چگونگي پذيرش شركت ها در بورس

[آناهیتا الهه آبها]

در حالي كه خصوصي سازي با تصويب لايحه اجراي اصل «44» در مجلس قانونمند مي شود، واگذاري شركت هاي بزرگ دولتي، شكل جدي تري به خود مي گيرد.

چندي پيش كردزنگنه، مديرعامل سازمان خصوصي سازي از واگذاري 97 شركت دولتي خبر داد و گفت: «تاكنون بيش از 31 هزار ميليارد ريال از سهام شركت هاي دولتي به بخش خصوصي واگذار شده است و در واقع واگذاري 227 شركت تا پايان سال جاري در برنامه دولت است.»

همچنين به گفته وي «واگذاري سهام 21 شركت نفت خيز همانند پتروشيمي، شركت نفت تبريز، اصفهان، چهار شركت گاز استاني و حفاري شمال و چند شركت نفتي به زودي صورت مي گيرد» و شركت هاي بيمه البرز، آسيا و دانا نيز براي ورود به بورس آماده مي شوند.

همچنين عقدايي، معاون واگذاري و امور حقوقي سازمان خصوصي سازي اعلام كرده بود كه «بيش از يك ميليارد و 191 ميليون سهم به ارزش 300 ميليارد تومان از سهام شركت هاي خصوصي در ابتداي سال جاري تا پايان تيرماه واگذار شده است و در تيرماه سال جاري نيز بيش از 629 ميليون و 621 هزار سهم به ارزش 116 ميليارد تومان از سهام شركت هاي دولتي به بخش خصوصي واگذار شد.»

به گفته وي «عمده سهام هاي واگذار شده متعلق به شركت آلومينيوم ايران، فولاد و چند شركت مزايده اي ديگر بوده است و به زودي پنج درصد سهام مپنا نيز در بورس واگذار مي شود و واگذاري سهام دو شركت نشر گسترش صنعت سنگين و شركت مهندسي بازرگاني تجهيزات نيرو دستور جلسه بعدي هيات عالي واگذاري است.»

اين درحالي است كه مزيت ورود به بورس بسياري از شركت هاي بزرگ سرمايه گذاري و بانك ها و موسسات غيراعتباري، شركت هاي بيمه، شركت هاي مالكيتي و مديريتي را بر آن ها داشته است تا به منظور تامين نقدينگي، افزايش سرمايه و تداوم شركت زمينه ورود شركت به بورس را فراهم كنند.

خوب مي دانيم از زمان تصويب قانون جديد بازار سرمايه (مصوب 1384) تاكنون بيش از 435 شركت مشمول قوانين و مقررات بورس اوراق بهادار شده اند كه سهام اين شركت ها از طريق بورس مورد دادوستد قرار مي گيرد.

جايگاه بورس در واگذاري سهام شركت هاي مشمول اصل «44» قانون اساسي از طريق بازار سرمايه به دليل ايجاد فرصت هاي برابر براي همه و جلوگيري از رانت اطلاعاتي و برقراري جريان شفاف اطلاع رساني و نقش بازار سهام در تضمين استفاده از روش هاي معتبر و سالم واگذاري بسيار پراهميت است.

مزيت هاي ورود به بورس به خصوص در شرايطي كه بورس از رونق كافي برخوردار است به قدري زياد است كه اهداف اوليه بسياري از شركت ها را در زمان تاسيس به خود اختصاص داده است.

از آنجايي كه بسياري از شركت ها ورود به بورس را در برنامه هاي آتي خود قرار داده اند. يا در حال حاضر مشمول خصوصي سازي قرار گرفته اند، به برخي از شرايط پذيرش شركت ها در بورس كه توسط سازمان بورس اوراق بهادار منتشر شده است، اشاره مي كنيم.

فرآيند پذيرش شركت ها در بورس اوراق بهادار

گفتني است شركت ها به منظور پذيرش در بورس بايد مراحلي را طي كنند كه مهم ترين آن عبارت از معرفي توسط كارگزار رسمي بورس، ارايه درخواست پذيرش توسط متقاضي، بررسي كلي متقاضي جهت حصول اطمينان از حداقل شرايط پذيرش، ارايه مدارك و مستندات مورد نياز از طرف متقاضي و واريز حق كارشناسي است.

همچنين بررسي تفصيلي مدارك و مستندات و تهيه گزارش كارشناسي و تصميم گيري در خصوص قبول يا رد پذيرش متقاضي در هيات پذيرش از ديگر مراحل پذيرش شركت ها در بورس است.

شرايط عمومي پذيرش در بورس

در ابتدا شركت هاي غيربورسي بايد داراي شرايط عمومي پذيرش در بورس اوراق بهادار باشند به اين معني كه اساسنامه شركت بايد طوري تنظيم شده باشد كه حقوق سهام داران جزء در آن محفوظ باشد.

شركت ها بايد داراي نظام حسابداري مطلوب باشند و در مورد شركت هاي توليدي، سيستم حسابداري صنعتي استقرار داشته باشد. به علاوه دفاتر و حساب هاي شركت بايد براساس استانداردهاي حسابداري مصوب در كشور نگهداري شود. همچنين شركت متقاضي بايد گزارش هاي مالي حسابرسي شده را ارايه كند و اين گونه گزارش ها بايد توسط موسسات حسابرسي عضو جامعه حسابداران رسمي و معتمد بورس تهيه شده باشد.

شركتي كه مي خواهد وارد بورس شود بايد تابعيت ايراني داشته باشد. از شخصيت حقوقي سهامي عام برخوردار باشد و حداقل يك سال از فعاليت شركت بعد از تاريخ بهره برداري گذشته باشد حداقل ميزان سرمايه شركت براي ورود به تابلوي فرعي بورس اوراق بهادار 10 ميليارد ريال پرداخت شده است.

قابل توجه اين كه نبايد بيش از 90 درصد سهام شركت در دست كم تر از 10 سهام دار باشد و شش ماه پس از تاريخ درج حداقل 200 سهام دار داشته باشد.

همچنين درصد مالكيت دولت، وزارتخانه ها و موسسات دولتي و شركت هاي دولتي از شركت هاي متقاضي ورود به تابلوي فرعي حداكثر 70 درصد و براي ورود شركت ها به تالار اصلي حداكثر 49 درصد است.

گفتني است، شركت ها براي ورود به تابلوي فرعي بورس اوراق بهادار بايد در آخرين سال مالي خود سود كسب كرده باشند كه اين موضوع براي ورود به تالار اصلي به دو سال متوالي سود افزايش مي يابد.

ضمن اين كه حداقل نسبت مالكانه شركت ها در تابلوي فرعي 20 درصد و در تالار اصلي 30 درصد است.

شرايط اختصاصي پذيرش شركت هاي سرمايه گذاري

شركت هاي سرمايه گذاري و شركت هاي مالكيتي و مديريتي از جمله شركت هايي هستند كه شرايط پذيرش آن ها بسته به نوع شركت ذكر شده است.

شركت سرمايه گذاري به شركتي گفته مي شود كه هدف آن اعمال مديريت در شركت هاي سرمايه پذير نيست كه خود به دو نوع سرمايه گذاري ويژه و سرمايه گذاري تقسيم مي شود، اما شركت هاي مالكيتي و مديريتي شركت هايي را شامل مي شود كه ميزان مالكيت آن ها در سهام شركت هاي سرمايه پذير امكان اعمال مديريت و يا اعمال نفوذ قابل ملاحظه را فراهم مي كند و به شركت هاي هلدينگ معروف هستند.

شركت هاي سرمايه گذاري ويژه بايد همواره _100 درصد منابع (مجموع OE و بدهي هاي بلندمدت) به سرمايه گذاري در اوراق بهادار و سپرده هاي بانكي اختصاص يابد. اين شركت ها نبايد بيش از پنج درصد منابع را در يك شركت سرمايه گذاري كنند و ميزان سرمايه گذاري بيش از پنج درصد سرمايه، سرمايه پذير نباشد. ضمن اين كه با شركت هاي سرمايه پذير نبايد مديرعامل يا اعضاي هيات مديره مشترك داشته باشند و حداقل دو نفر از اعضاي هيات مديره داراي سوابق علمي و تجربي مالي باشند.

شركت هاي سرمايه گذاري، شركت هايي هستند كه همواره بايد حداقل 80 درصد منابع (مجموع OE و بدهي هاي بلندمدت) به سرمايه گذاري در اوراق بهادار و سپرده هاي بانكي تخصيص يابد و اين شركت ها نبايد بيش از 10 درصد منابع را در يك شركت سرمايه گذاري كنند و ميزان سرمايه گذاري بيش از 10 درصد سرمايه، سرمايه پذير نباشد.

همچنين اعضاي هيات مديره اين شركت ها هم نبايد با شركت هاي سرمايه پذير مشترك باشد، اما در شركت هاي مالكيتي و مديريتي بايد همواره حداقل 80 درصد منابع ( OE و بدهي هاي بلندمدت) به سرمايه گذاري در اوراق بهادار و سپرده هاي بانكي تخصيص يابد.

ضمن اين كه اين شركت ها نيز مجاز نيستند بيش از 10 درصد منابع را در يك شركت سرمايه گذاري كنند و ميزان سرمايه گذاري بيش از 10 درصد سرمايه، سرمايه پذير نباشد و همچنين بايد داراي صورت هاي مالي حسابرسي شده يك دوره مالي باشند.

شرايط اختصاصي پذيرش انواع شركت ها در بورس

در اين جا به بررسي شرايط پذيرش شركت هاي بيمه، بانك ها و موسسات اعتباري غيربانكي، شركت هاي خدمات انفورماتيك و شركت هاي ليزينگ مي پردازيم.

شركت هاي بيمه

شركت هاي بيمه بر اساس اطلاعيه سازمان بورس بايد داراي مجوز از بيمه مركزي ايران باشند و بيش از 10درصد سهام آن متعلق به دولت و شركت هاي دولتي نباشد. همچنين نبايد سهام داران حقيقي و حقوقي غيردولتي اين شركت ها بيش از 10 درصد كل سهام را در اختيار داشته باشند. ضمن اين كه اين شركت ها حق ندارند بيش از پنج درصد سهام ساير شركت هاي بيمه اي پذيرفته شده در بورس را خريداري كنند.

گفتني است، گزارش حسابرس عضو جامعه حسابرسي براي دو دوره متوالي پيش از تاريخ پذيرش و به خصوص گزارش آخر حسابرس غيرمشروط و يا حداقل فاقد شروط سود و زياني باشد. همچنين اين شركت ها بايد برنامه عملياتي جامع و صورت هاي مالي برآوردي حداقل براي سه سال آتي داشته باشند.

بانك ها و ساير موسسات اعتباري غيربانكي

اين شركت ها بايد ضوابط تعيين شده طبق تاييديه بانك مركزي را رعايت كنند. گزارش حسابرس عضو جامعه رسمي براي دو دوره متوالي پيش از تاريخ پذيرش و به خصوص گزارش آخر حسابرس غيرمشروط و يا حداقل فاقد شروط سود و زياني باشد.

گفتني است، رعايت نسبت كفايت سرمايه در اين شركت ها الزامي است و اين شركت ها بايد برنامه عملياتي جامع و صورت هاي مالي برآوردي حداقل براي سه سال آتي داشته باشند.

ضمن اين كه اين شركت ها نبايد سهام دار بيش از 10 درصدي داشته باشد. همچنين درخصوص بانك ها و موسسات اعتباري غيربانكي بايد خاطرنشان كرد كه حداقل 10 درصد از كل سهام به عنوان عرضه اوليه به عموم عرضه شود و ظرف شش ماه تعداد سهام داران نبايد كم تر از يك هزار سهام دار باشد.

شركت هاي خدمات انفورماتيك

اين شركت ها در گروه يك طبقه بندي شوراي انفورماتيك قرار داشته باشند و ضروري است چنين شركت هايي توان انجام تعمير و نگهداري شبكه Mine و Mini Main را دارا بوده و حداقل پنج سال در اين زمينه فعاليت داشته باشند.

تنوع فعاليت در زمينه خدمات كامپيوتري و ارايه گزارش دبيرخانه بورس درباره روش تعيين قيمت بر اساس قيمت بازار و موارد اختلاف آن با روش جاري قيمت گذاري در بورس الزامي است.

شركت هاي ليزينگ

اين شركت ها بايد حداقل يك سوم سهام آن ها متعلق به بانك ها يا شركت هاي پذيرفته شده در بورس باشد كه به منظور اعطاي تسهيلات جهت فروش محصولات آن ها تاسيس شده است. همچنين كفايت سرمايه و تركيب تسهيلات اعطا شده، داشتن ذخيره كافي براي مطالبات معوق و روش محاسبه ذخيره مطالبات مشكوك الوصول يا تاييد حسابرس به بورس از شرايط پذيرش اين شركت ها در بورس است. همچنين نبايد دعاوي مطروحه داراي اثر قابل ملاحظه باشد و حداقل 15 درصد از كل سهام به عنوان عرضه اوليه بر عموم عرضه شود.

دستورالعمل پذيرش سهام دولت در بورس در جريان خصوصي سازي

در مورد شركت هاي دولتي كه مقرر است سهام آن ها در جريان برنامه هاي خصوصي سازي دولت از طريق سازمان بورس اوراق بهادار واگذار شود، مقرر شد درخواست هاي مورد نظر در هيات پذيرش مطرح شود و چنانچه سودآوري بالقوه شركت مورد تاييد هيات پذيرش قرار گرفت، رعايت شرط دوره سودآوري براي آن ها الزامي نباشد. در اين گونه موارد تصميم هيات پذيرش قابليت اجرايي داشته و نيازي به طرح مجدد در شوراي بورس ندارد.





منبع:انجمن تخصصی حسابداران ایران