مادرانی كه سن آنها كمترا ز ۱۸ سال یا بالای ۳۵ سال باشد وهمچنین افرادی كه سابقه سقط جنین و یا نوازد كم وزن داشته اند، معتاد به سیگار هستند ، وزن بیش از بارداری آنها خیلی كم یا خیلی زیاد بوده است ویا بیش از ۴ بارداری داشته اند، بیشتر از افراد دیگر در معرض خطر می باشند . این افراد باید تحت نظارت پزشك زنان و متخصص تغذیه باشند.
هر خانم باردار احتیاجات غذایی خود را باید از این ۵ گروه مواد غذایی فراهم كند.
-۱نان، غلات و حبوبات
-۲ سبزیجات
-۳ میوه ها
-۴گوشت مرغ ، ماهی، تخم مرغ و دانه های مقوی .
-۵ شیر و ماست و پنیر
در اینجا به طور خلاصه درباره هر گروه صحبت می كنیم.
-۱نان
خانم های باردار تقریباً بیشترین نیاز خود را از این گروه فراهم می كنند. البته این نكته قابل توجه است كه بین نیاز و رفع احتیاج تفاوت قایل شویم. خانم های حامله باید غذاهایی كه احتیاجات انرژی ایشان را برآورده می كنند، به لیست غذاهای خود اضافه كنند. اگر انرژی به میزان كافی نباشد پروتئین به جای آن كه برای نقش حیاتی خود در رشد و تكامل ذخیره شود، به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می گیرد. غذاهای این گروه دارای مقادیر بالای كربوهیدرات هستند كه منبع اولیه انرژی می باشند.
حبوبات منبعی خوب برای تامین پروتئین است كه به عنوان سازنده بافت های بدن برای مادر و بچه می باشد. در طول ۶ ماهه آخر حدود ۱ كیلوگرمپروتئین توسط مادر ذخیره می شود. البته قسمت عمده پروتئین از منابع حیوانی مثل گوشت و مرغ است بسیاری از حبوبات غنی از آهن و ویتامین B هستند. نیاز به آهن در طی ۴ ماهه اول بارداری كم است، دراین مدت تجویز آهن اضافی ضرورتی ندارد، ولی بعد از این باید علاوه بر رعایت رژیم غذایی، قرص آهن نیز مصرف شود.
-۲سبزیجات
سبزیجات می توانند مقدار زیادی از ویتامین ها از جمله ویتامین هایa و C و مواد معدنی و فیبر را فراهم كنند. یكی از مشكلات خانم های باردار در دوران باردای یبوست است كه با مصرف سبزی ها این مشكل برطرف می شود. نیاز به ویتامین C در حاملگی ۷۰ درصد بیشتر از زمان غیر حاملگی است كه یك رژیم معمولی خوب به راحتی این مقدار را در اختیار مادر قرار می دهد. كلم، حبوبات، سیب زمینی ، اسفناج، دانه های سبز و گوجه فرنگی غنی از ویتامین C هستند و به جذب آهن موجود در غذاها كمك می كنند. بدن ما ذخیره ویتامین C ندارد و با مصرف درست مواد غذایی احتیاج به این ویتامین به راحتی فراهم می شود. سبزیجات سبز تیره و زرد تیره مانند هویج یا زردك، سیب زمینی، فلفل سبز، كلم بروكلی، سرشار از ویتامین A هستند كه برای رشد و سلامتی سلول های بدن مادر و جنین لازم است.
-۳میوه ها
میوه هایی مثل پرتقال، گریپ فروت، نارنگی، لیمو و انگور منشاء بسیار خوبی برای ویتامین C هستند. هر خانم باردار می تواند در طول روز چندین بار از این گروه استفاده كرده و نیاز خود را به ویتامین هایی مثل A و C برآورده كند. به طور مثال در صبحانه آب میوه یا میوه تازه - بین وعده های غذا میوه تازه یا خشك - به همراه ناهار سالاد میوه و برای دسر و شام كمپوت میوه مصرف كند.
۴-گوشت
پروتئین كه ماده غذایی اصلی برای مادر و نوزادش است، به طور مشخص در این گروه وجود دارد. تنها ویتامینی كه دراین گروه وجود دارد، ویتامین B۱۲ است. در مادرانی كه گیاهخوار هستند، ذخایر ویتامین B۱۲ در نوزادان آنها پایین است. این گروه جزو گروه های اصلی غذایی برای مادران باردار به حساب می آید كه باید در وعده های غذایی آنها گنجانده شود.
-۵شیر و ماست
محصولات لبنی میزان زیادی از احتیاجات غذایی را برآورده می كنند به خصوص كلسیم و پروتئین را كه دراین مواد می باشد. در طول حاملگی حدود ۳۰ گرم كلسیم در بدن مادر تجمع می یابد كه اكثر آن در اواخر حاملگی در جنین ذخیره می شود.
كلسیم ، ماده اصلی در تشكیل استخوان و دندان است. اگر جذب كلسیم مادر كافی نباشد، جنین از كلسیم استخوان های مادر استفاده می كندكه این باعث می شود مادر در آینده زودتر دچار استئوپروز یا پوكی استخوان شود.
هر خانم باردار باید سعی كند در روز حداقل یك لیوان شیر مصرف كند. اگر مادری از مزه شیر راضی نیست، باید آن را با اضافه كردن موادی مانند كاكائو و امثال آن برای خود قابل قبول سازد. البته این شامل آن دسته از افرادی كه مشكل گوارشی داشته و قادر به تحمل شیر نیستند، نمی باشد كه در این صورت به جای یك لیوان شیر می توانند یك فنجان ماست یا پنیر مصرف كنند.
اگر چه بستنی به علت شیر موجود در آن كلسیم دارد، ولی برای تامین كلسیم لازم یك خانم باردار باید یك و نیم فنجان از این مواد مصرف شود، زیرا در بستنی علاوه بر شیر مقدار زیادی شكر و هوا است كه این باعث كاهش میزان شیر و كلسیم لازم می شود. البته منابع غیرلبنی كلسیم شامل ماهی ساردین و ماهی آزاد نیز می باشد.
باید توجه داشت كه چربی ها ، روغن و شكر با احتیاط مصرف شوند. در هرم غذایی با استفاده از جایگزین كردن غذاهایی كه دارای خواص مشابه به هم هستند ، احتیاجات دوران بارداری به راحتی فراهم آمده وسلامت مادر و نوزاد تضمین می شود.
|