مراسم عقیقه رسمی قدیمی برای نوزادان است!
نگاهی به یک سنت قدیمی
در جریان روزمره و تعامل با اطرافیان ، بسیاری ازاوقات با آداب ورسوم خاصی مواجهه میشویم که یا با آن به خوبی آشنا هستیم و بارها آن را دیده ایم یا اینکه برای اولین بار است که با چنین رسمی برخورد میکنیم و برایمان تازگی دارد . دردوصورت به علت عادت ما به برخورد با رسومات وتکرار آنها ، کمتر حس کنجکاوی ما در مورد علت برپایی چنین مراسمی تحریک میشود و کمتر پیش میآید که به دنبال چرایی انجام چینی آدابی باشیم .
این درحالی است که برگزاری بسیاری از رسوم مختلف ، ریشه درپیشینه و باورهای ما دارد و دانستن آنها خالی از لطف نیست .
عقیقه ، رسم یا سنت
یکی از مراسمی که در بسیاری از نقاط ایران برگزار میشود ، مراسم عقیقه است . این جشن ، از آیینهای شادی مرتبط با تولد کودکان است که ریشه در باورهای مردم نیز دارد . در روزگاران گذشته به علت نوع زندگی دشوار بسیاری از خانوادههای ایرانی ، نیاز آنها به نیروی کار و نبود کارهای مناسب دختران ، بیشتر مردم در آرزوی پسردار شدن بودند که البته این مسأله همچنان دربعضی از نقاط ایران وجود دارد .
درنظر آنها گله داری ، کشاورزی ، ماهیگیری و ... کارهایی نبود که دختران توان انجام آن را داشته باشند . به همین دلیل عده ای برای پسردارشدن براساس باورها و اعتقاداتی که داشتند ، کارهایی انجام میدادند که به مرور زمان ، جنبه آئینی و اعتقادی پیدا کرد .
به این ترتیب که آنها نذر میکردند که اگر فرزندشان پسر شود ، گوسفند ، بز یا شتری را قربانی کنند و با گوشت آن ، آبگوشتی بپزند و بین مردم تقسیم کنند .
البته بسته به سطح مالی خانواده ، نوع حیوان قربانی هم فرق میکرد . در مواقعی نیز خانوادهها برای سلامتی فرزندان ، یا برای از بین بردن امراض و بیماریهایی که کودکانشان به آن دچار میشدند ، چنین نذری میکردند . عقیقه به طور معمول ، گوشت گوسفند ، شتر یا بز بود و صاحبخانه ، مقدار قابل توجهی از این گوشت را که بیشتر اوقات ، دل و جگر حیوان ذبح شده بود ، به قابله ای که بچه را به دنیا آورده بود ، میداد .
بلا به دور!
علاوه بر آروزی پسردار شدن ، طبق این رسم ، بعضی ازخانوادهها برای آنکه کودکشان از قضا و بلا دور باشد نیز گوسفندی را برایش ذبح میکردند . این گوسفند باید شرایط خاصی داشته باشد . رنگش باید سیاه باشد و سنش هم از دو سال بیشتر نباشد . همچنین نباید آسیب دیده ، لاغروکور باشد! سپس با گوشت این گوسفند آبگوشتی میپختند ، تمام همسایهها را از کوچک و بزرگ دعوت میکردند و با آبگوشت از آنها پذیرایی میکردند . دربعضی مواقع نیز، این آبگوشت را بدون میهمانی دادن بین همسایهها ، توزیع میکردند .
خوردن آبگوشت برای پدر و مادر ممنوع!
افرادی که آبگوشت عقیقه را میخورند ، لازم نیست که حتماّ از مردم فقیر باشند اما بیشتر اوقات صاحب مراسم ، برای ثواب بیشتر، غذا را فقط به افراد مستحق میداد . البته جالب است بدانید پدر ومادر و خانواده بچه ای که برایش عقیقه نذر کرده اند نباید از گوشت عقیقه بخورند .
کاکل زری
ازجمله کارهایی که در این مراسم انجام میدهند ، تراشیدن موی کودکی است که برایش عقیقه نذر کرده اند . به این ترتیب ، موی بچه را میتراشیدند و در بعضی مواقع ، تنها کاکلی در جلوی سرش باقی میگذاشتند . دربیشتر مواقع همین کاکل یا موی جلوی پیشانی را هم میتراشیدند و بعد حیوان عقیقه رامیکشتند .
ازجمله اعمال دیگری که برای این مراسم انجام میشود ، این است که پوست گوسفند قربانی شده را که خشک و سفت شده است ، نرم و قابل استفاده میکنند و در قالب سجاده ای برای نماز خواندن به مسجد اهدا میکنند . امروزه این آبگوشت به عنوان نوعی نذری پخته میشود وکمتر تأکید بر پسر دار شدن در آن به چشم میخورد . مراسم عقیقه و مواردی که باید درآن رعایت شود ، در برخی از احادیث و روایات اسلامی هم مورد اشاره قرار گرفته است .
سنتها ادامه دارد
عقیقه دربعضی ازنقاط ایران باهمان شدت روزگاران گذشته برگزار میشود . اصفهان ، شیراز، کرمان ، مشهد و به خصوص ، روستای جندق که از توابع استان اصفهان است ، مکانهایی هستند که این مراسم را مطابق با همان شیوههای مرسوم گذشته برگزار میکنند . کیفیت برگزاری این مراسم در شهرهای مختلف متفاوت است . مثلاّ دربعضی ازنقاط ، مردم جشن عقیقه را تاپیش از10 سالگی برای فرزندان خود میگیرند ودر برخی مناطق دیگر ، بلافاصله بعد ازتولد نوزاد این جشن برپا میشود .
حرف آخر
اگر برپایی این مراسم به نظر شما جالب آمده وبه یاد نمیآورید که خانواده تان چنین مراسمی برای شما برگزار نکرده باشند ، میتوانید در هر سنی که هستید برای خود آبگوشت عقیقه بپزید و همسایهها و دوستان را میهمان کنید! لازم به ذكر است كه برخی عقیقه را تنها مختص به فرزندان پسر نمیدانند و برای تمامی فرزندان این رسم را به جا میآورند .
منبع : nezamabad.ir