راهنمای ايدز - بررسی بيولوژی ویروس اچ آی وی (hiv+)

[امیر عباس انصاری]

۱) معرفی

اچ آی وی ويروسی است که به بيماری مرگبار ايدز منجر می شود.

اين ويروس با حملات بی امان خود سيستم دفاعی بدن را چنان تضعيف می کند که حتی کوچکترين عفونت ها جان بيمار را به خطر می اندازند.

تاکنون دست کم ۲۸ ميليون نفر در سراسر جهان در اثر ابتلا به ايدز جان خود را از دست داده اند.

در حالی که ۲۰ سالی است که از شناخته شدن اچ آی وی می گذرد، هنوز هيچ واکسنی برای اين ويروس و معالجه ای برای ايدز کشف نشده است.

با اين حال نسل تازه داروها، طول عمر افراد آلوده به اچ آی وی را به طور چشمگيری افزايش می دهد.

۲) ويروس اچ آی وی

اچ آی وی (Human Immunodeficiency Virus) به سيستم دفاعی، يعنی دقيقا همان سيستمی که معمولا در مقابل عفونت ها از بدن دفاع می کند، هجوم می برد.

اين ويروس به يک نوع خاص از سلول های سفيد خون به نام “سی دی ۴ +” حمله می کند.

اچ آی وی اين سلول را ربوده، ژن های خود را وارد دی ان ای آن می کند و از آن برای توليد بيشتر ذرات ويروسی استفاده می کند.

اين ذرات سپس ساير سلول های سالم سی دی ۴ + را آلوده می کنند.

آن دسته از سلول های سی دی ۴ + که ميزبان ويروس اچ آی وی هستند در نهايت از بين می روند.

نحوه نابودی اين سلول ها هنوز برای دانشمندان مجهول است.

با کاهش شمار سلول های سی دی ۴ + توانايی بدن برای مبارزه با بيماری ها افت می کند و به تدريج به سطحی خطرناک می رسد.

از اين مرحله به بعد بيمار به ايدز (Acquired Immune Deficiency Syndrome) مبتلا شده است.

اچ آی وی نوع خاصی از ويروس به نام “رتروويروس” (retrovirus) است.

هرچند اين رتروويروسها از ويروس های معمولی ساده تر هستند، اما غلبه بر آنها دشوارتر است.

ژن های رتروويروسها در داخل دی ان ای سلول ها لانه می کنند. به اين ترتيب هر سلول جديدی که از سلول ميزبان تکثير می شود حاوی ژن های اين رتروويروس خواهد بود.

رتروويروسها همچنين ژن های خود را با ضريب خطای بالا در سلول ميزبان کپی می کنند.

ادغام اين خصيصه با سرعت بالای تکثير اچ آی وی، باعث می شود اين ويروس با همان سرعتی که منتشر می شود، تغيير شکل نيز بدهد.

علاوه بر اين “پوششی” که ذرات ويروس اچ آی وی در آن محفوظ است، جنسی مشابه سلول های بدن دارد که باعث می شود سيستم دفاعی بدن نتواند ذرات ويروس را از سلول های سالم به راحتی مجزا کند.

–

اچ آی وی چگونه تکثير می شود

۱) ويروس خود را می چسباند: خوشه های پروتئينی در سطح بيرونی ذرات ويروس، به دريافت کننده های پروتئينی در گلبول سفيد”سی دی ۴ +” در سلول مقصد “ملحق” می شوند.

۲- ژن ها کپی می شوند: ويروس اچ آی وی نمونه ای از اطلاعات ژنتيکی خود را کپی می کند.

۳- تکثير: ويروس اين کپی از ژن های خود را وارد دی ان ای سلول ميزبان می کند. وقتی سلول ميزبان شروع به تکثير می کند، بخشهای تشکيل دهنده ويروس اچ آی وی را هم تکثير می کند.

۴- ويروس جديد آزاد می شود: بخشهای تشکيل دهنده ويروس اچ آی وی در نزديکی جداره سلول جاسازی می شوند. آنها يک “جوانه” را تشکيل می دهند که از سلول جدا می شود و به يک ذره جديد اچ آی وی تبدل می شود.

۳) آلودگی

اچ آی وی در خون، مايعات تناسلی افراد و همينطور شير مادر آلوده حضور دارد.

اين ويروس همراه با اين مايعات وارد بدن ديگران می شود.

راه های سرايت اچ آی وی:

- آميزش جنسی با فرد آلوده بدون رعايت اقدامات پيشگيرانه

- استفاده اشتراکی از سرنگ آلوده يا ابزاری که برای سوراخ کردن اعضای بدن استفاده می شود و آلوده هستند

- تزريق خون آلوده

- در معرض تماس قرار دادن زخم يا بريدگی در بدن با مايعات آلوده به اچ آی وی

- نوزادان مادران آلوده ممکن است در دوران بارداری، هنگام تولد يا از طريق تغذيه از شير مادر آلوده شوند.

اچ آی وی در بزاق دهان شخص آلوده وجود دارد، اما ميزان آن کم تر از حدی است که بتواند بيماری را منتقل کند.

زمانی که مايعات حامل ويروس خشک شده باشد، خطر انتقال ويروس نزديک به صفر خواهد بود.

برای پيشگيری از انتقال اچ آی وی، بهترين راه خودداری کردن از برقراری رابطه جنسی با فرد آلوده به ايدز و استفاده از کاندوم های جنس “لاتکس” (نوعی پلاستيک) است.

ذرات با ابعاد اچ آی وی نمی توانند از کاندوم لاتکس عبور کنند و اگر به درستی و به طور منظم استفاده شوند شيوه کاملا موثری در کاهش خطر انتقال بيماری محسوب می شوند.

هرچند تنها شيوه صد در صد موثر خودداری کامل از آميزش جنسی است.

معتادين تزريقی می کنند می توانند با خودداری از مصرف سرنگ های مشترک خطر آلودگی به اچ آی وی را کاهش دهند.

عنوان: توهمات پيرامون اچ آی وی

اچ آی وی به طرق زير غير قابل سرايت است:

- از طريق هوا، سرفه و عطسه

- از طريق بوسيدن، تماس پوستی يا دست دادن

- از طريق استفاده مشترک از لوازم آشپزی مانند ديگ و چاقو

- از طريق تماس با صندلی توالت

- از طريق حشرات، نيش يا گاز حيوانات

- از طريق شنا در استخرهای عمومی

- از طريق خوردن غذايی که توسط فرد آلوده به اچ آی وی تهيه شده باشد

۴) مراحل آغازين

حدود نيمی از افرادی که به تازه به اچ آی وی آلوده شده اند در عرض دو تا چهار هفته به علائمی شبيه آنفولانزا مبتلا می شوند.

اين علائم شامل تب، خستگی، ناراحتی پوستی، درد مفصل، سردرد و تورم در غدد لنفاوی است.

نمودار سمت راست فرآيند تدريجی آلودگی به اچ آی وی را نشان می دهد.

شمارش سلول های سی دی ۴ + براساس تعداد آنها در هر ميليمتر مکعب از خون حساب شده است. با پيشرفت ويروس از تعداد آن کاسته می شود.

يک سيستم دفاعی سالم دارای ۶۰۰ تا ۱۲۰۰ سلول سی دی ۴ + در هر ميليمتر مکعب است. اگر اين رقم به ۲۰۰ عدد کاهش يابد، فرد يک بيمار ايدز محسوب می شود.

“بار ويروسی” شمار ذرات ويروسی در ميليمتر مکعب است. در ابتدا، اين رقم با تکثير سريع ويروس در خون به اوج می رسد.

در برخی از افراد آلوده به اچ آی وی سالها طول می کشد تا بيماری ايدز ظاهر شود و در اين مدت آنها احساس سلامت کرده و هيچ علائم بيرونی حضور اين ويروس در آنها ديده نمی شود.

در ساير افراد آلوده به اچ آی وی ممکن است علائمی مانند کاهش وزن، تب، عرق، کهير و برای مدتی کوتاه از دست دادن حافظه نمود کند.

آزمايش های اچ ای وی:

- در جريان عمومی ترين آزمايش برای تشخيص اچ آی وی، يک نوع خاص از پادتن ها يا همان پروتئين های ضدبيماری رديابی می شود

- با اين که پادتن ها در واکنش به حضور اچ آی وی در بدن توليد می شوند، اما اين اتفاق شش تا دوازده هفته پس از آلودگی رخ می دهد

- در حالی که اين پادتن ها خود در مبارزه با ويروس اچ آی وی چندان موثر نيستند، اما به عنوان نشانه وجود ويروس در بدن قابل اعتماد هستند

- در چند هفته ای که رديابی آلودگی بی ثمر و جواب آزمايش منفی است، فرد آلوده می تواند ويروس اچ آی وی را به سايرين منتقل کند.

۵) توليد ايدز در بدن

سيستم دفاعی بدن، که از حمله ويروس صدمه ديده است، قوای خود را برای مبارزه با بيماری ها از دست می دهد و هر نوع عفونتی می تواند جان بيمار را تهديد کند.

کسانی که به اچ آی وی مثبت آلوده هستند در مقابل بيماری هايی مانند سل، مالاريا و ذات الريه آسيب پذيرتر می شوند و با افت شمار گلبولهای سفيد سی دی ۴ +، آسيب پذيری آنها از قبل هم بيشتر می شود.

بيماران مبتلا به اچ آی وی همچنين در مقابل آنچه به “عفونت های فرصت طلب” معروف است آسيب پذير هستند.

اين نوع از عفونت ها از باکتری های شايع، قارچ ها و انگل هايی نشات می گيرند که يک بدن سالم قادر به مبارزه با آنهاست، اما می تواند در افرادی که سيستم دفاعی بدن آنها آسيب ديده ايجاد بيماری کند و گاه آنها را از پا در آورد.

برخی از اين عوامل بيماری زا زمانی که شمار سی دی ۴ + زياد است به بدل حمله می کنند، اما اکثر آنها زمانی که شمار اين سلولها به کمتر از ۲۰۰ رسيده است، يعنی نقطه آغاز ظهور ايدز، فعال می شوند.

در صورتی که مراقبتهای کامل پزشکی در دسترس باشد، آن وقت می توان به بيمار داروهای درمانگر و محافظ در برابر برخی از اين عفونت ها را داد.

البته اين داروها گاه گران است و می تواند عوارض جانبی داشته باشد.


سرطان سيستم دفاعی بدن

افراد آلوده به اچ آی وی بيش از ديگران در معرض ابتلا به سرطانهای سيستم دفاعی بدن،
موسوم به ان اچ ال (Non-Hodgkin’s Lymphomas)، قرار دارند.

ان اچ ال می تواند به هر بخشی از بدن از جمله نخاع و مغز حمله کند و می تواند ظرف يک سال بيمار را از پا درآورد.

اين بيماری می تواند، صرف نظر از شمار گلبولهای سفيد سی دی ۴ + در بدن بيمار اچ آی وی، بروز کند. شيمی درمانی راه مقابله با اين نوع سرطانهاست.

علائم (ان اچ ال): تورم غدد لنفاوی، تب، تعرق به هنگام خواب و کاهش وزن.

می تواند در هر شمارشی از سی دی ۴+ رخ دهد

زخم های بدخيم (کی اس)

کی اس (Kaposi’s sarcoma) يک نوع بيماری مشابه سرطان شايع در ميان مردان آلوده به اچ آی وی است.

اين بيماری موجب ظهور زخم های (ليژن) قرمز يا بنفش رنگی می شود که معمولا روی پوست ظاهر می شود.

اين بيماری همچنين می تواند دهان، غدد لنفاوی، دستگاه گوارش و ريه ها را تحت تاثير قرار دهد و مرگبار باشد.

اين بيماری معمولا به بيمارانی که شمار سی دی ۴ + آنها کمتر از ۲۵۰ است حمله می کند، اما در کسانی که شمار اين سلول در آنها کمتر است وخيم تر خواهد بود.

علائم: زخم، نفس تنگی در صورتی که به ريه حمله کرده باشد، و خونريزی در صورتی که به دستگاه گوارشی حمله کرده باشد.


ذات الريه (پی سی پی)

موضع: ريه

پی سی پی (Pneumocystis pneumonia) يکی از عفونت های “فرصت طلب” است که باعث ذات الريه می شود.

اين عفونت معمولا به ريه حمله می کند اما همچنين می تواند غدد لنفاوی، طحال، کبد يا مغز استخوان را نيز هدف قرار دهد.

اين بيماری همواره از علل عمده مرگ و مير در ميان بيماران آلوده به اچ آی وی بوده است، اما اکنون به کمک دارو قابل پيشگيری و معالجه است.

اين بيماری اغلب افرادی را که شمار سلول های سی دی ۴ + در آنها کمتر از ۲۰۰ است مبتلا می کند.

علائم: تب، سرفه خشک، حس فشردگی در قفسه سينه و دشواری در عمل تنفس.

زير ۱۰۰

عفونت های مغزی

بيماران اچ آی وی همچنين در مقابل دو نوع عفونت که عموما به مغز حمله می کند آسيب پذير هستند.

توکسوپلاسموسيس (Toxoplasmosis)، که از يک انگل در حيوانات ناشی می شود، می تواند باعث پيدايش زخم در مغز شود.

کريپتوکوکوس (Cryptococcus) - نوعی قارچ در خاک - اغلب باعث مننژيت می شود.

اين بيماری پرده نخاع و مغز را دچار عفونت می کند و می تواند به اغما و مرگ منجر شود.

اين عفونت ها در بيمارانی که شمار سی دی ۴ + در آنها کمتر از ۱۰۰ است شايع است.

علائم: سردرد، تب، مشکلات بينايی، تهوع و استفراغ، ضعف در يک طرف بدن، دشوار شدن تکلم و راه رفتن (توکسوپلاسموسيس)، گرفتگی عضلات گردن (مننژيت).



عفونت شکم (ام ای سی)

ام ای سی يا ام ای آی (Mycobacterium avium complex) عفونتی است که از باکتری های موجود در آب، گرد و غبار، خاک و مدفوع پرندگان ناشی می بشود است.

اين بيماری به لايه بيرونی معده و روده حمله می کند و در نهايت می تواند در خون و ساير بخش های بدن منتشر شود.

ام ای سی اغلب کسانی را که شمار گلبولهای سفيد سی دی ۴ + آنها کمتر از ۷۵ است، مبتلا می کند.

علائم: شکم درد، تهوع و استفراغ که به تب می انجامد، تعرق در خواب، بی اشتهايی، کاهش وزن، خستگی، اسهال.


خطر نابينايی (سی ام وی)

سی ام وی (Cytomegalovirus) يک عفونت مرتبط با ويروس زونا (هرپيس) است و در بيماران اچ آی وی اغلب باعث ابتلا به تورم شبکيه چشم (retinitis) می شود.

اين بيماری با مرگ سلول های شبکيه در ناحيه عقب چشم همراه است و در صورتی که معالجه نشود به سرعت می تواند باعث نابينايی شود.

سی ام وی توسط دارو قابل مهار است.

اين ويروس همچنين می تواند بر ساير بخش های بدن اثر بگذارد.

اين بيماری به ندرت به افرادی که شمار سلول های سی دی ۴ + آنها بيش از ۱۰۰ است حمله می کند، و اغلب افراد با شمار کمتر از ۵۰ را مبتلا می کند.

علائم: مشکل بينايی مانند ديدن لکه های سياه متحرک، تاری در ديد و پيدايش نقاط کور.

–

۶) داروهای ضد اچ آی وی

از زمان آغاز اپيدمی اچ آی وی، مجموعه ای از داروها ساخته شده اند که از طريق مهار توانايی اين ويروس به تکثير عمر افراد مبتلا به اچ آی وی مثبت را به طور قابل ملاحظه ای افزايش می دهند.

اين داروها از سرعت نابودی گلبولهای سفيد سی دی ۴ + بيماران می کاهد و می تواند بروز ايدز را به تاخير بياندازد، اما آن را معالجه نمی کند.

در مجموع چهار دسته دارو وجود دارد که در مقاطع مختلف آلودگی و رشد اچ آی وی و ايدز عمل می کنند:

۱) بازدارنده های ورودی : اين داروها به پروتئين های موجود بر سطح بيرونی ويروس اچ آی وی می چسبد و از پيوستن و ورود آن به سلول های سی دی ۴ + جلوگيری می کند.

تاکنون تنها يک نمونه از اين دارو، به نام “فيوزيئون” (Fuzeon)، وارد بازار شده است.

۲) بازدارنده های ان آر تی (Nucleoside reverse transcriptase): اين بازدارنده ها، ويروس اچ آی وی را از نسخه سازی از ژنهای خود باز می دارد.

نوکليوسايدها مصالح ساختمانی اين ژنها هستند.

اين داروها فرآيند نسخ سازی را از طريق توليد نمونه های معيوبی از اين مصالح ساختمانی مختل می کند.

۳) بازدارنده های ان ان آر تی (Non-nucleoside reverse transcriptase): اين بازدارنده ها نيز فرآيند نسخه سازی را مختل می کنند. آنها با چسباندن خود به آنزيمی که اين فرآيند را کنترل می کند نسخه سازی را مختل می کنند.

۴) بازدارنده های نوع پروتيز (Protease): اين داروها به آنزيم ديگری به نام پروتيز، که نقشی اساسی در جمع آوری ذرات ويروس تازه دارد، می چسبند.

داروهای ضدويروس ايدز بايد به صورت ترکيبی مصرف شوند.

معمولا سه نوع داروی مختلف از حداقل دو دسته مختلف از داروها به طور همزمان به بيمار تجويز می شود.

با تغيير شکل دادن ويروس اچ آی وی، برخی نمونه ها از اين ويروس در مقابل داروها مقاوم می شوند.

بنابراين شانس کنترل اچ آی وی در صورت استفاده از چند دارو بيشتر خواهد بود.

در برخی موارد از آلودگی ها ی تازه، ويروسهايی رديابی شده اند که حتی پيش از آغاز معالجات در برابر داروهای موجود مقاومت نشان می دهند.



عوارض جانبی شايع:

- تهوع، استفراغ، سردرد، خستگی مفرط، کهير، اسهال، بی خوابی، بی حسی در اطراف دهان، معده درد

ساير عوارض جانبی

- التهاب لوزالمعده، آسيب به کبد و لوزالعمده، زخمهای درون دهان، تغيير شکل بدن، آسيب به اعصاب، کم خونی، درد عضلانی و ضعف.

منبع:آفتاب

[دانه کولانه]

در این زمینه به همه چیز در مورد ایدز Hiv
هم میتوانید مراجعه کنید