به چه كسي افسرده مي گويند؟

[deltang]

خوشبختانه ميزان شناخت مردم جامعه از بيماري هاي روانپزشكي در مقايسه با سال هاي قبل بسيار بهبود يافته است و اين طرز تفكر كه بيمار رواني معادل مثلاً ديوانگي فرض مي شد، تغيير كرده است.

امروزه مردم دريافته اند كه اضطراب يا افسردگي بيماري است كه به صورت شايع گريبان گير خود يا اطرافيان آنها مي باشد.
دكتر محمد مهدي قاسمي، متخصص اعصاب و روان كه از همكاران موسسه تبيان هستند، در سلسله مقالات مختلف در خصوص انواع شايع اين بيماري هاي رواني توضيح خواهند داد.

افسردگي

در درجه اول بين افسردگي و احساس غمگيني موقت بايد تفاوت قائل شد.
اصولاً در علم روانپزشكي زماني به يك احساس، بيماري اطلاق مي شود كه يكي از علائم مهم زير را به وجود آورد:
1-افت عملكرد شخص ( افت كاري يا تحصيلي)
2-اختلال در روابط بين فردي يا روابط اجتماعي شخص
به زبان ساده مي توان گفت در حالت هاي زير فرد دچار افسردگي شده است:
- فردي كه تا كنون سير منطقي و طبيعي در پيشرفت زندگي و كارهاي خود داشته و به راحتي كارهاي روزمره خود را انجام مي داده است، ولي حالا ديگر دل به كار نمي دهد و تا مجبور نباشد عملي را شروع نمي كند و براي او عموماً شروع يك كار بر خلاف گذشته، يك اقدام طاقت فرسا محسوب مي شود.
- يا اينكه فردي قبلاً در روابط با ديگران داراي شوق و علاقه بوده است و حتي زبان زد و نقل هر مجلس محسوب مي شده، ولي حالا نسبت به ديگران سرد و بي تفاوت شده است و كناره گيري مي كند.
- يا كسي كه قبلا در برابر خيلي از كارها صبوري به خرج مي داده و واكنش هاي او در برابر اتفاقات يك روند معمولي و متعادل بوده، ولي حالا حساس شده و به سرعت واكنش هاي تند و پرخاشگرانه از خود نشان مي دهد و بلافاصله از اين رفتار خود پشيمان مي شود.
البته ذكر اين مطلب هم مهم است كه علائم افسردگي بايد حداقل بيش از چند هفته طول بكشد و با مشاهده ي اين علائم به مدت يكي دو روز نمي توان گفت فرد دچار افسردگي شده است.
لذا اگر فردي مثلاً بر اثر يك اتفاق، يكي دو روز احساس غمگيني كند و يا در ايامي خاص، احساس دل گرفتگي داشته باشد و بعد خوب شود، افسردگي محسوب نمي گردد.
آنچه مهم است، استمرار اين احساس در طي چند هفته، همراه با يكي از حالت هايي است كه در بالا ذكر شد.

علائم افسردگي

علائم افسردگي در دو بخش فردي و اجتماعي قابل بررسي است.
در بخش علائم فردي افسردگي، در دو قسمت رواني و جسمي، شاهد تغييراتي خواهيم بود.
علائم رواني افسردگي:
يك احساس مستمر و قابل درك از غمگيني وجود فرد را فرا مي گيرد، به خصوص در تنهايي و هنگامي كه فرد از شرايط كاري زياد يا از جمع همكاران و دوستان فارغ مي شود، اين احساس غمگيني نمود بيشتري پيدا مي كند.
بسته به ميزان شدت افسردگي، كم كم علائم مشغله هاي فكري شروع مي شود و دائم افكار گذشته، به خصوص افكار منفي و يا نگراني نسبت به آينده ذهن فرد را درگير مي كند. گاهي فرد متوجه مي شود كه دقايق زيادي طي شده است و او همچنان با يك اتفاق گذشته ي خود درگيري ذهني دارد. اين افكار به خصوص هنگام خوابيدن بيشتر به ذهن فرد هجوم مي آورد و همين مسئله باعث مي شود كه احساسات فرد تحريك شود و گريه يا بغض نيز با آن همراه شود (اصطلاحاً اشكشان دم مشكشان است).
چنين فردي، بسيار حساس و زود رنج مي گردد و با كوچك ترين مسئله اي تحريك شده و واكنش تند يا حتي پرخاشگرانه از خود بروز مي دهد.
اين بيماري در خانم ها نسبت به آقايان شايع تر است.
اضطراب و دلهره يك علامت بسيار شايع اين بيماري است. كم كم تمركز و دقت فرد در كارها و تصميم گيري ها كم مي شود، يا مردد است و يا دائم فكر مي كند كه چه كار مي خواسته انجام دهد و كاهش حافظه و فراموشي به مرور زمان به آن اضافه مي شود.
اين گونه افراد ابراز مي دارند دست و دلشان به كار نمي رود و صبح كه از خواب بلند مي شوند، انگار روز از نو روزي از نو، يعني يك احساس يكنواختي در زندگي به آنها دست مي دهد. كاري كه قبلاً به آن علاقه داشته اند، ديگر خوشحالشان نمي كند و بعضي از آنها، ديگر از هيچ چيز لذت نمي برند. در انجام كارها زود خسته مي شوند و احساس خستگي و ضعف ممكن است با آنها همراه باشد .
خودخوري و غصه خوردن، بي ميلي در مسائل زناشويي، احساس بي ارزشي ، افكار مرگ و يا داشتن آرزوي مرگ، حساسيت به سر و صدا و نياز به تنهايي، بي قراري و كلافگي و ... از ديگر علائم اين بيماري رواني است.
علائم جسمي افسردگي:
علائم جسمي نيز معمولاً با افسردگي همراه هستند . اين گونه افراد معمولاً كم اشتها مي شوند و يا بعضي نيز پُر اشتها . مشكلات خوابيدن از قبيل دير به خواب رفتن و يا داشتن خواب سبك، و يا ديدن خواب هاي پريشان و كابوس، و زود از خواب بيدار شدن به صورت متنوع ديده مي شوند و صبح ها افراد احساس كسالت و كوفتگي دارند.
دردهاي مختلف بدني مثل سردردهاي مكرر و يا عود سردردهاي ميگرني، احساس درد يا طپش قلب، احساس لرزش دروني يا لرزش اندام ها و يا تشديد علائم بيماري هايي مانند ديابت، فشار خون بالا ، آسم و مشكلات گوارشي مانند زخم معده نيز ديده مي شود.
علائم اجتماعي افسردگي:
در درازمدت، افسردگي خلاقيت ذهني را از فرد مي گيرد و سير پيشرفت او را در زندگي كند مي كند.
فردي كه به راحتي موانع مختلف كاري و تحصيلي را طي مي كرد، هم اكنون در برابر هر مانعي مستأصل مي شود. آدم خوش رو به آدم خنثي يا بد اخلاق تبديل مي شود.
افسردگي باعث تنش در زندگي مي شود، احساس بدبيني نسبت به اطرافيان و همكاران را تشديد مي كند و سوء ظن ها را افزايش مي دهد.
بخشي از طلاق ها مربوط به اين بيماري است.
در فرد مبتلا به افسردگي، سرعت واكنش ها كند مي شود و ميزان حوادث فرد (حتي در رانندگي) افزايش مي يابد، پرخاشگري و احتمال سوء مصرف مواد مخدر نيز بيشتر مي شود.
مردد بودن در تصميم گيري و كاهش اعتماد به نفس و نيز خودكشي، ارتباط تنگاتنگي با اين بيماري دارد و حتي در افق دورتر، اعتقادات و رفتارهاي مذهبي و ديني يك فرد ممكن است تحت تأثير اين بيماري دچار افت آشكاري گردد.