بهار در باغ غزل حافظ

[ساقي]

بهار در باغ غزل حافظ

باغ غزل حافظ باغی ست سرشار از طراوت وعطر خوش بهار. باغی ست لبریز از گلها، شکوفه ها، غنچه ها و جوانه های بهاری. باغی ست سرسبز و شکوفان، معطر از شمیم نسیم بهاری: بهاری جاودانه که پر است از زیبایی گلهای همیشه بهار امید و آرزو، و غرق در رایحه جان پرور بالندگی.

حافظ در دیوان شعر خود، حدود چهل بار به بهار، نوبهار، بهاران و نوبهاران اشاره کرده است. بهار او پایان دهنده ناز و نخوت خزان است. بهاری است که پاییز را به خواری فرو می افکند، زیر پا می گذارد و می گذرد:

آن همه ناز و تنعم که خزان می فرمود
عاقبت در قدم باد بهار آخر شد

این نوبهاری ست فرح بخش که به امید بازگشت دگرباره اش، بلبلان بینوا ستمهای فراوان از فصل سرما دیده و سختی های اوج سرما، یعنی دی ماه، را تحمل کرده اند:

چه جورها که کشیدند بلبلان از دی
به بوی آن که دگر نوبهار باز آید

اینک که باد بهار کاسه ی لاله را همچون تنور چنان برافروخته که از شدت داغی اش غنچه چنان غرق عرق گشته که بر رویش شبنم نشسته، و خون گل سرخ به جوش آمده است:

تنور لاله چنان بر فروخت باد بهار
که غنچه غرق عرق گشت و گل به جوش آمد

فرصت روزهای خوش بهاری را باید مغتنم شمرد و مهلت خوشدلی نباید بیهوده هدر داد. این روزها که گلبن عیش دمیده و باد بهاری وزیده، بهترین هنگام برای هم صحبتی و عیش و نوش است، بنابراین تأخیر و غیبت ساقی گل رخسار، و تعللش در رساندن باده خوشگوار به شاد نوشان، هیچ عذر و بهانه موجهی ندارد. انتظار کشیدن در چنین بهاری وقت تلف کردنی ست بدون توجیه، و قصوری جبران ناپذیر:

خوشتر ز عیش و صحبت و باغ و بهار چیست؟
ساقی کجاست ؟ گو سبب انتظار چیست؟

یا:

گلبن عیش می دمد ساقی گل عذار کو؟
باد بهار می رسد باده ی خوشگوار کو؟

افسوس که عمر بهاران کوتاه است و به یک دم، مهلت بهار طبیعت و عمر به سر رسیده و باید در خاک فرو خفت، پس بهتر آن که قدر بهار عمر را نیک بدانیم و به خوشدلی وقت بگذرانیم، تا در آن زمان زود رس که گل می دمد، اما ما در خاک خفته ایم و رخصت کسب فیض از محضرش نداریم، حسرت به دل نمانیم و افسوس نخوریم:

نوبهار است در آن کوش که خوش دل باشی
که بسی گل بدمد باز و تو در گل باشی

و رسم عهد شکنی روزگار بد عهد که باعث ناپایداری عمر گل های بهاری و کم دوامی فرصت خوشدلی می شود، چنان ابر بهاری را اندوهگین می سازد که زار می گرید و باران اشکش بر سمن و سنبل و نسرین فرو می بارد:

رسم بد عهدی ایام چو دید ابر بهار گریه اش بر سمن و سنبل و نسرین آمد..