همه چیز در مورد ایدز HIV
مقدمه
هنگامی كه دنيا برنامه بهداشت براي همه تا سال 2000 را پيگيري مي كرد و زماني كه جهانيان ريشه كني آبله را جشن مي گرفتند و غلبه بر بسياري از بيماريها عفوني مانند فلج اطفال ، كزاز نوزادان ، ديفتري ، سرخك و كنترل بيماريهاي واگير را نويد مي دادند ، ناگهان در سال 1981 نوعي بيماري عفوني ناشناخته در آمريكا ، اروپا ، استراليا و آفريقا به نام ايدز گسترش يافت . با گذشت حدود 20 سال و صرف ميلياردها دلار هزينه علي رغم بسياري پيشرفتها هنوز دانشمندان موفق به كشف واكسني براي پيشگيري و دارويي براي درمان قطعي آن نشده اند . با گسترش ايدز در آمريكاي جنوبي و آسيا ، اين بيماري هم اكنون بصورت جهانگير در آمده است . تخمين زده شده كه در حال حاضر در حدود 6/33 ميليون نفر آلوده به ويروس ايدز در جهان زندگي مي كنند و حدود 3/16 ميليون نفر نيز توسط اين بيماري جان خود را از دست داده اند . تنها در سال 1999، 6/5 ميليون نفر مورد جديد به موارد آلودگي اضافه شده كه حدود نيمي از آنها بين 15 و 24 سالگي هستند .
بيماري ايدز چيست؟
عامل بيماري ويروسي است به نام :Human Immuno Deficiency Virus يا (HIV)
ويروس نقض ايمني انسان كه به سيستم دفاعي بدن حمله مي كند و باعث اختلال در فعاليت آن مي گردد . بيشترين سلولهايي كه درگير مي شوند ، لنفوسيتها هستند كه جزو گلبولهاي سفيد مي باشند .
نام بيماري ايدز (AIDS)از حروف ( Acquired Immuno Deficiency Syndrome ) گرفته شده است و به معني سندرم نقص ايمني اكتسابي است .
علائم باليني بيماري ايدز چيست ؟
از زمان ورود ويروس به بدن تا زمان ظهور علائم باليني به طور متوسط 10 سال طول مي كشد ، در اين مدت فرد آلوده به ويروس ايدز ظاهراً سالم بوده ولي مي تواند عامل انتقال ويروس به ديگران باشد . اين مسئله يكي از بزرگترين مشكلات برنامه مبارزه با ايدز است . اين دوره را دوره بدون علامت مي نامند .
با كاهش تدريجي نيروي دفاعي بدن ، شخص وارد مرحله ظهور علائم بيماري مي شود . يكي از اين علائم ، بزرگ شدن غدد لنفاوي به ابعاد نيم تا دو سانتيمتر است . تورم اين غدد ، قرينه بدون درد و طولاني ( حداقل سه ماه ) است و بعد از چند ماه خود بخود بتدريج كوچكتر مي شوند . ساير علائم شامل : اسهال و تب بيشتر از يك ماه ، كاهش وزن بدن به ميزان ده درصد ، تعريق شبانه روزي و خستگي و بي حالي مي باشد .
هيچيك از اين علائم اختصاصي بيماري ايدز نيستند و ممكن است در جريان بيماري ديگر نيزعلائم مشابهي در فرد مشاهده گردد . سرانجام در مرحله نهايي به دليل نقص كامل نيروي دفاعي بدن ، عفونتها و سرطانهاي فرصت طلب ظاهر شده و شخص از پا در مي آيد . در برخي از بيماران ، يكي دو هفته بعد از ورود ويروس به بدن علائم مرحله حاد مانند : تب گلو درد ، بزرگي غدد لنفاوي ، درد مفاصل ، سردرد ، ضعف و بي حالي ، بي اشتهايي ، اسهال و استفراغ ظاهر شده و بعد از يك الي دو هفته خود بخود از بين مي روند . اين علائم شباهت كاملي با بسياري از بيماريهاي ويروسي ديگر دارد و معمولاً بيماري در اين دوره تشخيص داده نمي شود . ليكن در صورت وجود رفتارهاي پر خطر ( راههاي سرايت ) در فرد ، به احتمال آلودگي به ايدز نيز بايد توجه شود .
چگونه مي توان بيمار مبتلا به ايدز را شناسايي كرد ؟
تشخيص آلودگي به ويروس ايدز، فقط با آزمايش خون ميسر است كه آن هم از زمان ورود ويروس به بدن انسان تا زماني كه شواهد آزمايشگاهي ظاهر شود ، بين 2 تا 16 ماه فاصله وجود دارد كه به آن دوره پنجره گفته مي شود . در اين دوران فرد آلوده كننده است ولي هيچيك از علائم باليني و آزمايشگاهي را ندارد .
ايدز چگونه سرايت مي كند ؟
ايدز از سه راه قابل انتقال است :
1- تماس جنسي .
2- از راه انتقال خون و فرآورده هاي خوني .
3- از مادر به كودك .
1- آميزش جنسي : 80 درصد آلوده شدگان به بيماري ايدز در دنيا به دليل برقراري روابط جنسي با افراد آلوده به اين بيماري مبتلا شده اند .
2- انتقال خون و فرآورده هاي خوني : بيماري ايدز از طريق انتقال خون و فرآورده هاي آلوده به ويروس قابل انتقال است . در اكثر كشورهاي جهان خون و فرآورده هاي خوني را از نظر آلودگي به ويروس ايدز مورد بررسي قرار مي دهند . پنج درصد از آلوده شدگان به ويروس ايدز از اين راه آلوده شده اند .
هر وسيله تيز و برنده كه بتواند در پوست يا مخاط خراش ايجاد كند يا وارد بدن شود مانند ابزار پزشكي و دندان پزشكي ، لوازم حجامت ، سوراخ كردن گوش ، ختنه ، خالكوبي ، طب سوزني ، تيغ سلماني و مسواك مي تواند باعث انتقال ويروس گردد . اين گونه وسايل بايد يكبار مصرف باشند و يا حداقل به صورت مشترك استفاده نشوند .
در مورد وسايلي مانند وسايل دندانپزشكي و پزشكي كه امكان چنين كاري نيست بايد وسائل به خوبي استريل شده باشند .
مهمترين راه انتقال ويروس در ايران و برخي كشورهاي ديگر جهان استفاده افراد معتاد از سرنگ يكديگر براي تزريق مواد مخدر بوده است .
3- از مادر به كودك : سومين راه انتقال از طريق مادر به كودك در طول حاملگي و زايمان است . ثابت شده است كه شير مادر آلوده مي تواند سبب انتقال ويروس از مادر به فرزند باشد .
راههاي عدم سرايت :علي رغم جداسازي ويروس ايدز از بسياري از ترشحات بدن مانند خون ، ترشحات جنسي مردانه و زنانه ، بزاق ، ادرار ، اشك ، عرق ، شير مادر ، مايعات جنب ، صفاق مغزي نخايي ، سرايت در اثر تماس با همه آنها صورت نمي گيرد و فقط خون و ترشحات جنسي و شير مادر عامل انتقال هستند . لذا ويروس ايدز از طريق عطسه ، سرفه ، بغل كردن ، دست دادن ، روبوسي ، استفاده از ظروف غذا خوري ، لباسهاي دست دوم ديگران ، لمس ميله اتوبوس ، گوشي تلفن و شنا در استخرهاي عمومي قابل انتقال نيست .
ايدز در ايران :
اولين مورد ايدز در ايران در سال 1366 گزارش شد . اين مورد يك كودك شش ساله مبتلا به بيماري هموفيلي بود كه از فرآورده هاي خوني وارداتي استفاده مي كرد . از آن پس تمام خونها و فرآورده هاي خوني اعم از داخلي يا وارداتي ملزم به آزمايش از نظر عفونت قبل از مصرف شدند .
اين آزمايشات توسط سازمان انتقال خون ايران انجام مي پذيرد . بنابر آخرين آمار موجود ، تا تاريخ اول فروردين ماه 1380 تعداد مبتلايان به ويروس HIV در كشور به 2382 مورد رسيده است . كه حدود 65% آنان را معتادين تشكيل مي دهند كه از طريق استفاده از سرنگ و سوزن مشترك براي تزيرق مواد مخدر آلوده شده اند .
چه راههايي براي پيشگيري از ايدز وجود دارد ؟
1- با توجه به اينكه شايعترين راه سرايت در جهان از طريق آميزش جنسي است بهترين راه پيشگيري از ايدز ، پايبندي به اصول خانوادگي و اجتناب از بي بند و باري جنسي است .
2- عدم استفاده مشترك از لوازمي كه ممكن است در قسمتي از بدن بوسيله آنها خراش يا بريدگي ايجاد شود مانند : تيغ صورت تراشي ، خلال دندان يا مسواك .
3- استفاده از سوزن يا سرنگ يكبار مصرف براي تزريقات و استريل كردن كامل لوازم پزشكي و دندان پزشكي .
پرهيز از مواد مخدر ، اعتياد تزريقي و استفاده از سرنگ وسوزن مشترك كه راه مهمي براي انتقال ويروس است . از طرف ديگر مصرف هر نوع ماده مخدر چه تزريقي و چه خوراكي ، حتي الكل ، چون باعث كاهش هوشياري و خويشتن داري مي گردد ، مي تواند انسان را در برابر رفتارهاي پر خطر قرار دهد .
آموزش :
يكي از مهمترين گروه هاي پر خطر ، جوانان مي باشند و كسب آگاهي در زمينه كنترل و پيگشيري از ايدز جزو ضروريات آموزشي تمام كشورهاست .
آنچه بايد جوانان و نوجوانان درباره ايدز بدانند :
- ايدز تاكنون درمان قطعي نداشته است .
- ايدز قابل پيشگيري است .
- ويروس ايدز مي تواند توسط افرادي كه در ظاهر سالم هستند نيز منتشر شود .
- ويروس ايدز از طريق برخوردهاي اجتماعي مثل دست دادن ، غذا خوردن ، صحبت كردن ، حمام و توالت عمومي ، استخر شنا و ... منتقل نمي شود و نبايد ازافراد آلوده يا مبتلا به ويروس ايدز وحشت داشت ، زيرا اين بيماري تنها از راه رفتارهاي پر خطر به انسان سرايت مي كند و تماسهاي معمول جامعه باعث انتقال بيماري نمي شود . پس ، از همدردي و حمايت خود نسبت به اين بيماران و افراد آلوده به اين ويروس دريغ نكنيد .