتوری هر بار تابع يكی از آن ها می شد. اين شهر در گذشته بر اثر زلزله ای نابود و دوباره ساخته شد. پيرامون اين شهر آثار تاريخی متعددی وجود دارد.

مشخصات جغرافيايي

مهاباد از شهرستان های استان آذربایجان غربی به شمار می رود که در ناحیه ی جنوب این استان واقع شده است. مرکز شهرستان مهاباد در 45 درجه و 43 دقيقه درازای خاوری و 36 درجه و 46 دقيقه پهنای شمالی و در ارتفاع 1340 متری از سطح دريا قرار گرفته است. شهرستان مهاباد از شمال به شهرستان نقده، از شمال باختر با شهرستان پيرانشهر، از باختر و جنوب باختری به شهرستان سردشت، از جنوب و جنوب خاوری با شهرستان بوکان، و خاور و شمال خاوری به شهرستان ميان دوآب محدود می شود. مسیرهای دسترسی به این منطقه عبارت اند از:
- مسير اصلی مهاباد- اروميه به درازای 137 كيلومتر.
- مسير اصلی مهاباد- سردشت به درازای 120 كيلومتر.
- مسير مهاباد- مياندوآب