موسیقی ایرانی در اصفهان

[SHeRvin]

علم موسیقی از اهمیت و ویژگی خاصی برخوردار است كه با علوم و هنر های دیگر قابل قیاس نیست. این علم از جهت عظمت، وسعت، قدمت، كاربرد و تاثیر گذاری حایز اهمیت است. می گویند ابونصر فارابی در مجلسی، با نوای موسیقی ابتدا همه را به گریه وا داشت و سپس با نوایی دیگر به خنده انداخت و آنگاه لحن موسیقی را تغییر داد و همه را خواب كرد سپس از مجلس خارج شد.

در مورد موسیقی ایرانی اصفهان باید گفت كه این شهر یكی از شهر هایی است كه در شكوفایی و پرورش موسیقی ایرانی نقش موثری داشته و هنرمندان و استادان بسیاری در آن پرورش یافته اند.

آنچه در موسیقی اصفهان، علاوه بر هنر موسیقایی قابل ذكر است بخش های اخلاقی و انسانی آن می باشد كه در كنار تكنیك های اجرایی مورد نظر قرار می گرفته است. یعنی استادان علاوه بر این هنر دارای سجایای اخلاقی و انسانی بالایی بوده اند و این اخلاقیات را نسل به نسل و سینه به سینه به شاگردان خود منتقل كرده اند. به طور كلی هنرمندان اصفهانی مبانی فرهنگی را به موازات هنر موسیقی ایرانی به شاگردان خود آموزش می دادند.

استاد موسی معروفی نقل می كند كه جمعی از دوستان از استاد << حبیب الله سماع حضور>> در اواخر عمر درخواست نواختن سنتور كرده بودند، و استاد ابتدا اجازه می خواهد تا ابتدا وضو بگیرد و با طهارت مشغول نواختن شود. وقتی یكی از حضار از استاد پرسید كه ساز زدن با وضو گرفتن چه ارتباطی دارد؟ استاد در جواب گفته بودن : از آنجایی كه من هنگام نواختن با خدا راز و نیاز می كنم و مشغول مناجات هستم ، واجب است كه با طهارت باشم.

▪ در زمینه موسیقی، در اصفهان استادان و هنرمندان بزرگی بوده و هستند كه تعدادی از آنها را نام می بریم:

1)استاد حسین خضویی

میرزا حسین مشهور به ساعت ساز ، موسیقیدان و استاد آواز دوره ناصری بوده است. وی شاگرد میرزا عبدالوهاب ، خواننده و موسیقیدان معروف اصفهانی بوده كه با سید حسین طاهرزاده و ناصر صیف در كنسرت های انجمن اخوت شركت داشته اند. او با سید رحیم اصفهانی ، میرزا حبیب ، سلیمان خان امیر قاسمی ، و سید صادق شهاب اصفهانی هم دوره بوده و از معروف ترین شاگردانش می توان به استاد جلال تاج اصفهانی اشاره كرد.

۲) سید رحیم اصفهانی:
ایشان از خوانندگان معروف و بنام اصفهان بوده است كه به گوشه های موسیقی ایرانی اشراف كامل داشته و در خانواده سلطنتی ظل السلطان و شاهزادگان و بزرگان اصفهان هنر نمایی نموده است. سید رحیم دارای صدایی رسا و توانا بوده ، تحریر های او سنجیده و آواز ها را بسیار راحت و با طمانینه می خوانده. از شاگردان معروف او استاد طاهرزاده ، استاد ادیب خوانساری و استاد جلال تاج اصفهانی را میتوان نام برد .

3)اقا جان:
این موسیقیدان اصفهانی ، پدر میرزا حبیب سماع حضور اصفهانی است. آقاجان كمانچه ای را ابداع كرد كه دارای سیم ها و پیچ های زیاد و دسته بلندی بود و ایستاده نواخته می شد. نام آنرا "مجلس آرا" نهاده بودند

4)نایب اسد الله:
این استاد از موسیقیدانان معروف و از نوازندگان برجسته ، نی در ایران بوده است. او دارای گوشی حساس ، انگشتانی چابك و قریحه و استعدادی كم نظیر بود. نایب اسدالله در همنوازی با استادان برجسته عصر ناصری باقر خان و آقا حسینقلی همكاری داشته است. وی در دستگاه معیرالممالك ، ظل اسلطان و فرزندان وی هنر نمایی می كرده است. از میان شاگردان وی عبدالخالق اصفهانی و مهدی نوایی شهرت بیشتری دارند.

۵) تاج الواعظین اصفهانی:
شیخ اسماعیل تاج اصفهانی ، پدر استاد جلال تاج اصفهانی می باشد. او از علم موسیقی ایرانی آگاهی داشت و از صدای گرمی بهرمند بود. شیخ اسماعیل مشوق اصلی استاد تاج بود.
در شهر اصفهان هنرمندان بسیاری در زمینه موسیقی ایرانی بوده اند، كه متاسفانه مجال شرح زندگی همه آنها در این مقاله نیست و تنها به ذكر نام بعضی از این بزرگواران اكتفا می كنیم. هنرمندانی همچون عبدالحسین صور (آواز) ، میرزا حبیب اصفهانی كه به "شاطر حاجی" شهرت داشت ، مهدی نوایی (نوازنده نی) ، سید حسین طاهرزاده كه گفته است من برای یادگیری موسیقی سختی های بسیاری كشیده ام و سفر های زیادی كردم تا حتی نی زدن چوپان ها را ببینم و شعر خواندنشان را بشنوم، سپس آنرا ساخته و پرداخته كرده و كم كم به صورت گوشه ای در آورم.

از دیگر هنرمندان اصفهانی استاد جلال تاج اصفهانی كه صدای رسایی داشت ، استاد حسن كسایی كه سرآمد نی نوازان ایران است ، استاد جلیل شهناز (یگانه خداوندگار تار) ، استاد عبدالوهاب شهیدی (آواز) ، استاد علی تجویدی (آهنگساز و نوازنده ویولون) و بسیاری دیگر را می توان نام برد.

منابع:
گفتگو با محمد بطلانی اصفهانی: هنرمند
گفتگو با مهرداد بابك پور: كارشناس موسیقی اداره كل ارشاد
كتاب اصفهان زادگاه جمال و كمال، نوشته نعمت الله میرعظیمی
كتاب چشم انداز موسیقی ایران، تالیف دكتر ساسان سپنتا
منبع : وبلاگ تنبور شمس