اشنایی با ساز پن فلوت pan flute

[SHeRvin]

پن فلوت (I)

پن فلوت pan flute (که به نامهای سیرینکس syrinx یا کوییلز quillsهم خوانده میشود) یکی از باستانی ترین سازها است که بر اساس قوانین لوله های صوتی بسته ساخته میشود و معمولا با ده یا بیش از ده نی که به ترتیب طول و گاهی قطر کنار هم چیده شده اند ساخته میشود.

سیرینکس سازی بوده است که مدتها در میان اقوام مختلف و به عنوان ساز عوام (folk instrument سازهایی که توسط مردم عادی و برای اجرای موسیقی فولکلوریک ساخته شده و مخترع واقعی آن مشخص نیست) رواج داشته است و جد سازهایی چون ارگ بادی یا pipe organ و هارمونیکا harmonica به شمار میرود. این ساز به دلیل اینکه ساز مورد علاقه پن pan، خدای حامی شبانان و گله ها در یونان باستان به شمار می آمد، چنین نامگذاری شده است.

نی های این ساز از یک سمت بسته هستند در نتیجه امواج صدا باید دو مرتبه طول نی را بپیماید و به همین دلیل هر نت یک اکتاو پایینتر از نت مشابهی است که با یک نی هم اندازه اما باز ایجاد میشود.

در آمریکای جنوبی برای ساختن پن فلوت و کوک کردن نی ها در شدت مناسب صوتی از دانه خشک ذرت یا ریگهای کوچکی که در ته هر نی قرار میدهند استفاده میکنند.

سازندگان امروزی پن فلوت به شکل منحنی رومانیایی آن، برای کوک کردن ساز از موم(عموما موم زنبور) استفاده میکنند و برای این کار از ابزارهای خاصی استفاده میکنند. چوب پنبه و دریچه های لاستیکی نیز برای کوک کردن این ساز به کار میروند که استفاده از آنها سریعتر و ساده تر است.

پن فلوت با افقی دمیدن در نوک تیز لبه داخلی سمت باز نیها نواخته میشود. این کار مجموعه منظمی از پالسها تولید میکند که در طول لوله به امواج صوتی تبدیل میشوند. هر نی یا لوله برای نت خاصی کوک شده است که نت ابتدایی نامیده میشود. با زیاد دمیدن یا overblowing که به معنای افزایش شدت دمیدن و فشردن لبها بر ساز است، نتهایی که فرکانس آنها از نت ابتدایی بالاتر است یا هارمونیک ها تولید میشوند.

پن فلوت رومانیایی طوری ساخته میشود که نی ها در یک ردیف منحنی در کنار یکدیگر قرار میگیرند. این حالت به نوازنده امکان میدهد که تنها با چرخش سر خود به سادگی به تمام نتها دسترسی داشته باشد.

این سازها قادر به اجرای انواع نواهای زیر و بم هستند که با روش خاصی که مرکب از اریب گرفتن ساز و حرکات فک نوازنده است به وجود می آیند. یک نوازنده ماهر میتواند در هر میزان و کلیدی بنوازد.

برای تولید واریاسیون وجود دارد، یکی توسط لرزش و درواقع کم و زیاد شدن شدت دمیدن و دیگری با حرکات دست ایجاد میشود. در روش دستی یا hand vibrato، نوازنده-با حرکتی بسیار شبیه به دست ویولونیستی که با انگشتان خود در سیمها لرزش ایجاد میکند- یک طرف ساز(معمولا سمت بلندتر آن) را به آرامی حرکت میدهد. در روش تنفسی یا diaphragm vibrato از روشی مشابه تغییر شدت دمیدن در سازهایی چون فلوت و سازهای بادی دیگر استفاده میشود.

تاریخچه پن فلوت
اگر ساز را صرفا وسیله ای برای تولید صوت بدانیم، بنا به نظر بسیاری از متخصصان و تاریخ دانان، پن فلوت به خاطر سادگی بیش از حد خود از باستانی ترین سازها به شمار می آید و شاید سازهای کوبه ای تنها سازهایی باشند که از آن قدیمی ترند.

احتمالا بشر همانطور که آموخت میتواند با ضربه زدن به اشیا اطراف خود، صدا تولید کند، به طور اتفاقی متوجه شد که با دمیدن در اجسام تو خالی نیز صدا تولید میشود و به احتمال فراوان اولین نوع چنین سازهایی تنها از یک لوله یا نی تشکیل میشده اند.



کشف زیر و بمهای صدا و نحوه تولید آنها مدت زیادی به طول انجامیده است. جالب است که هیچ منطقه یا قوم خاصی را نمیتوان سرمنشاء این ساز دانست زیرا آثاری از فلوت و پن فلوتهای ابتدایی در نقاطی از جهان کشف شده است که در گذشته هیچ ارتباطی با یکدیگر نداشته اند و در واقع پن فلوت در میان جوامع مختلف، در زمانی ساخته شده که آن جامعه در سطح دانش و توانایی خاصی قرار داشته است که این به معنای اعصار مختلف و زمانهایی متفاوت است.

[SHeRvin]

پن فلوت (II)

شواهد وجود پن فلوت در اشعار اوید Ovid، شاعر یونان باستان و در میان تصاویر روی ظروف و مجسمه های سراسر اروپا دیده میشود. برای مثال در یک کولونی رومیان، سازی متشکل از 7 نی که به شیوه دیاتونیک (وابسته به مقياس کليد هشت آهنگى در هر اکتاو) کوک شده بود و همچنین شواهد مکتوبی از این ساز در چند کتابچه راهنما یافته شده است.

فاصله زمانی بین دو جنگ جهانی، اوج دوران نوازندگان پن فلوت بود. آنها در اروپا به همه جا میرفتند و با وجود اینکه تعداد آنها نسبت به قرن 19 کمتر شده بود، اما کیفیت کارشان بی نظیر بود.

در دوران نزدیک به جنگ دوم جهانی، تعداد نوازندگان ثبت شده پن فلوت در کل رومانی 16 نفر بود و احیای مجدد این ساز پس از جنگ و توسط یک نوازنده بسیار مشهور به نام فانیکا لوکا Fănică Luca که در نمایشگاه جهانی سال 1937 در پاریس و 1939 در نیویورک برنامه اجرا کرده و کنسرتهای متعددی در فرانسه، انگلستان، لهستان، مصر، چین و روسیه برگزار کرده بود، انجام گرفت.

در سال 1949، لوکا به کمک انستیتوی تحقیقات رنسانس در بخارست، کلاسهای آموزش پن فلوت را آغاز کرد و این کلاسها تا زمان مرگ او در سال 1968 تحت نظر وی ادامه یافت.

فانیکا لوکا مردی بود که خودش از تحصیلات عالیه بی نصیب مانده و دانش او بیشتر برپایه تجربه بود تا تعلیم و به همین ترتیب شیوه تدریس او نیز مخصوص به خودش بود. نتیجه این پرکاری عالی بود و نسلی از نوازندگان پن فلوت در پایان دهه 70 در غرب به وجود آمد که گئورگ زمفیر Gheorghe Zamfir، دامیان لوکا Damian Luca، نیکولای پیروو Nicolae Pirvu و عده ای دیگر از آن جمله اند.

شواهدی از پن فلوت در نقاط مختلف جهان
این تصور که پن فلوت تنها در اروپا استفاده میشود، نادرست است. در آسیا بعضی از قدیمیترین اجداد پن فلوت یافته شده است که پای ژیائو p'ai hsiao نام دارد که نوعی پن فلوت است که بلندترین نی آن در وسط قرار گرفته و باقی نی ها به ترتیب قد از بلند به کوتاه در دو سمت آن چیده شده اند.

این ساز برای انجام مراسم رسمی و مذهبی مورد استفاده قرار میگرفته است. در British Museum لندن، نقش برجسته هایی از دوران گاندارای هند از قرن اول تا پنجم بعد از میلاد وجود دارد که در آن زنانی به
نواختن سیرینکس، نی، دونای و طبل مشغولند.

پن (خدای شبانان و گله ها) و فلوتش

وجود پن فلوت در آفریقا چندان مشهود نیست.البته در یکی دو مورد و در مناطق محدودی در شرق و مرکز آفریقا مانند اوگاندا، نوعی پن فلوت ابتدایی با 2 تا 6 نی یافته شده است.

در آمریکای جنوبی، به خصوص پرو و بولیوی پن فلوت همان قدر زنده و رایج است که در رومانی. این ساز همواره در موسیقی فولکلوریک این مناطق به کار میرود و در بشتر موزه های جهان ما با شواهدی از وجود پن فلوت در دوران 300 تا 1500 میلادی روبرو میشویم.

منشاء این ساز در آمریکا، به اقوام اینکا و مایا باز میگردد که به نامهای روندادور rondador، آنتارا antara، هایورا hauyra، پوهورا puhura و سیکو siku خوانده میشده است. در این ساز، نی ها توسط یک تیر عرضی به یکدیگر متصل شده و با بندی از جنس گیاه به هم بسته میشدند. این نیها به اندازه پن فلوت رومانی محکم بسته نمیشدند.


با این وجود امروزه پن فلوت یک ساز بدوی و مخصوص ترانه های روستایی و محلی به شمار نمی آید بلکه به عنوان سازی مهم و مستقل شناخته میشود.

[abadani]

از توضیحت ممنونم تا حالا فکر می کردم منشا پن فلوت آمریکای جنوبی باشد که دیدم اینطور نیست به هر حال زامفیر کاری دارد به اسم چوپان تنها که خیلی کار قشنگیه و البته موزیک متن روزی روزگاری در آمریکا کار انیو موریکونه هم بخشهاییش با پن فلوت اجرا می شه که اونم زیباست اما خودم یه بار جایی یه اجرا از پن فلوت توسط یک گروه شیلیایی دیدم انصافا صدای گیرا و قشنگی داره
یا علی مدد

[ساقي]

گئورگ زامفیر Gheorghe Zamfir


گئورگ زامفیر Gheorghe Zamfir در ششم آوریل سال 1941 در رومانی به دنیا آمد. وی موسیقی‌دانی است که بیشتر به خاطر مهارتش در نواختن «پن فلوت» مشهور است.
او در ابتدا دوست داشت نوازنده آکاردئون شود ولی در 14 سالگی شروع به آموختن نواختن پن فلوت کرد و سپس به تحصیلات خود در آکادمی موسیقی بخارست ادامه داد. وی در هنرستان هنرهای زیبای بخارست شاگرد «فانیکا لوکا» Fanica Luca بود.


در سال 1960 «مارسل سلیه» که پژوهش‌های زیادی در زمینه موسیقی فولکولر رومانی انجالم داده بود با زامفیر آشنا شد و وی را به عموم شناساند.
زامفیر برای افزایش کارایی پن فلوت ، تغییراتی در پن فلوت سنتی رومانی داد و تعداد لوله‌های این ساز افزایش داد. فعالیت‌های او باعث شد که ساز پن فلوت از حالت یک ساز ناآشنا برای مخاطبان عام به درآید.
زامفیر در طی 50 سال فعالیت هنری ، برنده 120 جایزه شده است و بیش از 120 میلیون عدد از آلبوم‌هایش به فروش رفته‌اند.

زامفیر در حال حاضر در بخارست زندگی می‌کند و پن‌ فلوت را آموزش می‌دهد.
وی در ساختن ساندترک فیلم‌ها هم مشارکت داشته است. یکی از کارهای مشهور وی در این زمینه ، ساخت موسیقی فیلم کلاسیک رومانیایی Picnic at Hanging Rock بوده است. وی همچنین در ساخت موسیقی متن فیلم‌های «خاطرات کودکی» و «روزی روزگاری آمریکا»
eyes's song

-فیلم گانگستری سرجیو لئونه- با انیو موریکونه همکاری کرده است.


اما مشهورترین ساندترک وی ، بی‌شک ، قطعه «چوپان تنها» The Lonely Shepherd که با ارکستر جیمز لست ، اجرا شده است و در فیلم «بیل را بکش - نسخه اول» کوئنتین تارانتینو استفاده شده است..


پن فلوت یا پن پایپ ، یک ابزار موسیقی است که قدمتی باستانی دارد ، این وسیله معمولا از بامبو یا نی ساخته می‌شود. پیشوند «پن» نشاندهنده وجه باستانی این اسباب موسیقی است ، چرا که پن ، نام یکی از خدایان یونیان باستان بوده است.

زامفیر ، در آلبوم‌هایش موسیقی بسیاری از ترانه‌ها و ساند‌ترک‌های مشهور جهان را با پن فلوت اجرا کرده است.





...

[ساقي]

اما مشهورترین ساندترک وی ، بی‌شک ، قطعه «چوپان تنها» The
Lonely Shepherd که با ارکستر جیمز لست ، اجرا شده است و در فیلم «بیل را
بکش –
نسخه اول» کوئنتین تارانتینو استفاده شده است:



برای دانلود و شنیدن این قطعه به صورت صوتی به
اینجا بروید.

http://www.deeptrawl.com/macDownloader.htm

[SHeRvin]

ممنون ساقی جان از مطالبت