محمدرضا شجریان: غمگین بودن موسیقی سنتی روایت تاریخ ایران است

[SHeRvin]

محمدرضا شجریان: غمگین بودن موسیقی سنتی روایت تاریخ ایران است

پس از مدت ها دوری شجریان از کرسی های رسمی و غیررسمی هنری در کشور؛ سرانجام این استاد آواز در خانه سینما حاضر شد و درحالیکه سعی می شد از طرح هرگونه پرسش سیاسی در این نشست خودداری شود؛ به سوالات خبرنگاران پاسخ گفت.

شانزدهمین تست سالانه انجمن بازیگران سینمای ایران عصر دیروز( ۱۵ دی ماه) با حضور محمدرضا شجریان در خانه سینما برگزار شد.
محمدرضا شجریان با اشاره به وضعیت فعلی جامعه گفت: این روزها؛ روزهای مهم و خوبی است كه در زندگی و تاریخ ما باقی خواهد ماند.
شجریان درباره اساتیدی كه در طول سال‌ها از آنها مطلب فرا گرفته؛ گفت: اساتید من یكی دو نفر نبودند و من سعی كردم از هر كسی مطلبی بیاموزم اما استاد احمد عبادی، مهرتاش، فرامرز پاپور، دوامی، برومند و جلیل شهناز ... بسیار نكته‌ها در موسیقی را به من آموختند.
شجریان با اشاره به نقش جامعه باربد در ارتقاء موسیقی و هنر كشور گفت: جامعه باربد همانطور كه نقش بزرگی در سینما موسیقی ایفا كرد؛ حضور بسزایی هم در حوزه سینما داشت.
وی درباره تفاوت‌ها و شباهت‌های بازیگری و خوانندگی گفت: نوع خوانندگی من بازیگری به دنبال ندارد اما ما در بیان شعر بازیگری می‌كنیم. من همیشه به شاگردانم می‌گویم كه شعر را روایت نكنند بلكه باید بازیگری كنند. خواننده باید شعر را به‌گونه‌ای بخواند كه روی مخاطب تاثیر بگذارد. در بازیگری نیز صدا بسیار مهم است و یك بازیگر تئاتر هنر خود را با بیان و صدا آغاز می‌كند.
وی با ذكر خاطره‌ای از غلامحسین بنان گفت: بنان به شاگردانش می‌گفت باید همانطور كه حرف می‌زنید شعر را بخوانید و نباید شعر را خارج از عرف حرف زدن خواند.
شجریان در پاسخ به سوالی درباره نقش هنر در جامعه امروز گفت: هنر وسیله‌ای برای شناخت هنرمند است اما باید دید كه در پشت هنری كه عرضه می‌شود چه كسی حضور دارد. هنرمند باید دقت كند همانطور كه شناخته شده است؛ رفتار كند و رفتارش به صورتی نباشد كه مردم را از هنر او دلزده كند.
وی ادامه داد: هنرمند حق ندارد هنر خود را در زمان‌ها و مكان‌هایی كه مناسب نیست؛ عرضه كند.
شجریان با اشاره به لزوم اعتماد مردم به هنرمند افزود: در رفتار همه انسان‌ها و به خصوص هنرمندان دو نكته اساسی وجود دارد اول نگاه است و دوم صدا. هیچ فردی نمی‌تواند شخصیت و نیت خود را پشت دفتر نگاهش مخفی كند و صدا نیز به نوعی عطر آدم‌ها است. مردم به خوبی متوجه می‌شوند كه چه كسی با صدای خود دروغ می‌گوید و اگر فردی فكر كند كه مردم نمی‌فهمند، خود را به نفهمی زده است.
شجریان در پاسخ به سوالی درباره اهداف خود از ساختن سازهای جدید گفت: در موسیقی ایرانی نزدیك به ۱۲۰ نوع ساز وجود دارد اما متاسفانه اركسترهای ما شكوه و عظمت اركسترهای غربی را ندارد. پس از بررسی های بسیار متوجه شدم سازهایی كه صدای بم داشته باشند در موسیقی ما كم است و بم‌ترین سازها عود است درحالی كه از صدای عود بم‌تر نیز وجود دارد، پس از بررسی سازهای دنیا، سازهای جدید را طراحی كردم و هرچند بعضا مخالفت‌هایی نیز با این سازها می‌شد اما تاكنون ۹ ساز را طراحی كردم و درحالی طراحی چند ساز دیگر نیز هستم و طراحی ساز اتفاقی است كه در همه جای دنیا می‌افتد.
شجریان درباره اهمیت ریتم در خوانندگی و بازیگری گفت: ریتم در همه شئون زندگی ما وجود دارد از غذا خوردن تا صحبت كردن و اساس زندگی و حركت كائنات نیز براساس ریتم است. برای یك بازیگر و خواننده هم ریتم حرف اول را می‌زند حتی سكوت نیز باید در خدمت ریتم باشد.
شجریان در پاسخ به سوالی درباره رابطه شعر و ادبیات یا موسیقی و آواز گفت: شعر و موسیقی مكمل یكدیگرند و اما موسیقی فراتر از شعر و حتی فراتر از هر هنری است و اگر از سینما موسیقی را بگیریم؛ فیلم تاثیر خود را از دست می‌دهد.
وی ادامه داد: در هر شعری یك موسیقی وجود دارد. خواننده باید موسیقی شعر را كشف كند و اگر موسیقی شعر عوض شود معنی شعر نیز عوض می‌شود. آهنگسازان موسیقی متن فیلم نیز در اصل ریتم و موسیقی فیلم را كشف می‌كنند.
شجریان در رابطه با وضعیت امروز موسیقی و رابطه جوانان با موسیقی ینتی و اصیل گفت: ما نمی‌توانیم برای افراد نسخه بدهیم كه به چه نوع موسیقی گوش كنند و خود من نیز تعصب ندارم كه حتما همه باید موسیقی ایرانی گوش بدهند، بلكه معتقدم باید موسیقی خوب را به اندازه‌ای تولید كنیم كه مردم جذب شوند.
وی با اشاره به لزوم آموزش موسیقی در دوران كودكی گفت: آموزش موسیقی باید از دوره جنینی آغاز شود زیرا هر آهنگی كه مادر گوش می‌دهد جنین او نیز می‌شنود و در نوع سلیقه كودك در آینده تاثیر دارد.
وی با اشاره به وضعیت موسیقی پاپ گفت: امروز موسیقی پاپ ایرانی موسیقی نژادی ایرانی را در خود ندارد، این موسیقی سنتی بسیار سنگین است و اینكه تصور كنیم باید كودكان نیز موسیقی سنتی گوش كنند درست نیست بلكه مهم این است كه موسیقی درست گوش كنند.
شجریان در پاسخ به سوالی درباره غمگین بودن فضای موسیقی اصیل ایرانی گفت: موسیقی هر ملتی نشان‌دهنده اتفاقات و فضای است كه در طول تاریخ بر آن ملت رفته است و البته باید بدانیم كه بین موسیقی اصیل و سنتی تفاوت وجود دارد. موسیقی اصیل؛ سنتی نیست اما موسیقی سنتی می‌تواند اصیل هم باشد، در طول تاریخ سنت‌ها در حال نو شدن و تازه شدن است.
وی ادامه داد: اگر عده‌ای فكر می‌كنند كه این موسیقی غمگین است باید ببینیم كه در طول تاریخ بر مردم ما چه رفته است.
وی ادامه داد: ظرفیت و پتانسیل موسیقی ایرانی بسیار بالا است و اگر موسیقی جهان ۲ گام دارد موسیقی ایرانی صفر گام دارد و اما زمانی كه شما معتقد هستید موسیقی حرام است در نتیجه موسیقیدان و هنرمند تربیت نمی‌شود و هنر موسیقی نیز بروز و ظهور پیدا نمی‌كند.
شجریان درباره اجرای هماهنگ و همزمان چند خواننده گفت: از گذشته مواردی بوده است كه یك یا چند خواننده موسیقی (انسانی را روایت می‌كردند مانند داستان پیر جنگی كه ۵۰ سال پیش اجرا می‌شد) اما همخوانی من با همایون فی‌البداهه و هماهنگ شده است.
وی درباره بداهه‌پردازی گفت: ارزش كار خواننده در ایران به بداهه خوانی است و لطف آواز ایرانی در بداهه‌خوانی است و باید دو شب كنسرت یك خواننده شبیه هم نباشد.
شجریان با ذكر خاطره‌ای از علی حاتمی درباره حضور آواز خود در فیلم دلشدگان گفت: در زمانی كه ابتدا ازسوی علی حاتمی برای همكاری در این فیلم دعوت شدم تمایلی نداشتم زیرا خاطره خوبی از حضور خوانندگان در فیلم‌ها نداشتم و درنهایت به شرطی این كار را قبول كردم كه اعلام كنند شجریان به صورت افتخاری در فیلم حضور یافته است و حتی زمانی كه قصد داشتم تا لوح فشرده آن را از طریق موسسه دل‌آواز عرضه كنم حق پخش آن را خریدم.
وی درباره نحوه تهیه آوازهای این فیلم گفت: به جز تصنیف‌ها سایر آوازهای فیلم را در كوه ضبط كردم و بعد با همكاری حسین علیزاده در استودیو؛ آن را اصلاح و تقویت كردم البته نقش فریدون مشیری به عنوان سراینده اشعار و زحماتی كه كشیده است بسیار مهم و قابل تقدیر است.
شجریان گفت: متاسفانه فیلم دلشدگان به اندازه‌ای سانسور شد كه ارتباط شخصیت‌های فیلم از بین رفته است.
شجریان درباره حضور موسیقی در آیین‌های مذهبی مانند اذان مرحوم موذن‌زاده گفت: اذان موذن‌زاده دو خصوصیت اصلی دارد یكی آنكه این اذان در دستگاه بیات ترك اجرا شده است كه با گوش ما بسیار آشنا است و دوم آنكه موذن‌زاده آن را با یك خلوص نیت خوانده است. من بیش از ۶۰ سال است كه این اذان را گوش می‌دهم و تاثیر خوبی بر روی من گذاشته است.
در این مراسم كه هنرمندانی همچون مهتاب نصیرپور، افشین هاشمی، ترانه علیدوستی، مهتاب كرامتی، لاله اسكندری، سمیرا ریاضی و بسیاری از هنرمندان سینما حضور داشتند؛ داود رشیدی درحالیکه سوالات را ممیزی و سپس طرح می کرد؛ با تشكر از حضور شجریان لوح تقدیری را ازسوی انجمن و به وسیله محمد سریر به وی اهدا كرد.
خبرگزارى ايلنا