خوشه پروين

[deltang]

خوشه پروين


خوشه پروين متشكل از 370 ستاره است كه با چشم غير مسلح فقط روشنترينشان(ستارگاني كه داغ و رنگ آبي متمايل به سفيد ) قابل مشاهده هستند.

خوشه پروين,خوشه اي جوان است و تمام ستارگان اين خوشه حاصل يك سحابي هستند.

خوشه اي مانند خوشه پروين در كهكشان ما بسيار معمولي است زيرا چنين اجرامي بسيار زيادند چيزي در حدود هزاران خوشه ستاره اي اما در نهايت بسياري از آنها از يكديگر دور ميشوند,زيرا جاذبه بين آنها نميتواند مانع فرار ستاره از خوشه شود كه شايد روزي خورشيد در يكي از اين گروه ها قرار داشته.

البته خوشه پيري هم مانند كندوي عسل وجود كه عمر زيادي دارد.


خوشه ي پروين يا هفت خواهر ، در فاصله ي 400 سال نوري، در صورت فلکي ثور قرار دارد و حدود 100 ميليون سال پيش متولد شده است.در اين تصوير ، نواحي زرد ، سبز و قرمز ، از گرد و غبار و هاله اي از ابر تشکيل شده اند.چگال ترين بخش ابر به رنگ زرد و قرمز ، و نواحي پراکنده ي اطراف سبزرنگ مي باشند.

داده هاي اسپيتزر همچنين کوتوله هاي قهوه اي که پيش از اين ديده نشده بودند را به همراه صفحات سيارکي آشکار ساخت.در اين تصوير ، رنگ آبي در طول موج 4.5 ميکرون ، رنگ سبز 8 ميکرون و قرمز 24 ميکرون است.


Pleiades يا خوشه ي پروين از اولين ستاره گاني بودند که در تاريخچه ي ادبيات چين در 2350 ق.م و قدري ديرتر درآثار هسيود و اديسه ي هومر در حدود 1000 سال قبل از ميلاد مسيح ظاهر شدند.

Pleiades به معني تجمع فاخته ها که البته اين اسم از افسانه ي يوناني آن گرفته شده.در يونان پليادس هفت خواهر به نام هاي: ميا. الکترا . تايجته . آلسيونه . سليونو. آستروپ و مروپ بودند. آنها فرزندان اطلس خدايي که آسمان را بر دوش نگاه داشته وحوري دريايي پليون(محافظ کشتيرانان) بودند.

پليادس باکره گاني همنشين آرتميس الهه ي شکار و ماه بودند. يک روز درحالي که آنها در کمين گوزن ماده اي بودند شکارچي بزرگ اريون سرگرمي معصومانه ي آنها را بهم زد و آنها هراسان فرار کردند. زيبايي آنها او را شديدا تحت تاثير قرار داد و او بي رحمانه آنها را تعقيب کرد. آرتميس نزد زئوس شکايت کرد و مداخله ي او را خواستار شد. زئوس هفت خواهر را به دسته اي فاخته تبديل کرد و آنها به آسمان پرواز کردند. آرتميس از بي حرمتي آشکار اوريون عصباني شد و انتقامش را از اوريون گرفت.

آپولو برادر آرتميس با اوريون رو در رو شد و عقرب غول پيکري را فرستاد تا به اوريون حمله کند. زئوس شکارچي مرده را در آسمان قرار داد تا براي هميشه در تعقيب بيهوده ي پليادس در آسمان باشد به همراه صورت فلکي عقرب در تعقيب او.

تنها شش ستاره از خوشه ي پروين با چشم غير مسلح قابل رويت است. يونانيان کهن شرح مي دهند که همه ي خواهران به غير از مروپ با خدايان ازدواج کردند. اما مروپ با انساني به نام سيسيفوس پادشاه کورينت که محکوم به غلتاندن سنگي بر روي کوه بود ازدواج کرد و فنا ناپذيري خود را از دست داد.

داستاني ديگر در مورد ستاره ي گمشده به الکترا باز مي گردد. وي جده ي خاندان سلطنتي تروي بود. پس از نابودي تروي غم و اندوه بر او چيره شد و خواهرانش را ترک گفت و به ستاره اي دنباله دار تغيير شکل يافت. از آن به بعد به نماد سرنوشت بد و فنا شده تبديل شد.

افسانه ي ستاره ي ناپديد شده انعکاسي است از افسانه هاي فولکلور يهودي. هندو و مغولي. آنها بر اساس اتفاقي واقعي پايه گذاري شده اند. مدارک علمي گواه بر آن است که ستاره اي در اين خوشه نزديک به پايان هزاره ي دوم قبل از ميلاد از بين رفته.

داستاني مشابه با افسانه ي يوناني از کايووا قبيله اي از آمريکاي شمالي روايت مي کند که هفت باکره توسط روح بزرگ به آسمان فرستاده مي شوند تا از شر خرس غول پيکر در امان بمانند. روح بزرگ مائوتيپ يا برج شيطان- مقبره ي ملي وايومينگ- را ساخت تا از دست خرس در امان باشند. خط هاي عمودي بر روي سطح صخره را جاي پنجه هاي خرس مي دانند که براي بالا رفتن از کوه استفاده کرده. وفتي که خرس به نزديکي باکره ها رسيد روح بزرگ آنها را به مکاني امن در آسمان منتقل کرد.

در افسانه ي قبيله ي ناواهو بعد ازاينکه زمين ازآسمان جدا شد خداي آسمان سياه خوشه اي ازستاره ها بر روي قوزک پايش داشت.آنها پسران سنگ چخماقي بودند. دراولين رقص خداي سياه با هر بار کوبيدن پاي او بر زمين پسران چخماقي از بدنش به بالا مي پريدند.ابتدا بر روي زانو سپس ران و شانه و سرانجام بر روي پيشاني.جايي که براي اقامت در آن ماندند آسمان بود.

قبيله ي بلک فوت در جنوب آلبرتا و شمال مونتانا معتقد بودند که اين خوشه ي ستاره اي پسران يتيمي هستند که از قبيله طرد شدند. دسته اي از گرگ ها با آنها دوستانه رفتار کردند و تنها همدمشان شدند.

آنها به خاطر زندگي خسته کننده برروي زمين غمگين شدند پس از روح بزرگ خواستند که به آنها اجازه دهد تا در آسمان تفريح کنند و او آنها را به عنوان ستارگاني کوچک در آسمان قرار داد. به عنوان يادآوري ظلمي که به پسران شد در مقابل مهرباني حيوانات هرشب افراد قبيله با زوزه ي گرگ هايي که به دنبال دوستان گمشده شان مي گردند رنجور مي شوند.

نامهاي ديگر خوشه ي پروين:

کارتيکيا: خداي هندوي مردانگي و جنگاوري. او فرمانده ي سپاه خدايان است و از جرقه اي جادويي که توسط شيوا خلق شده بود متولد شد.

مائو: سر پرموي ببر سفيد باختر.(چيني)

کيما: خوشه.(عبري)

ثريا: خوشه.(عربي)

هوکي بوشي:خيسي رنگ برروي آسمان(تحت الفظي).نقاشي ستارگان.( ژاپني)

آلکر: انسان به وسيله ي اهريمن رنجور و پريشان شده بود.تانگري آلگن خداي خالق ترکي ارواح آسماني را در آلکر- محل خوشه ي پروين- ملاقات کرد و درآنجا اين مشکلات رابا فرستادن فرشته اي به عنوان اولين شمن حل کردند. براي قبايل چادرنشين ترک خوشه ي پروين هم منبعي براي آرامش بود و هم نقطه ي اصلي براي ارتباط با قلمرو خدايان بود.


ام 45 (خوشه پروین)
ثریا، خوشه پروین Subaru, Seven Sisters, Pleiades, M45

اگر راستای کمربند جبار را به سوی شمال غرب آسمان ادامه دهید ابتدا به ستاره الدبران وسپس به هفت ستاره درخشان وجفت هم می رسید که در کنارهم خوشه انگورزیبایی را در آسمان تداعی می کنند خوشه پروین .خوشه ای با ستاره های بسیار جوان که .9 ستاره درخشانتر آن در میدان دید تلسکوپی (1.5 درجه) به خوبی جای می گیرند ودر شرایط ایده آل رصدی تیزبین ترین رصدگران تا 14 ستاره این خوشه را با چشم غیر مسلح تشخیص می دهند.رد پای این جرم زیبا در تاریخ به حدود 3000 سال پیش برمی گردد وحتی در کتابهای مقدس دینی مانند تورات وانجیل نیز بدان اشاره شده است.شاید به همین سبب این خوشه تا این حد در شعر وادبیات جهان جای دارد.برای رومی ها این خوشه از اواسط خرداد در آسمان صبحگاهی طلوع می کرده است یعنی درست سه هفته زودتر از طلوعی که در عصر حاضر برفراز شرق دارد.آزتک ها در مکزیک وآمریکای مرکزی مبداء تقویم سالیانه خود را با دیدن نخستین تلالو ستاره های ثریا پیش از طلوع خورشید در آسمان صبحگاهی تنظیم می کردند.در یونان باستان ثریا جرم آسمانی مهمی برای زمان سنجی بوده وطلوع سحرگاهی آن ازآغاز موسم سفرهای دریایی وفرارسیدن فصل زراعت نشان داشته است.شاید به همین دلیل یونانی ها نام پلیادها(کسانی که با کشتی سفر می کنند)را به آن داده اند.در اسطوره های یونانی هفت ستاره درخشان این خوشه در حقیقت دختران اطلس وپلیون(اطلس ٬پسر تیتان که زئوس خدای خدایان برای تنبیه او مجبورش می کندتا کره زمین را بر دوش خود قرار دهد)هستند.در اودیسه هومر یا شعرهای هسیود٬ شاعر معروف یونانی نیز اشاراتی به این خوشه شده است.هندوها این خوشه را هفت مادر خدای جنگ می دانستند.حافظ ودیگر شاعران پر آوازه ایرانی هم در غزل ها واشعار خود به عقد ثریا وهفت خواهران اشاره کرده اند.خوشه پروین در میان 14 خوشه ای که با چشم غیرمسلح در آسمان دیده می شود واقعا" منحصر به فرد است.محاسبه فاصله های دقیق خوشه ها از ارکان مهم در نردبان کیهانشناسی است وخوشه پروین به سبب امتیازات ویژه ای که دارد بهترین انتخاب برای نخستین پله این نردبان است.به همین دلیل کیهان شناسان برای فاصله یابی این خوشه از روشهای گوناگونی استفاده کرده اند.آنها به کمک داده های ماهواره ابرخس فاصله آنرا در حدود 440 سال نوری قطر آنرا 12 سال نوری وجرم کل آنرا 800 برابر جرم خورشید تعیین کرده اند.سن این خوشه نیز با استفاده از نمودار هتسپرونگ راسل بین 75 تا 150 میلیون سال تخمین زده شده است.حرکت فضایی ستارگان این خوشه چنان است که این خوشه به سمت جنوب شرق در حرکت است اما ما هر 36000 سال جابجایی این خوشه را نسبت به ستاره های زمینه به اندازه قطر ماه در آسمان خواهیم دید.

نکته دیگر آنکه در تمامی عکسهای زیبایی که از این خوشه می بینید گویی اطراف ستاره های پروین هاله آبی درخشان وزیبایی نمایان است.ابتدا اخترشناسان گمان می کردند این سحابی بازتابی باقی مانده گازهایی است که خوشه از آن تشکیل شده است.اما بعدها متوجه شدند که این موضوع به علت سن خوشه درست نیست.زیرا تاکنون گازهای باقی مانده از تشکیل ان خوشه به سبب وجود گرانش بازوهای کهکشان پراکنده شده اند.این نمای زیبا فقط بخاطر گذر خوشه از میان منطقه ای سرشار از گازهای غبارآلود میان ستاره ای است.
منبع: دانشنامه ستاره شناسي، و...