زیستگاههای جهان

[رزیتا]

زیستگاههای جهان

مقدمه

تمامی اکوسیستمهای کره زمین روی هم زیست کره را تشکیل می‌دهند و بخش فیزیکی این بزرگترین واحد اکولوژیک ، محیط زیست کره زمین است. این بخش فیزیکی خود از سه قسمت بهم پیوسته تشکیل شده است. قسمت آب یا آب کره ، قسمت خشکی یا سنگ کره و قسمت گازی یا هوا کره. از آنجا که تعداد اندکی از گونه‌ها می‌توانند بطور همیشگی در هوا بمانند، دو دسته اصلی زیستگاهها را زیستگاههای آبی و زیستگاههای خشکی تشکیل می‌دهند.

اکوسیستمهای اصلی آبی

اقیانوسها بزرگترین و پایدارترین اکوسیستمها هستند. حدود 70 درصد سطح کره زمین با آب شور پوشانده شده است. زنجیره‌های غذایی اقیانوسها از کوچکترین اتوتروف شناخته شده شروع و به بزرگترین حیوانات ختم می‌شود. زندگی دریایی به شدت تحت تاثیر عوامل فیزیکی بسیاری نظیر جریان دریایی جزر و مد ، موج ،‌ دما ، فشار و شدت نور است. اما آشناترین خاصه فیزیکی آب دریا مواد کانی بسیار زیاد آن است.

زندگی دریایی از جهت ارتباط به این زیستگاهها عموما در سه رده پلانکتونها ، نکتونها و کف زیها طبقه بندی می‌شود. پلانکتونهای گیاهی سطح اقیانوسها شامل میلیاردها جلبک هستند و پلانکتونهای جانوری شامل باکتریها ، پروتوزوئرها ، لاروها و میگوهای کوچک هستند. نکتونها شامل شناگران قوی هستند که در اقیانوسها و دریاها یافت می‌شوند. کف زیها شامل انواعی هستند که بر بستر دریا می‌خزند یا خود را به جایی می‌چسبانند و بر کناره‌ها و کف اقیانوسها زندگی می‌کنند.


زیستگاههای مرز بین خشکی و دریا

مرز بین خشکی و دریا را کمربندی از زیستگاههای متنوع و یگانه دربرمی‌گیرد که کناره‌های صخره‌ای ، ساحلهای شنی ، پهنه‌های گلی بین جزر و مد و خورها (estuary) از این جمله هستند. خورها پیکره‌هایی نیمه بسته آبی هستند که در میانه آب شور و شیرین قرار گرفته‌اند. دهانه رودها و خلیجهای کناره‌ای نمونه این گونه خورها را تشکیل می‌دهند. خورها پرورشگاهی برای بسیاری از نرم تنان ، ماهیها و گونه‌های دیگری هستند که بیشتر عمر خود را در دوران بلوغ ، دور از ساحل می‌گذرانند.

زیستگاههای اصلی خشکی

توندرا

توندرای قطبی ، شمالی ترین بیوم آمریکاست. اقلیم سرد و خاک یخ بسته مانع رشد درخت‌هاست. در 57 درجه عرض شمالی قرار دارد. علفها و جگنها بیشتر در باتلاقها و مناطقی که زهکشی ندارند یافت می‌شود. فراوان‌ترین اتوتروف گلسنگی است به نام خزه گوزنی. پستانداران ساکن توندرا گوزن ، گاو عنبر ، خرس خاکستری ، خرس قطبی ، خرگوش ، گرگ ، روباه و موش قطبی است. توندرا به دلیل سادگی نسبی ساختمان اجتماع زیستی آن ، سست و در برابر تخریب آسیب پذیر است. توندرا در مناطق جنوبی‌تر در بلندای کوهها قرار دارد.


جنگل مخروطداران شمالی

بین 57 - 45 درجه شمالی در آلاسکا ، کانادا ، شمال آسیا و اروپا قرار دارد. اقلیم این بیوم از توندرا گرمتر و مرطوب‌تر است و بیشتر بارندگی در تابستان صورت می‌گیرد. سرو ، صنوبر ، کاج و توسکا درختان اصلی این بیوم هستند. پستانداران شامل خرگوش برفی ، سنجاب ، سمور ، گوزن و خرس سیاه است. برخی از پرندگان مهاجر در تابستانها برای تخم گذاری به این منطقه می‌آیند مانند مرغ منقار چلیپا.

جنگل معتدل برگ ریز

این بیوم بیشتر نیمه شرقی ایالات متحده ، قسمتهای وسیعی از اروپا و چین را در بر می‌گیرد. وضع اقلیمی مبنا در این بیوم عبارت است از زمستانهای سرد ، تابستانهای گرم و توزیع متناسب باران که میزان بارندگی را به حدود 80 تا 100 سانتیمتر در سال می‌رساند. شوکران شمالی ، سدر ، کاج سفید و قرمز ، ماگنولیا ، برگ بو ، بلوط ، گردو و زبان گنجشک غالب گیاهان این منطقه را تشکیل می‌دهند. شیر کوهی پستاندار شاخص این زیستگاه است.


علفزار

اجتماع علفزار ، گستره وسیعی را در سراسر مرکز آمریکای شمالی و جنوبی ، استرالیا ، آسیا و جنوب آفریقا می‌پوشاند. بارندگی کمتر از مناطق جنگلی است. علفهای بلند مانند علف هندی و گیاهان کوتاهتر مانند علف گاو میش ویژگی این منطقه به شمار می‌روند. تجزیه سریع مواد آلی در خاک علفزارها ، این بیومها را به صورت یکی از غنی‌ترین مناطق کشاورزی جهان درآورده است.

بیابان

بیابانها از زمینهای بوته‌زاری تشکیل شده‌اند که در آنها گیاهان بسیار پراکنده هستند و بوسیله خاک لخت و شنی از هم جدا مانده‌اند. بارندگی سالانه از 250 میلیمتر کمتر است. گیاهان و جانوران این زیستگاه نسبت به ویژگیهای آن سازش یافته‌اند. انواع کاکتوسها مانند کاکتوس خمره‌ای و چوپا گیاهان غالب این منطقه هستند. موش ، کانگورو و گربه وحشی پستانداران شاخص این منطقه هستند.