خودا کووه ناسیگ وه فر نیگه بان
*خداکوه را می شناسد که روی آن برف می گذارد.
******************
رووی ده سی وه ئه نجیرنه ره سی وه ت که ره سه
*روباه دستش به انجیر نمی رسد می گوید نارس است.
********************
کابراسه ربئاوتاشیگ
*یارو سر بی آب می تراشد
(کارغیرعاقلانه ای انجام دادن)
******************************
میه وانه لیی مال دهخون یه ک تیه نگن.
*مهمان های یک خانه به خونی هم تشنه هستند.
*************************************
خالووکه فیگه سه رئاوخوارزاده خوارئاوفیریگ کیگ
* دایی در سر آب غرق می شود خواهر زاده در پایین آب دنبالش می گردد.

***************************
سازم ده قه یم پفم ده گوپم
سازم بر کمرم نفسم در دهانم
سکوت کردن ٬ حرف خود را پس گرفتن
---------------
قه رت باوگت ده م خوازی
قرض پدرت را از من می خواهی؟
بدهکار تو نیستم ٬ از من چی می خواهی
===========
قسیه راس ده مه رد دیوانه
سخن درست را از مرد دیوانه بپرس
درست و راست صفات تو گویم و درست و راست شنیدن ز مردم شیدا
==============
ئاو یاری زه له
آبیاری نیزار کردن است(کنایه از کار بیهوده)

1. هه ر گولیک بویکی هه یه .
2. هه لپه رکی که ر ناتوانی سه ما کات ، ده لی زه وین لیژه .
3. هه مو جر جانه وه ریک گوشت ئه خوات ته نیا ناو گورگ به ناوه .
4. میرد سیروانه ژن به ر یانه .
5. ژن وه کو باخه هه تا ئاوی بده ی ده پشکیته وه .
6. ماسي له به حرا سه ودا ناكرێت.
7. نه ئه ونه تاڵ به تفت که نۆ و نه ئه ونه ش شیرین به قووتت به ن .
8. كه س به دۆي خۆي نالێ ترشه‌ .
9. كێ كيسه ي دووريه .
10. مريشك هێلكه ش ئه كات ريقنه ش ئه كات .
11. هه شتێك له مشتێك .
12. نانه كه ئه خوات و سفره كه ش ئه دڕێنێ .
13. ميرات كه ر هي كه متياره .
14. ئه و ماسته بێ موو نييه.(نظیر : کاسه ای زیر نیم کاسه است.)
15. ئه و باوكه ي مه له وان بوو كوره كه ي ئاو بردي .
16. قاڵاو به قاڵاوي وت رووت ره ش.
17. دار پوازي له خۆي نه بێ ناقڵیشێ.
18. كاڵا له قه د باڵا.
19. هه رچی حه قه تاڵه و ره قه .
20. هه تا دوکه ڵ له سه ر مدبه ق دیاره دوستایه‌تیمان هه ر به‌رقه‌راره .
21. دانا به ئيشاره كه‌ر به نه‌قيزه .
22. ترشكه له خۆی دووشكه .
23. هه ر دووك جاشي ماكه‌رێكن .
24. قسه ي خه ڵكت له كوێ بيست قسه‌ي خۆيشت
له‌وێ بيسه‌رۆ.
25. سه رێكي هه يه و هه زار سه ودا .
26. ته‌ڕه ، خه‌سه ؛ هه‌ر ئه‌مه‌سه .
27. له ولاتي كه كه و نه بي بوقله ئه بي به بلقاسم .
28. ئه م كاره وه ك فيكه ي بي ليو وايه .
29. به ره لاي ته نكي ئه دري .
30. حوكمي حاكمه و ده ردي موفاجا .
31. ريسه لي بوون به خوري .
32. نازه له ناخون نه كه ي .
33. هه زار دوكتور به ئه نازه ي ده رده داريك نازانن .
34. قسه هه زاره يه كي وه كاره .
35. كا هي خوت نه بوو كايه نه كه هي خوت بوو
36. له هه مو هه وريك باران ناباري .
37. من ئه ليم نيره ئه و ئه لي بيدوشه .
38. مال له مال خو حه رام كرا.
39. دار كه خوي لار بوو سيبه ريشي لاره .
40. كه س به خه يال نه بووه به مال .
41. دياري شوان ئاله كوكه .
42. خو رو ئه بيته مال به لام سكه رو نابيته مال .
43. عالميك بمري عاله ميك ئه مري .
44. قسه قسه ديني با به فر .
45. له ئا وري بي دوكه ل بترسه .
46. ئاسمان بي هه ور نابي به نه يش بي عه يب
47. ئاسن سارد ئه كوتي .(به امری غیر منتج و عبث مشغول شدن )
48. ئاسني سارد به فوو نه رم نابي.(آدم های با تجربه در برابر سردی و گرمی روزگار بزودی تن به ذلت نمی دهند.)
49. سالي مال سالي منال .

50. به رد بات له به رد بريكي هه ر ئه وه ري .

51. به سازي ديتران سه ما كردن .
52. بوز به له ري .
53. شير مالو ريوي ده رو.
54. ئاسمان دوور و زه وي سه خت .
55. كه ر له كام جي هه لديراوه و كونده له كويوه دراوه .
56. هه ويره كه ئاو زور ده با .
57. با به ده واري شري ناكا .
58. هه م له توور ده له وه رين هه م له ئاخور.
59. كه م بخو هه ميشه بخو .
60. نان خوته له به ر شال خوته .
61. خوا ته خته ته راش نيه ته خته ريك خه ره.
62. كاي كونه وه با دان .
63. ته شي ريس ته شي ريس بيت به كلكي كه ريش ئه ي ريسيت .
64. با له هه ر كوييه كه وه بيت ئه و له وي شه ن ئه كات .
65. ئه وه ي به رز بفريت نزم ئه نيشيته وه .
66. قه رز كون ئه بيت به لام نا فه وتيت .
67. سه ري بي ده لاك مه تاشه .
68. ئه وه ي سميلي سوور بيت هه مزاغا نيه .
69. نان ئه و نانه يه ئه مرو له خوانه يه .
70. مال له خو نه بوو ميوانيش روي تي كرد.
71. كاري ئه مرو مه خه ره سبه ي .
72. به رد له جيي خوي قورسه .
73. هه مو شتيك به خوي خويش به مانا .
74. به رخي نير بو سه ر برين باشه .
75. مالي قه لب سه ر به خاوه نيه تي.
76. ماست نيه به ده مته وه ديار بيت .
77. ئاش له خه ياليك ئاشه وان له خه ياليك .
78. دايك بوينه و که نیشک بخوازه .
79. ده سه چه وره که ت به من مه ساوه .
80. ئه گه ر مریشکی بو هیلکه کردن لاسایی قاز مه که وه .
81. دوو گا له دولیک بن ره نگ یه ک نه گرن خویی یه ک ئه گرن .
82. کویره چت ده وی دو چاوی ساغ .
83. نه فس بیگری مشتیکه به ری به ی ده شتیکه.
84. لوت نه بی چاو چاو ئه خوات .
85. دار هه لگره سه گی دز دیاره .
86. برا له پشت برا بیت قه زا مه گه ر لای خوا بیت .
87. چاو ترسه نو که .
88. نان ئه گه ر له ت بوو یه کتر ناگریتو .
89. نان بو نانه وا گوشت بو قه ساو .
90. سوری دی سه مای له بیر چووه .
91. له و جیگا ئاو هه یه دار نیه و له و جیگا دار هه یه ئاو نیه .
92. خوا گیر ببی به نده گیر نه بی.
93. ده ستی ماندو له سه ر زگی تیره .
94. سپی له گیرفانمدا سه وزه لی تان عه رز ده کا
95. هه ر زالمه ی زه والیکی هه یه .
96. قسه بگاته زاری ئه گاته شاری .
97. به یه ک ده س چه پله ناته قی .
98. کاله دراوه چی پی نه براوه .
99. بچیته هه ر کوی گوری بتخوا گوری ولات خوت بتخوا .
100. تف که ئاسمان روی خوت ئه گریتو .

101. قه دری زه ر لای زه ره نگه ره .
102. ده نگی ده هول له دوور خوشه .
103. گریی ده س مه خه ره دیان .
104. تا ئاره ق نه ریژی شیرینی ناچیژی .
105. کانی یه ک ئه گه ر ئاوت لی خوارده وه به ردی تی مه خه .
106. هه تا یه ک نه گرین به ئامانج ناگه ین.
107. گول له گولی مه روانه له هه لخه و داخه ی بروانه .
108. هه ر چی بترسی ناخه لسی .
109. که س له پری نابیته کوری .
110. په پوله زیرم ده یه به رت ده ده م.
111. ئاگره سوره له خوم دووره .
112. نازی شاگرد له هونه ر ده گاته وه به ماموستا .
113. مه یمون بو خوی جوان بوو ئاوله شی گرت.
114. به چکه سونه ده بی مه له وان بی .
115. سه گ ساحیبی خوی نه ده ناسی .
116. ناوی گه وره و شاری ویران .
117. به که ریان گوت مژده ت لی بی کورت بووه ! گوتی باره که م هه ر باره .
118. ده تگوت کاسه ی قه ره چی ئاو بردویه تی .
119. هه تا زه وی نه کیلریت تووی پیوه ناکریت .
120. بچیته سه ر سیروان وشکی ئه کات .
121. هه تا نانی جو نه خوی ئه رزشی نانی گه نم نازانی .
122. ریوی ده سی به هه نجیر نا گه یشت ئه ی وت کاله .
123. ئاو بتبا له پردی نامه رد مه په ره وه .
124. نه به به رخی تیر شیر خواردن و نه به کاوری تیر گیا خواردن .
125. ما چی نه کریاو و زه نگی زریاو .
126. کاره و چاره چوونه دیوان ! کاره هاته وه به قورپیوان چاره هاته وه به پله زیقان .
127. بو بی هیزی ده سته وستان گه رمین و کویستان هه ر یه که .
128. پیره دار باشتر گر ئه گری .
129. کور ره ن مالی بو چیه کور گه ن مالی بو چیه .
130. ئاو ده خواته وه و گوزه ده شکینی .
131. که ر به کوپان دان .
131. مه لیچک به قه ناری گورینه وه .
132. دنیا قوونه که و کردن .
133. کویر هه تا ده مری هه ر به ئاواتی چاوه .
134. نه گه یشته ئاو قول هه لکردن .
135. تفه که ت باویژه و برو .
136. پینج قامکه که وه کو یه ک نین .
137. پاش ته نگانه فه رعانه .
138. له ش ساقی پاوشاییه .
139. ریوی ناچووه ناو کونه و هه ژیکی ئه به سته کلکی .
140. هه رکه زور بخوا زو ر ناژی .
141. له پشت حه و کیو ره ش بیت .
142. گورگ بونه قازی .
143. ئه نیشکی خو ماچ کردن .
144. نه مری نه چی له خویه ئه چی .
145. خوا دیر گیره و سه خت گیره .
146. گوش ئازیز بیت گوشواره ش ئازیزه .
147. بزن هه میشه قنگی به ده ره وه بوو که س ناوی نه ده برد مه ر جاریک قنگی به ده ر که وت کردیان به چه پله .
148. سه ری له به ر هه تاو سپی نه کردوه .(علت سفید شدن موها تجربه است.)
149. که گورگ پیر بوو ئه بیته مه خسه ره ی سه گ .

150. ریوی له کونی خوی هه لگه ریته وه گه ر ئه بیت .

151. که ری دیز حه ز به توپینی خوی و زه ره ری ساحیبی ئه کات .
152. له ده گویز گویزیک پوچ ئه بیت .
153. که جام پر بوو لیی ئه رژی .
154. له ده رگای هه ر که سیکت دا له ده رگات ئه ده نه وه .
155. تاریکی مانگ سه ر له ئیواره دیاره . (نظیر سالی که نکوست از بهارش پیداست.)
156. هه میشه مانگ له پشت هه ور نا مینی .
157. ئه گه ر مار جاریک پیوه ی دایت خوا بیگری ئه گه ر بوو به دوو جار خوا بتگریت .
158. دار به ته وه ری وت ئه گه ر کلکت له خوم نه بوایه توانایی پرینمت نه ده بوو.
159. کاسه ی پر ئاشتی ماله .(اگر خانواده ها مرفه باشند با هم سازگارند.)
160. سوار تا نه گلیت نابیت به سوار .
161. ته یری گوشت خور دندوکی خواره .
162. له کاتی راوا نه بیت گووی نا یه ت .
163. چه م بی چه قه ل نابیت .
164. به ری روژ به بیژنگ ناگریت .
165. گوزه ی تازه ئاوی خوشه .
166. پیاو فه عله یه و ژن به ننایه .
167. به ردی بچو کیش سه ر ئه شکینی .
168. گوشتی لارانی خوت بخو منه تی قه ساب هه لمه گره .
169. تا خاوه ن مال دزی گرت دز خاوه ن مالی گرت .
170. سه ری نایه شیت په روی پی به ستووه .
171. که له شیریش نه بیت روژ ئه بیته وه .
172. گیا له سه ر بنجی خوی ئه رویته وه .
173. سه لکی سیری یان قنچکی پیازی .
174. چی بچنیت ئه وه ئه دوریته وه .
175. شه ل نیه پیی شکاوه .
176. به به ردیک دوو چوله که ی کوشت .
177. برسیه تی ره گی هاری به ده مه وه یه .
178. بو ریش چوو سمیلیشی دانا.
179. به قه د به ره که ی خوت پا راکیشه .
180. هه رکه س به لیفه ی خوی بنوی .
181. کی خواردویه تی و کی گرتویه تی .
182. بانیکه و دوو هه وا .
183. گوم تا قوول بیت مه له ی خوشه .
174. له ئاوی خور مه ترسه له ئاوی مه نگ بترسه .
175. له بخور مه ترسه له نه خور بترسه .
176. ده ریا به ده می سه گ گلاو نا بیت .
177. باری که ر دایم قورسه .
178. بووکی له گه ل تو مه خه سو تیگه .
179. هه موو که س له شه روالی خوی پیاوه .
180. ئه یه ویت ماسی بگریت و قاچیشی ته ر نه بیت .
181. دوای کلاوی با بردوو مه که وه .
182. «با» بارانی به دواوه یه پیره ژنیش شه ر و ئاژاوه .
183. وتیان به «باز» چوویته حمام ؟ وتی به لی !
ئه ری راس ئه که ی به قاچ و قولتا دیاره!!!
184. ئه لین ریوی کوی خوشه ، ئه لی ده ور باخ.(نظیر هر کجا که دل خوش بود آنجا خوش است .)
185. وتیان به کیسه ل ده عوه تی زه ماوه ندی ! وتی هه رچی له خوما ئه روانم نه ده م و پلی خواردنم هه یه نه لاقو پیی هه لپه رین! حه تمه ن منیان بو به ردی «کوانو» ئه ویت .
186. منالی بچوکیش خه وی گه وره ئه بینیت .
187. بزن بو شه ویکیش شوینی خوی خوش ئه کات .
188. جاری خله تاندمت خوا بتگری دوو جار خله تاندمت خوا بمگری .
189. ئه وه نده مه لی گویت لی نه گرن و ئه وه نده ش گوی مه گره سه رت بیته ژان .
190. ئه گه ر گول نیت درکیش مه به .
191. کونی بچوکیش پاپوری گه وره ئه خنکینی .
192. که چه ل که ده رمانگه ر بیت ده رمانی سه ری خوی کات .
193. قسه یان له شیت یان له منال .
194. بانگی موحه ممه د به ئاشکرا خوشه .
195. که ر چووه به غا ئه ویته هیسر .
196. هه م له نال ئه دات هه م له بزمار .
197. سه ری زل ده وله ته پای زل نه گبه ته .
198. مار به قسه ی خوش له کون دیته ده ر .
199. هه ر دایکی کوره ده رپیکه ی شره .

200. له به ر بي مه لايي به كه له شير گوترابو بلقاسم .

201. ئه گه ر نه ترسی تاقه جاریک ده مری که ترسای هه ر ساتی جاری .
202. ئاردی بیخ درک کو نابیته وه .
203. ئاردی خومان ئیله ک کردوه و ئیله کمان داره لوز کردوه . (کنایه از هوی و هوس افتادن و دیگر دنبال امیال دل نرفتن است)
204. ئاردی رویشتوه و سوسی ماوه .
205. ئاسنگه ری کاریکی نیه ، پانی ده که یته وه بیله –دریژی ده که یته وه میله .
206. ئاسیاو فره هار وردیژ ده هاری زرویژ ده هاریت.(آدم های حراف هم هرزه گویند هم نکو )
207. ئاسیاو کار خوی ده کات چه ق چه قه دیان خوی ده شکینیت
208. ئاسیاو گرمه ی دی ، به لام ئاردی دیار نیه .
209. ئاش به نوره یه.
210. ئاشتی کتک و مشک پرسه ی پیته وا فروشه.
211. ئاش سارد بووه وه ، خزمان کو بوونه وه . (اگر کسی را صعوبتی پیش آمد اقوام بی تعصب دور شوند چون مشکل مرتفع گردید آنان نیز ظاهرا" به جانب داری جمع شوند.)
212. ئامیژه ن حه وت قازانگ شیره .(بسیار مکار است.)
213. ئاکامی گا هه ر دوله .
214. ئا گر که هه لگرسا وشک و ته ر پیکه وه ده سووتین.(در حوادث گنه کار و بی گنه با هم صدمه می بینند.)
215. ئاوی بی له غاوی خواردوه.
216. ئاو ده کاته بیژنگدا ، ئاو کوتانه وه ، با شه ن ئه کات ، ئاو خه ست ئه کات (به امری بیهوده دست زدن.)
217. ئاوی رژاو کو نابیته وه.(چیزی که از کف رفت نگرانی و تلاش بی سود است .)
218. ئاو ئه شیکان له بنه وه نگه وه بیبه سی.(چاره ی مصائب را بنیادی باید نمود.)
219. ئاو له سه رچاوه و لیله .(کسی که نااصل باشد زیردستان وی نیز دنباله رو او خواهند بود.)
220. ئاوینه هه ل بگره تو چون من ئه بینی منیش هه روا تو
ئه بینم.
221. ئه سپیک که به چل سال هوژان بخوات بو مه یان ئه و دنیا چاکه .
222. ئه سپیکیان نال ده کرد کیچیژ پای خوی به رز کرده وه . (در مورد نادانی که خود را همتای بزرگان قلمداد کند گفته می شود.)
223. ئه سپی نی یه ئاخوری بو هه ل ده به ستی .(آهوی نگرفته را می بخشد .)
224. ئه گه ر بو ئاو بچیت ، کانی وشک ده کات .
225. ئه گه ر داریک بو خوی سیبه ری نه بی بو خه لک که ی هه یه تی ؟
226. ئه گه ر دز و خانه خو ببنه یه کی گا له گومه ز هه ل ده کیشن .(به کسی گویند که برای بیگانه مزدوری کند. )
227. ئه گه ر رویشتیه شار کویران ده بی ده س بگریته
به ر چاوتا.( نظیر: گر خواهی نشوی رسوا هم رنگ جماعت شو.)
228. ئه گه ر ریش به ریشه وه بوو ئه وی شانه یه کی بو هه ل بگری.(اگر صعوبتی پیش آمد باید آستین مبارزه بالا زد.)
229. ئه گه ر زوان بیسی سه ر سلامه ته.
230. که زور هات قه باله به تاله .
231. ئه گه ر سه رچوپی بده ی به ده سیه وه بو لای دوله نان ده یکیشی.(افرادی را مورد نظر بود که گر مقتدر گشتند جامعه را به سمت هدف خود سوق دهند .)
232. ئه گه ر نه مان خواردوه نان گه نم ، دیومانه له ده س مه ردم .
233. ئه لین ته مه ل وه ره سیبه ر ئه لی سیبه ر بی بو لام .
234. ئه م ئاشتیه ، ئاشتی کتک و مشکه .(دوستی آنها ناپایدار است)
235. ئه و چاوه ی کویر بی که هاوری خوی ناناسیت.(چه سود آنکه بعد از مدتها به کاری که در آن اشتغال دارد تبحر ندارد )
236. ئه وه ی که ها به شوین هه نگوینه وه له چزه ی هه نگ باکی نیه.(نظیر کسی که پر طاووس می خواهد باید جور هندوستان را بکشد.)
237. ئه وه نده ده مم بیشیت ، ئه وه نده پام بیشیت.(معمولا" در سفارش و پیغام به انجام کاری ، آن کار یا به خوبی صورت نمی گیرد یا مند و سفارش کننده گوید اگر زحمت راه را بر خود مستعد دارم به که از دور پیغام فرستادن.)
238. ئه وه ی که بو خوی ده که ویت ناگری .(بلایی را که خود شخص مسبب آن است از آن ننالد-نظیر کار کدبانو صدا ندارد.)
239. ئه وه ی که زانایه جه رگی پلاسه ، ئه وه ش نه زانه نازانی چ باسه.
240. بچمه شاریک که س نه م ناسیت ، تاریف خوم که م پر به کراسیک .
241. بزن کاتی ئه نجه لی هات نان شوان ئه خوات .
242. بزن به پای خوی په زیش به پای خوی .
243. بو خوی نازانیت برویش بکات بو خه لک پلاو ده کات .
244. بوکی به دامان ، شوانیژ به گوچان .(هر چیز به جا و به موقع برازنده است.)
245. به بزنیان وت خاوه نه که ت مرد ؟ وتی بی خاوه ن نابم.
246. به بون گولیک گه نمه و سه د ملور ئاو ده خوات .
247. به چووزه ره ی گولیک به هار نایه.
248. به دزی ئیزرائیله و ده گه ریت.(بسیار نحیف و مردنی است )
249. به ده رگا ئه لیم ، دیوار تو گوی بگره .

250. به ردیک نه زان بیخاته ناو بیر هه زار زانا ناتوانن بیهیننه سه ر.

251. به بلویری ئه م و ئه و هه لپه رین .
252. به رواله ت مه روانه ، له دل خه به ر بپرسه .
253. به ریوی وتیان گه واهت کی یه ؟ وتی کلکم .
254. به کلک مار خه وتوودا پا مه نه .
255. به گوشت ، گوشت وتن ، ئاوگوشت دورست نابیت .
256. پات هه لماله ئینجا بده له ئاو .
257. پای په تیم چاکه له پیلاوی ته نگ ، غه ریبیم چاکه له مه یانی جه نگ ، ته نیاییم چاکه له هاوری دوو ره نگ .
258. پرسیان له به رد کوتیان بو به ردی ،کوتی چاوم که وته به رد منیژ بووم به به رد .
259. پای ره ش و چه رمگ له بواردا ده ر ئه که وی .(شهامت و جسارت در عمل آشکار می شود.)
260. پشیله ده گریا به شم که مه سه گ هات ئه ویشی برد .
261. پیاوی به حه یا شانیکی ئه رژید ، ژنی به حه یا شاریکی ئه رژید .
262. پیزی مانگ له تاریکه شه ودا دیاره .(ارزش انسان های نیکو زمان نیستی آنان آشکار است .)
263. تاس ئه لی بشکم نه بزرینگم.(مرد شجاع و آبرومند مردن را به رسوایی ترجیح دهد.)
264. تاوان کار ها به لای یاره و بی تاوان سه ری ها به داره و
265. تری چاو له تری ده بری ئاو ئه زاییته ده می .(مراد: انگور ترش انگور شیرین را بنگرد و شیرین شود و این مثل در مورد انسان نیز صدق می کند.)
266. تا مال ویسابیت به مزگه وت حه رامه.
267. تا نه چیته پای کیو نازانی له هه نای کیو .
268. توول به ته ری نه چه میت چه ماندنی دژیایه .
269. تووی نه چاندوه له دروینه راو ئه دات .
270. جاران بی ساز ده یژه ن ئیستا ساز ها به ده سیه و .(قبلا" بدون بهانه ، بهانه می گرفت اکنون بهانه هم دارد.)
271. جوابی ده ول کوت سورناچی ئه یداته و .
272. جو دزه چی ده کا له جو کاله .(کسی که دزدی می کند هر آنچه را دزدیده بزودی بخورد و باز بی چیز باشد ولی کسی که تولید می کند اگر مال او را دزد بزند باز هم تولید کند و نقصان را پر کند .)
273. جو گه له به ر ئاره زوی خوی ده روا .
274. جه نگ خوی خوش نیه جه نگ نامه کویی خوشه .
275. جه هه نه م له به ر ده رگای بگه ریته و له نیوی چاکتره .
276. جیگای گول ، گول ده ژیته و جی توورک ، توورک.(از ولی خوب فرزند خوب ثمر شود و از والدین خوار فرزندان خوار .)
277. چرا له پیش خوت بخه ، نه به دوای خوت .
278. چونه ر به گوشت نابیت ، دوژمنیش به دوست نابیت .
279. چونه ر له گه ل که سیکدا بکیله ، ئه و با به سه ر تودا تو به ی به سه ر ئه ودا .(با کسی رفتار کن که با هم برابر باشید.)
280. چووه ته سه ر کانی به جیگای ئه وه به ردیک بینیته ده ر به ردی تی ده خا .
281. حه یادار له حه یای خوی ده ترسی ، بی حه یا ئه لی له من ئه ترسی .
282. خاسه که و ئه و که وه یه به رانبه ر که و بخوینی .(فرد دانا آن است که همراه دانایان قد علم کند نه در میان عامه )
283. خزم ئه گه ر گوشت بخوات ئیسقان ناشکینی .
284. خودا پاک به ده م پیسه وه نادات .(خداوند انسان پاک را گرفتار و مقهور ناپاک نکند )
285. خودا ده رد ئه دات ده رمانیش ئه دات .
286. خودا په نجه یه کی پییه یه کیک دینیته خوار یه کیک ده باته سه ر .
287. خودا کیو ده بینی و به فری لی ده خا .(خداوند بندگانش را خوب می شناسد.)
288. دار له سه ر کوته ی خوی سه وز ئه بی .( باز گردد به اصل خود هر چیز.)
289. دار هه تا پیر ببی گه لای لی ده وه ری .
290. درک ده کیلی درک دیته ریگات .
291. درک له سه ره ریی دلپاکان ناژیته وه .
292. درگا به تو ئه لیم دیوار ببیسه .
293. دز بازار شپرزه ی ده وی .
294. درگای مال خوت بوه سه هاوسا مال به دز مه زانه .
295. دو تا نه یژه نی که ره نادات .(نظیر تا نکشی جفا نبری صفا .)
296. دوسی دوسی دینی ، دوژمنی دوژمنی .
297. ده س ده س ده شوریت ده سیش هه ل ده گه ریته و ده م چاو ده شوریت . (با همکاری مشکلات آسان گردد .)
298. ده سی شکاو به کار ده چی دلی شکاو به کار ناچی .
299. ده س کار ده کا چاو ده ترسیت .
300. ده ممان نه بی ها بکه ین ، قولمان نه بی را بکه ین ، مه گه ر هه ر واوه یلا بکه ین .

301. دیان کرمول ئه شی بیکیشی .
302. دیار دوس چ سالیک چ ساتیک .
303. رازت به لای که سیک ، پرست به لای هه زار که س .
304. رون رژاو ده کاته خیر باوکی .
305. رون زور بی پایشی تی ده نن .
306. زانا به و پرسا به .
307. زانا به هیما( ئاماژ) ، نه زان به کوته ک .
308. زمان خوش له به هه شته وه هاتووه .
309. زوان کان شه ره و کان زه ره .
310. ژن ئازا به هار رون ده کا ، ژن خویری پاییز .
311. ژن ئه گه ر له مال شوودا دل خوش بی به رد به کول ده کیشی .
312. ژوژو ئه لی له مندال من شل و نه رمتر نیه .
313. سه ر چوپی بده ی به گامیش ، بو لای کادینی ئه یکا کیش.
314. سه ری که له نیو سه ران نه بیت بو برین باشه .
315. سه گ ئه وه نده زمانی بگاته برینی چاک ده بیته وه .
316. شمشیرت که داوه شاند قه لخانت پی بی .
317. شوان هه تا دانیشیت رانه که ی دوور ئه که ویته وه .(سهل انگاری در مشکلات ، مشکل را فزونتر کند.)
318. شه ر له شیف و ئاشتی له خه رمان .(در بدو و ابتدای هر معامله و قراردادی همه چیز را باید تعیین و مشخص نمود تا سرانجام به نگرانی نیانجامد.)
319. شه یتان په له ی کرد چاو خوی ده رهینا .
320. شیر که دوشرا ناگه ریته وه گوانی .
321. شیوه ن به دایک مردوو فیر مه که .(نظیر آزموده را آزمودن خطاست .)
322. قازان گه ردون هه رچه ن دیر دیته کول ، ئاخری روژیک دیته کول .
323. قسه ی حه ساوی ولامی نیه .
324. قسه ی خوش کویستانی دله .
325. قسه ی زل هونه ر چوله که یه .
326. قشقه ره به خورایی پشت گا ناخورینیت .
327. قه رز مه ده به هاوری هه ر دوو له ده س ده چی .
328. خوی ریشی نیه به کوسه پیده که نی .
329. کاتیک که سیک به لای ئاسنگه ره و دانیشیت یان جله که ی ده سووتی یان سه ری دیته ئیش .
330. کاله ک خوری یا بیستان رن .
331. کوتیان پشیله گووت به ده رمان ، کردی به ژیر خو له و. (در مورد کسانی که حاضر نیستند خدمتی به جامعه کنند .)
332. که ره مه مره به هاره ، چووزه ی که ما دیاره .
333. که و له بواردا نیچیر ده کریت .
334. گه مه ی که ر جفته و قه په .
335. گه وره ئاو ده رژنی بچووک پای ده خزی .
336. گیا و گول له به هاردا ده ردین . (بهترین انسان ها در جاهایی رشد و ترقی می کنند که خانواده ای سالم و مساعد و مترقی داشته باشند.)
337. لافاو له تک تک ده خیزگی .
338. لوت لوتی خوته ، هه رچه ند چلمن بی .
339. له ئاگرت گه رم نه بووم له دووکه لت کویر بووم .(اخطار به فرزند که نه تنها حسن و مرحمت نداشتی اعمال زشتت مرا آزار می دهد .)
340. له سه ر مالم دای له بالم .
341. مال به لای یه ک ده چی ئیمان به هه زار لا . (اگر خانه ای را دزد بزند صاحبش به افراد زیادی مشکوک شود ولیک کالا را یکی بربوده)
342. مال دنیا بو ئه وه یه که پیاوه تی پی بکه ی .
343. مال دنیا شاخیکی ته لایه ، شاخیکی به لایه .
344. مال میروله به که وچکه ئاویک ویرانه .
345. مریشکی هیلکه که ر باشتره له گایه کی جووت نه که ر .
346. مه روانه به قه دی وردی بروانه له هه ل و گوردی .
347. مه لیچک خوی چیه تا که له پا چه ی چی بی ؟
348. نانت جوین بی خولقت گه نمین .
349. نه دی بدی کوریکیان بوو هاتن خه ته نه ی که ن گونیان بری .
350. وه کو سرنچک له رواله تدا سوور و جوانه به لام نیوی
ره شه .
351. هاوسای چاک له برای دوور چاکتره .
352. هه ر به ره و ژووره یه ک به ره و خواره یه کی هه یه .
353. هه ر چیک له دیزه دا بی دیته که و چک .
354. هه ر داریک نه رم بی کرم ده یخوات .

355. هه ر که س بزنیکی هه بی خه میکیشی هه بی .

وبلاگ متنوع عبدالرحمن رحيمي نيا

چند ضربالمثل هه ورامی با ترجمه فارسی:

ضرب المثل:

مه‌گه‌ر نان و گووش جایته

ترجمه:

مگر نان را با گوش می جوی

توضیح:

کنایه از بی درکی و نفهمی

ضرب المثل:

مه‌غز خه‌ر خواردیه

ترجمه:

مغز خر خورده‌ای

توضیح:

کنایه از احمق بودن، نفهم بودن

ضرب المثل:

مه‌شکه‌ی پر ده دوو بژه‌ه‌نیه‌ی هه‌دووه هه دوو

ترجمه:

از مشک پر از دوغ فقط دوغ بدست می آید

توضیح:

نظیر: از کوزه همان برون ترارد که در اوست

ضرب المثل:

مه‌ر م شترم هه‌فت جا سه‌رم بووری

ترجمه:

مگر من شتر هستم هفت مرتبه سرم را ببری

توضیح:

ظلم مضاعف در حق کسی کردن

ضرب المثل:

[مه‌ر قه‌ن ده ئاو که‌فتگه

ترجمه:

مگر قند در آب افتاده است

توضیح:

کنایه از اینکه مسئله‌ی مهمی اتفاق نیفتاده است

ضرب المثل:

مه‌رد وه بازار یا پول وه بازار

ترجمه:

مرد به بازار یا پول به بازار

توضیح:

در بازار پول ارزش دارد نه شخص

ضرب المثل:

مه‌رد ده ترازو نیه‌نه‌نه‌ی

ترجمه:

مرد را در ترازو نمی گذارند

توضیح:

ملاک عقل است نه جسم

ضرب المثل:

مایه‌ی هه‌فت خه‌زگان شیره

ترجمه:

[مایه هفت دیگ شیر است

توضیح:

[کنایه از سخن چین و دو به هم زن است

ضرب المثل:

ماهی ده ده‌ریا قیمه‌ت کردنه

ترجمه:

ماهی را در دریا قیمت کرده‌اند

توضیح:

تمثیل: همه احوال دنیای چنان ماهیست در دریا به دریا در تو را ملکی نباشد ماهی ای غازی(ناصر خسرو)

ضرب المثل:

مانگی ئه‌لایگ کول که‌س دونیگه‌

ترجمه:

ماه که برآید همه کس آن را می بینند

توضیح:

نظیر: خوبی روشن و آشکار است

ضرب المثل:

مانگ وه چیه‌م دیاره وه کلگ هشاره وه‌ی که‌ن

ترجمه:

ماه را با چشم می بینند، با انگشت به آن اشاره می کنند

توضیح:

نظیر: حقیقت دیدنی است اما دست نیافتنی است و نیز هر چیزی راهی و نشانی دارد

ضرب المثل:

مانگا مردو ویره بریا

ترجمه:

گاو مرد و مهره بریده شد

توضیح:

] سبب ارتباط و رابطه‌ای از بین رفتن

ضرب المثل:

مه‌شکه‌ی پر ده دوو بژه‌ه‌نیه‌ی هه‌دووه هه دوو

ترجمه:

از مشک پر از دوغ فقط دوغ بدست می آید

توضیح:

نظیر: از کوزه همان برون ترارد که در اوست

ضرب المثل:

مه‌ر م شترم هه‌فت جا سه‌رم بووری

ترجمه:

مگر من شتر هستم هفت مرتبه سرم را ببری

توضیح:

ظلم مضاعف در حق کسی کردن

ضرب المثل:

مه‌ر قه‌ن ده ئاو که‌فتگه

ترجمه:

مگر قند در آب افتاده است

توضیح:

کنایه از اینکه مسئله‌ی مهمی اتفاق نیفتاده است

ضرب المثل:

مه‌رد وه بازار یا پول وه بازار

ترجمه:

مرد به بازار یا پول به بازار

توضیح:

در بازار پول ارزش دارد نه شخص

ضرب المثل:

مه‌رد ده ترازو نیه‌نه‌نه‌ی

ترجمه:

مرد را در ترازو نمی گذارند

توضیح:

ملاک عقل است نه جسم

ضرب المثل:

مایه‌ی هه‌فت خه‌زگان شیره

ترجمه:

مایه هفت دیگ شیر است

توضیح:

کنایه از سخن چین و دو به هم زن است

ضرب المثل:

[ماهی ده ده‌ریا قیمه‌ت کردنه

ترجمه:

ماهی را در دریا قیمت کرده‌اند

توضیح:

] تمثیل: همه احوال دنیای چنان ماهیست در دریا به دریا در تو را ملکی نباشد ماهی ای غازی(ناصر خسرو)

ضرب المثل:

مانگی ئه‌لایگ کول که‌س دونیگه‌

ترجمه:

ماه که برآید همه کس آن را می بینند

توضیح:

نظیر: خوبی روشن و آشکار است

ضرب المثل:

مانگ وه چیه‌م دیاره وه کلگ هشاره وه‌ی که‌ن

ترجمه:

ماه را با چشم می بینند، با انگشت به آن اشاره می کنند

توضیح:

نظیر: حقیقت دیدنی است اما دست نیافتنی است و نیز هر چیزی راهی و نشانی دارد

ضرب المثل:

مانگا مردو ویره بریا

ترجمه:

گاو مرد و مهره بریده شد

توضیح:

سبب ارتباط و رابطه‌ای از بین رفتن

ضرب المثل:

مامر ئاو خوه‌یگ رو که‌‌یگ‌و خودا

ترجمه:

مرغ وقتی آب می خورد رو به خدا می کند

توضیح:

قدر شناس بودن ، حق نعمت دانستن

ضرب المثل

مال وه مالخاون حه‌رامه؟

ترجمه:

مال به صاحب مال حرام است؟

توضیح:

در جواب کسانی که به استفاده از دارایی خود حسادت می ورزند

ضرب المثل:

مال نه‌خوه‌رم ئه‌را بخوه‌رم

ترجمه:

ثروت بخیلان برای میراث خواران باقی می ماند و آن را می خورند

توضیح:

در تعریض به ممسک و بخیلی گفته می شود که می رود و باز ماندگان و دیگرن آنچه بر جای نهاده صرف عیش و عشرت می کنند

ضرب المثل:

مال مه‌ردم و دل بی‌ره‌حم

ترجمه:

مال مردم و دل بی رحم

توضیح:

در استفاده از اموال دیگران بی انصاف بودن

ضرب المثل:

مال گه‌ن وه ریش خاونی

ترجمه:

] مال بد به ریش صاحبش

توضیح:

نظیر: مال بد بیخ ریش صاحبش

ضرب المثل:

مال خوه‌ی وه‌ی بفروش

ترجمه:

مالش را به خودش بفروش

توضیح:

کنایه از آدمهای دیر فهم، نادان و ساده دل

ضرب المثل:

مال بریاگ ئوشی یا عه‌لی، دز ئوشی یا عه‌لی

ترجمه:

مال باخته گوید یا علی، دزد هم می گوید یا علی

توضیح:

هر کسی به امیدی

پغشه خوه‌ی چه‌سه و فشار خونی چه‌سه

ترجمه:

مگس خودش چیست، فشار خونش چه باشد

توضیح:

فرد ضعیفی که فقط تهدید می کند

1
-درۆ بێ ده سه ڵا ته هه مو که س پێی ئه وێرێ
2
- چه‌م بێ چه‌قه‌ڵ نابێت
3
- له‌ هه‌موو هه‌ورێک باران نابارێت
4
- ئه‌وه‌ی سمێڵی سوور بێت هه‌مزاغا نیه‌
5
- نان ئه‌و نانه‌یه‌ ئه‌مڕۆ له‌خوانه‌
6
- ده‌ستی ماندوو له‌سه‌ر سکی تێره‌
7
- گۆشتی لاڕانی خۆت بخۆ مننه‌تی قه‌ساب هه‌ڵمه‌گره‌
8
- تا خاوه‌ن ماڵ دزی گرت،دز خاوه‌ن ماڵی گرت
9
- که‌ زۆر هات قه‌واره‌ به‌تاڵه‌
10
- ماڵ له‌ خۆی نه‌بوو میوانیش ڕووی تێکرد
11
- سه‌ری نایه‌شێت په‌ڕۆی لێ به‌ستووه‌
12
- که‌ڵه‌شێریش نه‌بێت ڕۆژ ئه‌بێته‌وه‌
13
- سه‌فه‌رو مه‌عامه‌له‌ سه‌نگی مه‌حه‌که‌
14
- کاری ئه‌مڕۆ مه‌خه‌ره‌ سبه‌ی
15
- گیا له‌سه‌ر بنجی خۆی ئه‌ڕوێته‌وه‌
16
- به‌رد له‌ جێ ی خۆی سه‌نگینه‌
17
- دۆم بێت و کڵاش بۆ خۆی دروست کات
18
- مار ڕقی له‌ سیره‌، سیریش له‌ به‌رده‌م کونی مار ئه‌ڕوێت
19
- سه‌لکی سیری یان قنچکی پیازی
20
-هه‌موو شتێک به‌ خوێ، خوێش به‌ مانا
21
- ماڵی قه‌ڵب سه‌ر با خاوه‌نێتی
22
- ماست نیه‌ به‌ ده‌مته‌وه‌ دیار بێت
23
-چی بچێنیت ئه‌وه‌ ئه‌دووریته‌وه‌
24
- پاره‌ بده‌و مه‌لا له‌ مزگه‌وت ده‌رکه‌
25
- سه‌یری دایک بکه‌و ، دوێته‌ بخوازه(داڵک بدوێنه‌و دوێته‌ بخوازه‌‌)‌
26
- ماسی له‌ به‌حرا سه‌ودا ناکرێت
27
- شه‌ل نی یه‌ پێ ی شکاوه‌
28
- قه‌دری زێڕ لا ی زه‌ڕه‌نگه‌ره‌
29
- ئاش له‌ خه‌یاڵێک ، ئاشه‌وان له‌ خه‌یاڵێک
30
- به‌ به‌ردێک دوو چۆله‌که‌ی کوشت
31
- برسێتی ڕه‌گی هاری به‌ده‌مه‌وه‌یه‌
32
- دار هه‌ڵبڕه‌ سه‌گی دز دیاره‌
33
-دوو پشکه‌ له‌خۆی به‌شکه‌
34
- بۆ ڕیش جوو سمێڵیشی دانا
35
- مریشک هێلکه‌ی قازی کرد قنگی دڕا
36
- به‌ قه‌د به‌ڕه‌که‌ی خۆت قاچ ڕاکێشه‌
37
- هه‌ر که‌س به‌ لێفه‌ی خۆی بنوێ
38
- کێ خواردوویه‌ته‌وه‌و کێ ی گرتووه‌
39
- بانێکه‌و دوو هه‌وا
40
- به‌ڕه‌ لای ته‌نکیه‌وه‌ ئه‌دڕێ
41
- کونه‌ مشکی لێ بووه‌ به‌ قه‌یسه‌ری
42
- گه‌وره‌ ئاو ئه‌ڕێژێ و بچوکیش قاچی تێوه‌ر ئه‌دات
43
- کوێر تا ئه‌مرێ به‌تامای دوو چاوی ساغه‌
44
- کاسه‌ی پڕ ئاشتی ماڵه‌
45
- ئه‌وه‌ی که‌ بۆ گوو که‌ر هه‌ڵ ئه‌که‌وێت بۆ ڕاوکه‌ر هه‌ڵ ناکه‌وێت
46
- نان بۆ نانه‌وا گۆشت بۆ قه‌ساب
47
- له‌ کاتی ڕاوا نه‌بێت گووی نایه‌ت
48
- به‌ری ڕۆژ به‌ بێژنگ ناگیرێت
49
- دوو گا له‌ دۆڵێکا ڕه‌نگی یه‌ک نه‌گرن خوی یه‌ک ئه‌گرن
50
ندی و بدی کورێکیان بوو له‌ جیاتی ناوک کێریان بڕی

51
- تف هه‌ڵده‌ ناو چه‌وانی خۆت ئه‌گرێته‌وه‌
52
- کای کۆن به‌با مه‌که‌
53
- هه‌تا گوندۆر گوندۆر بوو خزمی مه‌ گه‌له‌ک زۆر بوو، گوندۆر هاته‌ بڕانێ خزمی مه‌ هاته‌ قڕانێ
54
- گۆزه‌ی تازه‌ ئاوی خۆشه
55
- ئه‌و ماسته‌ بێ موو نی یه‌
56
- ئه‌و باوکه‌ی مه‌له‌وان بوو کوڕه‌که‌ی ئاو بردی
57
- به‌رد تل بده،‌ بێ کار مه‌به‌
58
- دۆم به‌ دانیشتن ماڵی وێرانه
59
- کا هی خۆت نه‌بوو کایێنه‌که‌ هی خۆت بوو
60
- سه‌ری بێ ده‌لاک مه‌تاشه
61
- مریشک هێلکه‌ش ئه‌کات و ڕیقنه‌ش ئه‌کات
62
- گۆم تا قووڵ بێت مه‌له‌ی خۆشه‌
63
- له‌ ئاوی خووڕ مه‌ترسه‌ له‌ ئاوی مه‌نگ بترسه‌
64
- له‌ بخۆر مه‌ترسه‌ له‌ نه‌خۆر بترسه‌
65
- ده‌ریا به‌ ده‌می سه‌گ گڵاو نابێت
66
- باری که‌ر دایم قورسه
67
- بووکێ له‌گه‌ڵ تۆمه‌ خه‌سوو تێبگه‌
68
- دیوار له‌گه‌ڵ تۆمه‌و پاسار گوێت لێ بێت
69
- هه‌موو که‌س له‌ شه‌ڕواڵی خۆی دا پیاوه‌
70
- که‌س به‌ دۆی خۆی ناڵێت ترشه
71
- ئه‌یه‌وێت ماسی بگرێت و قاچیشی ته‌ڕ نه‌بێت
72
- ده‌سته‌ چه‌وره‌که‌ی خۆت به‌ من مه‌سڕه
73
- مردوو له‌وه‌ پاکتر ناشۆرێت
74
- له‌ ئاش زۆری پێچووه‌، له‌ ڕێگا په‌له‌ په‌لیه‌تی
75
- دوای کڵاوی با بردوو مه‌که‌وه‌
76
- ئه‌و هه‌ویره‌ ئاو زۆر ئه‌کێشێت
77
ته‌شی ڕێس ته‌شی ڕێس بێت به‌کلکی که‌ریش بێت ئه‌ی ڕێسێت
78
- بیانووی تڕ نانی جۆیه‌
79
- به‌ختی له‌ هه‌موو شتێکدا ڕه‌شه‌،ته‌نها له‌ شووتی دا سپی یه‌
80
- سه‌ری له‌ به‌ر هه‌تاو سپی نه‌کردووه‌
81
- من هه‌ر به‌ پاڵووت ئه‌که‌م و تۆ هه‌ر ئه‌بیت به‌ پاشوو
82
- من ئه‌ڵێم نێره‌ ئه‌و ئه‌ڵێت بیدۆشه‌
83
- ڕێوی به‌ کونا نه‌ ئه‌چوو شتێکیشی به‌ست به‌خۆیه‌وه‌
84
- که‌ گوورگ پیر بوو ئه‌بێت به‌ مه‌خسه‌ره‌ی سه‌گ
85
- ڕێوی له‌ کونی خۆی هه‌ڵگه‌ڕێته‌وه‌ گه‌ڕ ئه‌بێت
86
- که‌ری دێز حه‌ز به‌ تۆپینی خۆی و زه‌ره‌ری ساحێبی ئه‌کات
87
- نان خۆرت بمرێ به‌س مشور خۆرت نه‌مرێ
88
- ئه‌وه‌ی ده‌تگرێنێت دۆسته‌، ئه‌وه‌ی که‌ پێت پێ ئه‌که‌نێ دوژمنته‌
87
- له‌ ده‌ گوێز گوێزێک پووچ ئه‌بێت
88
- که‌ جام پڕ بوو لێ ی ئه‌ڕژێ
89
- سه‌رێکی هه‌یه‌و هه‌زار سه‌ودا
90
- له‌ ده‌رگای هه‌ر که‌سێکت دا له‌ ده‌رگات ئه‌ده‌نه‌وه‌
91
- ده‌نگی ده‌هۆڵ له‌ دوور خۆشه‌
92
- ئه‌گه‌ر مار جارێک پێوه‌ی دایت خوا بیگرێ، ئه‌گه‌ر بوو بو دوو جار خوا تۆ بگرێت
93
- با له‌ هه‌ر کوێیه‌که‌وه‌ بێت ئه‌و له‌وێ شه‌ن ئه‌کات
94
- له‌ کانی یه‌ک ئاوت خوارده‌وه‌ لێڵی مه‌که‌
95>- دار به‌ ته‌وری وت گه‌ر کلکت له‌ خۆم نه‌ بوایه توانای بڕینمت نه‌ ده‌بوو
96
- هه‌ردووک جاشی ماکه‌رێکن
97
- ئه‌وه‌ی به‌رز بفڕێت نزم ئه‌نیشێته‌وه‌
98
- سوار تا نه‌گلێ نابێت به‌ سوار
99
- قه‌رز کۆن ئه‌بێت نافه‌وتێت
100
- قه‌رز دوو ماڵ ئاوه‌دان ئه‌کاته‌وه‌

101-
ماڵی زیاد سه‌ر ناشکێنێت
102
- قومارچی دۆڕاو نه‌ڵێت به‌ .......ه‌وه‌ دڵی ئه‌ته‌قێ
103
- ئاشی نه‌زان خوا ئه‌یگێڕێت
104
- خوا تا کێو نه‌بینێت به‌فری تێ ناکات
105
- به‌ردی بچووکیش سه‌ر ده‌شکێنێ
106
- هه‌موو گیانله‌به‌رێک گۆشتخۆره‌ به‌س ناوی گورگ به‌ده‌
107
- بزن هه‌میشه‌ قنگی به‌ ده‌ره‌وه‌ بوو که‌س ناوی نه‌ ده‌برد،مه‌ڕ یه‌ک جار قنگی به‌ده‌ر‌ که‌وت
کردیان به‌ چه‌پ
108
- چه‌پڵه‌ به‌ یه‌ک ده‌ست لێ نادرێت
109
- ئه‌وه‌نده‌ مه‌ڵێ گوێت لێ نه‌گرن، ئه‌وه‌نده‌ش گوێ ڕامه‌گره‌ سه‌رت بێته‌ ژان
110
- مناڵی بچووکیش خه‌ونی گه‌وره‌ ده‌بینێت
110>- هه‌ر که‌س ده‌چێته‌ قه‌بری خۆی
‌111
- ماڵی نه‌خۆری بۆ چه‌کمه‌ سۆری
112
- بزن بۆ شه‌وێکیش شوێنی خۆی خۆش ئه‌کات
113
- ئه‌گه‌ر گوڵ نیت دڕکیش مه‌به‌
114
- که‌چه‌ڵ که‌ ده‌رمانکه‌ر بێت ده‌رمانی سه‌ری خۆی ئه‌کات
115
- ساڵی خۆش له‌ به‌هاره‌که‌یدا دیاره‌
116
- مه‌ستی و ڕاستی
‌117
- قسه‌ یان له‌ شێت یان له‌ مناڵ
118
- له‌ برسا بمری له‌ گه‌ڵتا ئه‌گری نانت ناداتێ
119
- گۆم تا قووڵ بێت مه‌له‌ی خۆشه‌
120
- بانگی موحه‌مه‌د به‌ ئاشکرا خۆشه
121
- به‌رخی نێر بۆ سه‌ر بڕینه‌
122
- که‌ره‌ مه‌مره‌ به‌هاره‌ کورتانت بۆ دێت له‌ شاره‌
123
.ئه‌گه‌ر گوڵ نیت دڕکیش مه‌به‌
124
.پیاو به‌ ته‌ماى دراوسێ بێت به‌بێ شێو سه‌رده‌نێته‌وه‌
125
.زۆر کارى گه‌وره‌ هه‌یه‌ پیاوى بچوک ده‌یکات
126
.ده‌وڵه‌مه‌ند پیرۆزت بێت ،فه‌قیر له‌ کوێت بوو؟
127
.گه‌ر دوعاى که‌ر قبوڵ بوایه‌ جــۆ ده‌باری
128
.ئیش به‌بێ زه‌حمه‌ت مه‌حاڵه‌ بوونی
129
.پیاو ماسی بگرێ، ته‌ڕ ده‌بێ قوونی
130
.حه‌زده‌كه‌ی دوور بی له‌ گێره‌ و كێشه‌
131
.به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆت پێ ڕابكێشه‌!
132
.ته‌مه‌ن میوانی ئازیزمه‌وه‌ خونچه‌ی ژینم ئه‌پێچته‌وه‌
133
.بیره‌وه‌ریش یادگاریه‌که‌وه‌ هه‌رگیز له‌بیر ناچێته‌وه‌
134
.ئه‌وه‌نه‌ وێڵی به‌رگ و خۆراکین نازانین خۆمان خۆراکین
135
.هه‌رکه‌س له‌لای خۆی ده‌ست به‌تێڵایه‌ نازانێ رۆژان ڕۆژی له‌دوایه‌
136
.ده‌رزیه‌ک به‌ خۆتا بکه‌ ئنجا سوژنێک به‌خه‌ڵکى تردا
137
.به‌سێ برا کڵاوێکیان هه‌یه‌
138
.به‌ردێک نه‌زان بیخاته‌ گۆمه‌وه‌ به‌ سه‌د دانـــــا ده‌رنایه‌ت
139
.وتیان به‌ ڕێوی شاهیدت كێیه‌؟
وتی كلـكی خۆم، باوه‌ڕم پێیه‌
140
.حه‌زده‌كه‌ی دوور بی له‌ گێره‌ و كێشه‌
به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆت پێ ڕابكێشه‌
141
.به‌سمان به‌سه‌ردا لێده‌ گیزو فیز
پێوه‌دان خۆشه‌ نه‌وه‌ك ویزه‌ویز
142
.له‌ شارو لادێ ئه‌م نه‌قڵه‌ باوه‌
گیای شین به‌ جێگای سه‌خته‌وه‌ ماوه‌
143
.شه‌ڕنه‌كه‌ر پیشه‌ی زوو دانیشتنه‌
به‌ردی زل به‌ڵگه‌ی نه‌هاویشتنه‌
144
.ئاو بتبا مه‌چۆ سه‌ر پردی نامه‌رد
چش با بخنكێی به‌ سه‌د ئێش و ده‌رد
145
.وتیان پشیلـه‌، گووت به‌ ده‌رمانه‌
دایپۆشی به‌ خۆڵ ئه‌و بێویژدانه‌
146
.شوێن بۆ سه‌ر پیشه‌ی خۆی ده‌چێته‌وه‌
گیا له‌سه‌ر پنجی خۆی ده‌ڕوێته‌وه‌
147
.قه‌ل ئه‌ڵێن لاسای كه‌وی كرده‌وه‌
ڕۆینه‌كه‌ی خۆیشی له‌بیر برده‌وه‌
148
.مه‌شهوره‌ بزن بۆ تاقه‌ شه‌وێ
جێگای خۆش ده‌كا له‌ كوێ وه‌ركه‌وێ
149
.ناشكوری مه‌كه‌ به‌م به‌شه‌ كاكه‌
له‌ قوڕ ئه‌وه‌نده‌ تۆز هه‌ستێ چاكه‌
150
.قه‌ت مه‌ڵێ بوومان، بێژه‌ هه‌مانه‌
نان ئه‌و نانه‌یه‌ ئه‌مڕۆ له‌ خوانه‌

151
.نانێ ڕۆژ په‌یدا بكه‌ و نانێ شه‌و
هه‌ڵمه‌گره‌ هه‌رگیز منه‌ت له‌م و له‌و
152
.نه‌مدیوه‌ له‌ ئاش گه‌رمتر كاسه‌
مه‌گه‌ر له‌ژێریا هه‌بێ نیوكاسه‌
153
.قه‌ت له‌ شوێن چووان نه‌چیه‌وه‌ چاكه‌
به‌س لێرو له‌وێ كای كۆن به‌ با كه‌
154
.هێندێ كه‌س ئازاو ڕژدن له‌ شه‌ڕێ
هه‌تاكو لێیان وه‌ڕاست ده‌گه‌ڕێ

155.ئه‌مه‌ش فه‌رموده‌ی قه‌دیمیه‌كانه‌
به‌رد له‌ جێگای خۆی قورس و گرانه‌
156
.ئه‌مه‌ش نه‌قڵێكی له‌مێژ و كۆنه‌
پاداران بگره‌، بێ پا ئێخۆنه
157
.كه‌سێ نه‌گبه‌تی بێته‌ سه‌ر شانی
په‌ڵووڵه‌ بخوات، ده‌شكی ددانی
158
.چكۆله‌ترین كرده‌وه‌ی ئینسان
له‌ سه‌د قسه‌ی زل باشتره‌ دیسان
159
.ئه‌گه‌ر قسه‌ی حه‌ق له‌ من ده‌پرسی
تێر ئاگای نییه‌ هه‌رگیز له‌ برسی
160
.بۆ ئیشی بچوك، قه‌ت تێمه‌كۆشه‌
161
.ئاوت خوارده‌وه‌ جارێك له‌ كانی
به‌ردی تێ مه‌خه‌، خۆ تۆ ئینسانی
162
.ئیش به‌بێ زه‌حمه‌ت مه‌حاڵه‌ بوونی
پیاو ماسی بگرێ، ته‌ڕ ده‌بێ قوونی
163
.قه‌دیمی ده‌ڵێن بۆ ده‌سته‌وستان
هیچ فه‌رقی نییه‌ گه‌رمێن و كوێستان
164
.دووڕوو هه‌روایه‌ پیشه‌و ڕه‌فتاری
هه‌م له‌ ناڵ ئه‌دات، هه‌م له‌ بزماری
165
.شوان ده‌ڵێن شوانیی پێ ئیفتیخاره‌
نانچنینه‌وه‌ی لا عه‌یب و عاره‌
166
.په‌سندتر بووه‌ چ ئێستا، چ زوو
ڕێوی گه‌ڕیده‌ له‌ شێری نووستوو
167
.پشیلـه‌ ده‌می بۆ دووگ نه‌ده‌چوو
ده‌یگوت پێم ناخوری، چه‌ند سوێره‌ په‌ككو
168
.ڕووبه‌ڕوو ده‌بی له‌گه‌ڵ ژینی تاڵ
چونكی به‌ خه‌یاڵ كه‌س نه‌بووه‌ به‌ ماڵ
169
.پیاو كارێك بكا كه‌ پێی بوه‌ستێ
دوو شوتی هه‌ڵناگیرێ به‌ ده‌ستێ
170
.خۆت لێ نه‌گۆڕێ گه‌ر بوویته‌ گه‌وره‌!
مه‌شهوره‌ دنیا به‌ پێچ و ده‌وره‌
171
.ئه‌و كه‌سه‌ دۆستی گیانی گیانیته‌
هاوڕێی نه‌بوونی و لێقه‌وماویته‌
172
.هه‌ڵه‌ و له‌بیرچوون جارو بارێكه‌
ده‌ڵێن هه‌ر عه‌ قڵه‌ی له‌ خه‌سارێكه‌
173
.سا بێ سكی خۆت مه‌دڕه‌ له‌ داخا
كێ مرد و كێی‌تر ما له‌ وه‌جاخا
174
.عه‌تر ده‌بێ خۆی بۆن بدا كاكه‌!
نه‌ك عه‌تار بڵێ زۆر عه‌تری چاكه‌
175
.خۆشیم نه‌دیوه‌ له‌م ڕۆژگاره‌
وه‌تی هه‌م، ئیمسال خۆزگه‌م به‌ پاره‌
176
.له‌ ترس و خۆفی ماری به‌دكردار
له‌په‌نا ئاور خۆم داوه‌ حه‌شار
177
.له‌ دووی سیاسه‌ت خۆت مه‌خه‌ره‌ به‌ند
ڕێوی قه‌واڵه‌ی پێبوو پێستیان که‌ند
178
.توخن به‌ پیاوی سه‌رچه‌وت مه‌که‌وه‌
به‌ده‌ست قه‌رز بده‌و به‌ پێ دووی که‌وه‌
179
.له‌هه‌موو هه‌ورێ باران نابارێ
ڕاز که‌وته‌ زاری و ڕاست که‌وته‌ شاری
180
.ئه‌و کانیه‌ ی ئاوی لێ ده‌خۆیته‌وه‌
به‌ردی تێ مه‌خه‌ تینوو ئه‌بێته‌وه‌
ئه‌وه‌ی ئه‌یه‌وێ سه‌ری نه‌یه‌شێ
به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆی پێ ڕاده‌کێشێ
181
.مه‌عاشی به‌لاش بێ پیته‌و بێ خێر
ده‌ستی ماندووه‌ له‌سه‌ر سکی تێر
181
.حەیا برژێ خر نابێتەوە
. 182
،ئەگەر پارە زۆۆر بو چاکە کەم دەبێت
183
.خوشکی بێ برا مالی بێ چرا
184
خزم ئەگەر گۆشتیش بخوات ئێسک ناشکێنێت
185
.راستی یەک ریگای هەیە بەلام چەوتی هەزار
186
.کتێبی بە نرخ لەسامان بشترە
187
.دێت و دەروات رۆژگار هەر دەمێنێت یادگار
188
،مال بۆخۆی نەبوو میوانیشی هاتە سەر
189
.سوار تا نەپەرێ نابێ بەسوار
190
.کوێرە چیت دەوێ دوو چاوی ساخ
191
.لایلایە دەلێ بۆخۆشی ناخەوێ
192
.دەستی ماندو لەسەر زگی تێرە
193
.ئەنگوستەک شەرح بیبرێ خوێنی لێ نایێ
194
.بە عارەبانە ناتوانین سەر کەوین بۆ ئاسمان
195
.گولێک زۆۆر کەس بۆنی دەکات بۆنی نامێنێ
196
.نەفس بیگری مشتێكە ، بەری دەی دەشتێکە
197
.سوپاسی سەرەتا مەکە تا کۆتایی
198
.گریان نەبوایە رێزی پێکەنین دەگیرا
199
.ئەگەر بە جوانی بوایە زاوا بۆ بوکی دەچوو
200
.پێش ئەوەی بیر لەچاکە بکەیتەوە بەر لە خراپەکانت بکەوە
201
.بەری بچوک سەری گەورە دەشکێنێ
202
.ئەوەی ناوکی بوێ دەبێ توێکل بشکێنێ
203
.لەسەر رێگای لا بدەی درک لەپێت رادەچێت
204
ئیشی چاکە هەر گیز ون نابێ

205
.خۆش باوەر چاوێکی کوێرە
206
ئەوەی مەر بێت گورگ دەی خوات
207
.قسەی زۆۆر بگرە کەم بفرۆشە
208
.ئەگەر زگ برسی بو چاو کوێر دەبێ
209
،قسەی شەشو خۆش نەک زۆۆرو هۆش
210
.دەنگی دەهۆل لەدورەوە خۆشە
211
.مەچۆرو لای کەس تا پێویست نەبێ
212
.برادەری دلسۆز دەرمانی ژیانە
213
.رۆژ لەزستانەوە خۆشەویست دەبێ
214
.مەیمون بۆخۆی نەبوو سورێژەشی لێ هات
215
.ئەگەر جوتیار جوتیار بێ لەسەر شاخیش جووت دەکات
216
.گۆم تاقول بێت مەلەی خۆشترە
217
.ئەوەی نیە لە مالان ئاگای نیە لە حالان
218
بەردی گەورە نیشانەی نەهاویشتنە

په نده کانی پيشينيان!

پیاوی حه رام خور وه ک گه له شیره
لایه ک بانگ ئه داو به چینه ش فیره
پیاوی ته ماعکار هه ر ئه لی :بیده
گه ر به جو بمری ئه وسا شه هیده

سوحبه تی نادان تال رابواردنه
له دوای که ر روین ته رس بون کردنه
مه یه لن نه فام ده نگی ده ربینی
سه گی هه له وه ر دزتان بو دینی

ئه مرو به که لکه تو به دوست ده رچی
پاش لیزمه و باران گه په نگ بو چی
شیخ ئه لی :ئاگام له عه رشو قورشه
کیت دیوه به دوی خوی بلی ترشه

که من به ره نجی شانی خوم بژیم
سه ری سه رداران به ریشی زه عیم
له زالم چاکه ناوه شیته وه
گیا له سه ر بنجی خوی ئه رویته وه

به سویندی درو خوم ناخه مه داو
تاریکه شه وو گه لالی له ناو
گری ی ده ست بو دان مه هیله ره وه
شه ر به شی ئا شتی تیا بیله ره وه

زوردار که زانی مسکین بی هیزه
پی ی ئه لی سه گباب گالت وه گویزه
من پلاوخورم به دو تیر نابم
من ئه سپ سوارم به که ر فیر نابم

قه ت توخنی پیاوی سه رچه وت مه که وه
به ده ست قه رز بده و به پی دووی که وه
دووگوی و زبانیک دراوه به تو
دوو ببیه و یه کیک بلی له سه ر خو

ئاگری دروزن ساتیک ئه گری
به ره هه ر له لای ته نگی ئه دری
له پردی نامه رد مه په ره ره وه
جه رده رووتتکا با له و به ره وه

دوژمنی ناوخو ره گ ده رده کیشی
دار پوازی له خوی نه بی ناقلیشی
له هه موو هه وریک باران ناباری
راز که وته زاری راست که وته شاری

وا دامه نیشه ته مه ل وبه تال
تا نه گری مه مک ناده ن به منال
مادام که خوتان خسته کایه وه
نیوه شه و شه ره چی تیامایه وه؟

تف له به ری ده ست قوه ت له یه زدان
گور ببه ستنه وه بازده ن به ئاسان
خو هه لده نه سه ر به رانی سپی
کاتیکتان زانی پیتان تی چه سپی

خه لکه من بو خوا وا پیتان ئه لیم
ئه مه وه سیه ته وامن له سه ر ریم
ئه گه ر ئه مجاره لیک بپسینه وه
ایتر تا ده مرن ناحسینه وه

تا له به ینا بی ئه م شه ره جوینه
ئاخری ئه بیته چلکاوی سوینه
شه ربی ونیوه شه ر چی چی تیامایه وه

دی ی فره کویخا مسکین هه لناگری
تره که له کی دیاره سه ر ناگری
که هات سیاسه ت ناوژنان
ئه بی ده س بکه ین به قوره رهش پیوان

زور گورتان به ستوو بازیکتان نه دا
بویه باوه رتان پی نا که ین به خودا
هه رچه نده هه رو خوشتان تی ی ده گه ن
وه رن یا هه رو یا مه روی لی بکه ن

وه ک شیری بیشه گه ردو خول ده که ین
که چی له ده نگی ده هول سل ده که ین
هاکا هه لپیچرا ئه م گیرو به نده
هه رکه سه عه قلی خوی لا په سه نده

رامه که له دوای کاری پروو پ..چ
هه ل ئه خلیسکی ی له پر لنگه و قووچ
ئه وه ی به چاکه ی خوی خوشیان ئه وی
ده ستگیری زوره ئه گه ر بشکه وی

ئه وه ی ئه خوینی ئه ی هینیته کار
ئه بی به چرا بو رووناکی شار
هه ندیکی واش هه ن چراوه کوژینن
جووته ئه هاون کاسه ئه رژینن

به ر چاوو پیلاو هه ردو کیان ته نگ بی
ئه بی پی ی دلو پی ی روین له نگ بی
ناوه جاخ بینه بیخه ره سه ر کار
له پیشدا برای خوی ئه دا له دار

گوی ی راستت سووک بی بو چاکه بیستن
گوی ی چه پت که ر بی له فیت هه لبه ستن
قسه ی چاک زه حمه ت ئه گاته جی ی خوی
واته ی به د زور که س پوسته چیه بوی

پاشه که وتی جو به که م مه ژمیره
خواردنی چوارپب ئه لی روو به روو
نوخشه بی له تو نوخشه مان ده رچوو

چوارپی له دووپی ی به د خوو چاکتره
به جو هه لده کاو دلی پاکتره
یه کی به درو یه کی چاوه راو
یه کی به ئاغام پاشام هاته ناو

ماده م دنیایه و ئه مانه ی تیایه
پیاوی دنیایی له بره ودایه
که قه له ره شمان ری نیشانده ربی
ئه بی گه وره مان هه ر ده ربه ده ربی

ئه مه دووجاره ئه که وینه چال
زه ره ر ده بینین به مال ومنال
هیشتا پیاوی چاک لیک نا که ینه وه
گره و له پیاوی به د نابه ینه وه

باوه ژن چه پوک نه دا له هه تیو
هه ر گیز فیر نا بی ری ی ئه م دیوه
و دیو موور تا نه یتاشی نا بیت به ته خته
بی ته جرو به خام نا بی به پوخته

خوی پیوا ووتی: بالا شه ش گه زم
سه یر مکه ن ئه زم وا هه لده به زم
که هاژه ی ته رزه ی له پرهاته گوی
بو کون ئه گه را که خوی تیکوتی.

له دیوانی (ماموستا پیره میردی نه مر)

:53: گه‌وریی به‌عه‌قڵه‌ به‌ ساڵ نییه‌
:53: ئاغای گوندی رێی به‌ گاوانی گوندی ده‌که‌وێ.
:53: بار به‌لاباران قه‌ت ناگاته‌ هه‌واران.
:53: ئیشی به‌پینه‌و په‌ڕۆ هه‌ر ده‌گاته‌ نیوه‌ڕۆ.
:53: جوێن مه‌ده‌ به‌باوکی سه‌گم ، جوێن نه‌ده‌م به‌ باوکی‌ به‌گت.
:53: ئه‌گه‌ر بته‌وێت له‌ناو سواران دیاربیت وراغت تێر جۆکه‌.
:53: ئاردی بده‌ ئاردبێژێ ، باهه‌ندێکیش بڕێژێ.
:53: ئه‌و که‌سه‌ ژیره‌ ، پیری له‌ بیره‌.
:53: قسه‌ زۆر بکڕه‌ ، که‌م بفرۆشه‌.
:53: دوژمنی دانا ، نه‌ک دۆستی نه‌زان.
:53: تاخۆت دۆست نه‌بی ، که‌س نابێ به‌دۆست.
:53: چه‌پڵه‌ لێ نادرێ به‌ته‌نها یه‌ک ده‌ست.
:53: ئه‌وه‌ی له‌به‌رچاوانه‌ ، له‌به‌ر دڵانه‌.
:53: دل پیرنابێ ، چاوتێرنابێ .
:53: دوعا بۆ ئه‌و سفره‌یه‌ بکه‌ ، که‌نانی لێ ئه‌خۆیی .
:53: ئه‌گه‌ر بووی به میر ، خوانه‌که‌ی له‌ بیر.
:53: ئه‌ڵێن ته‌نگانه‌ خۆشی له‌دوایه‌.
باوه‌ڕم وایه‌ فه‌رمووده‌ی خوایه‌ .
:53: ئه‌وه‌ی به‌بڵندان بڕوانی ، به‌نه‌ویاندا ده‌که‌وێ .
:53: ئارو به‌ بڕکییه‌وه‌ جوانه‌ .
:53: رونی رژاو ده‌کاته‌ خێڕی باوکی ...

:53:ئه گه ر حوشتر بالی هه بوایه له سه ر بانان ده نیشته وه.

:53:ئه گه ر پیاو که وته بیرئ
چ گه زیک و چ نیو گه ز.

:53:ئه گه ر قازمه ی له به ردی دا جاری یه که م قازمه کویره و جاری دووهه م خاونی.

:53:ئه گه ر قسه کردن زیوبئ
ئه وانه کردنی زیره.

:53:ئه گه ر مردن نه بوایه
بنیام بنیامی ئه خوارد.

:53:ئاوی ئه خوا و دانی ناخوا.

:53:ئاوی داگه به جێگه ماڵیا.

:53:ئاوێزان له گورێزان خاستره.

:53:ئاوی پایزان بیده به ئازیزان.

:53:ئاوی تاڵ وسوێرمان پێکه وه خواردوه ته وه.

:53:ئاوی لێژێ ، گۆشتی کێژێ.

:53:ئاوی سارد ده چێشتی کوڵیو مه که .

:53:ئاو له بناوانی یه وه شلوێ یه.

:53:ئاور نه گه یشته جێگا،دوو که ڵی لێ هه ڵستا .

:53:ئاوالان بۆ خوت ده بینیه وه.

:53:ئاو رۆچکان ده کاته وه.

:53:ئاوری له له سه ر پشتی بکه وه،له حاستی خۆی نابزوێ .

:53:ئاور ته ر ووشک ناناسێ .

:53:ئاوس بوون به دزی،زان به ئاشکرا.

:53:ئاوسێ له ئاوسێ ئه گرێ سه راسێ .

:53:ئاودان بێ چه مچه ماڵ ،گه له له که ژو شوان له ماڵ .

:53:ئاهووی نه گیریاک ئه وخشێ .

:53:ئاهووی مانیاک ئه گرێ.
ئاه وهه ناسه ها به شۆنته وه.

:53:ئاه وهه ناسه ی نه تگرێ .

:53:ئاهی دایکی هه تیم بتگرێ .

:53:ئاهی بزنه مسکینێ ،کێوان له بنه ره ت دێنێ.

:53:ئای چه ند سه یره ،قولانجه یش ته یره.

{پپوله}ئاخ چی بکه م بۆبه ڵمه برنجه که ی شاره زوور.

{پپوله}ئاخرپیری مه عره که گیری.

{پپوله} ئاخر عومری ئه وڵ ماڵ داری .

{پپوله}ئاخرمن کراسێ له تۆ زیاترم دریگه.

{پپوله}ئاخرنۆکه ری ،کولووچه ی شه کری.

{پپوله}ئاخری سه رخوه ت ئه نی به کۆسێکه وه کۆسپێکه وه .

{پپوله}ئاخورخوه ی گوم ناکا.

{پپوله}ئاخوری به رزه .

{پپوله}ئاداری به سه ر پاداری نه ماوه.

{پپوله}ئادار مه شکه له دار،لێره ش نه ، له زه نگار .

{پپوله}ئادار نه بێ خه تا کار،خه له دێنێ چنگ وبار.

{پپوله}ئادارناچێ بێ دۆ،نیسان ناچێ بێ جۆ.

{پپوله}ئاده می ته سیری بێ باڵه.

{پپوله}ئادمیزادله دین دهبێ، به ڵام له خوێن نابێ.

{پپوله}ئارد ده ته قێنێ، قنگ ئه له قێنێ.

{پپوله}ئاردی بێژراوه وسۆسی رژاوه.

{پپوله} ئاردی ورد له ماڵ خاوه نی ده ردێ .

{پپوله} ئاردی جه واڵمان خواردووه،ئاوی هه مبانه ی ماوه.

{پپوله}ئاغاببێ به پرد به سه ریا مه رۆ.

{پپوله}ئاشێ ده نگی دێ و ئاردی دیار نیه.

{پپوله}ئاشی ئاولێ براو.

{پپوله}ئاش هه ر ئه وه نده یه ئاشه وان بیقه پێنێ.

{پپوله}ئاسیاوئاوکه فتیک.

{پپوله}ئاسمان و ریسمان.

{پپوله}ئارد بیخ درک جه مه و ناوێته و.

{پپوله}ئاردی رویگه و سۆسی ماگه.

{پپوله}ئاردی بده ئارد بێژێ، بانیوه ی برێژێ.

{پپوله}ئاو ئاگر ئامانیان نیه.

{پپوله}ئاو مه که ملیا،خوه ی ئه روێ.

{پپوله}ئاگری ئێواره له هی به یانی به پیت تره.

{پپوله} ئامۆزاو پوورزا قسه ی ژنانه، دڵسۆزی باش ئه مرۆجزدانه.

{پپوله}ئاو پاکی کرده ده ستیا.

{پپوله}ئاو ته وبه ی کرده سه ریا.

{پپوله}ئاو حه وزه که سه رده.

{پپوله}ئاو ئه کاته بێژینگا.

{پپوله}ئاوئه زایته ده می.

{پپوله}ئاوله ئاسیاو که فت.

{پپوله} ئاولیڵ ئه کا و ماسی ئه گرێ.

;) ئاولیڵ مه که.

;)ئاو له سه ری ده رچووگه.

;)ئاو له ده ستی ناتکه.

;)ئاو له سیکیا خه مه ره ناکا.

;)ئاوله دنگا ئه کوتێ.

;)ئاوله جێگه یه کا بمێنی ئه گه نی.

;)ئاو که وته ده س شمر.

;)ئاو کرا به مل ئاگرا.

;)ئاو شۆن خۆی گوم ناکا.

;)ئاورێگه ی خۆی ئه کاته وه .

;) ئاوی زۆرئاوی که م ده با.

;)ئامیان حه وت قازانێ .

;)ئاگرکه کووژایه وه.

;)ئاگرنه که فێته کادانه کۆنه.

;)ئاو بتبا،له پردی نامه رد مه په ره وه.

;)ئافه رین له شێرت .

;)ئه قڵ تاجی زێرینه له سه ری هه موو که س نیه.

;)ئاقڵی که سک و سووری په یدا کردوه.

;)ئافره ت ته رازووی ژیانه.

;)ئافره ت ئاواتی پیاوه.

;)ئافره تی شه رمن شارێک دێنێ ،پیاوی شه رمن بزنێک.

;)ئافره ت وماڵیان گوتووه.

;)ئافره ت له پراسووی چه پ دروست کراوه،بته وێ راستی که یته وه ده شکێ.

;)ئافره تی چاک قه ڵایه کی گرینگه.

;)ئاکارت وه ک مشاربێ باشه،هه م بۆلای خۆته،هه م بۆئه و لاشه.

;)ئاغاو نۆکه ران لێک راست بوونه وه
قوربان قوربان له بیر چوونه وه.

;)ئاغا رۆخوا شوکر.

به‌و كه‌سه‌ ده‌ڵێن عاقڵ و وشیار
دو جار له‌ جێیه‌ك پێوه‌ی نه‌دا مار

[عاقل کسی است که دو بار از یکجا آسیب نبیند.]

میوان نایه‌وێ سفره‌ت ڕه‌نگین بێ!
نانت جۆیین بێ و خوڵقت گه‌نمینبێ

] برای میهمان روی خوش بهتر از سفره رنگین است[

حه‌زده‌كه‌ی دوور بی له‌ گێره‌ و كێشه‌
به‌قه‌د به‌ڕه‌ی خۆت پێ ڕابكێشه‌!

[پاتو به اندازه ی گلیم خودت دراز کن]

شوێن بۆ سه‌ر پیشه‌ی خۆیده‌چێته‌وه‌

گیا له‌سه‌ر پنجی خۆی ده‌ڕوێته‌وه

‌[هر کسی کو دور ماند از اصل خویش بازجوید روزگار وصل خویش]

سوور نه‌بی له‌سه‌ر وه‌عده‌ و به‌ڵێنی
گه‌نجی دونیات بێ، پووشێك ناهێنی

[وفای به عهد بالاترین گنج است]

قه‌ل ئه‌ڵێن لاسای كه‌وی كرده‌وه‌
ڕۆینه‌كه‌ی خۆیشی له‌بیر برده‌وه

{ زاغ می خواست راه رفتن کبک رابیاموزد راه رفتن خودش را هم فراموش کرد }

ئه‌و كه‌سه‌ دۆستی گیانیگیانیته‌
هاوڕێی نه‌بوونی و لێقه‌وماویته

{دوست خوب همسفر سختی های توست}

وتیان به‌ ڕێوی شاهیدت كێیه‌؟
وتی كلـكی خۆم، باوه‌ڕم پێیه

{ به روباه گفتند شاهدت کیه گفت دمم}

عه‌تر ده‌بێ خۆی بۆن بدا كاكه‌!
نه‌ك عه‌تار بڵێ زۆر عه‌تری چاكه

‌ {مشک آن است که ببوید نه آن که عطار بگویید}

بۆ ئه‌م نه‌زیلـه‌ش گوێ ڕابدێره‌
چێشتی پڕ كابان، بێخوێ یا سوێره

{ آشپز اگر دو تا شود غذا یا شور می شود یا بی نمک}

چكۆله‌ترین كرده‌وه‌ی ئینسان
له‌ سه‌د قسه‌ی زل باشتره‌ دیسان

{ سعدیا گرچه سخن دان ومصالح گویی

به عمل کار برآید به سخن دانی نیست}

که رگه و قوچکی ؟ !

بانیوه و دوی هه وی !

خودا هه تا ئا کوا نه پیمو وه روه شا مه وارنو وه نه

وه روه ملوه دووری ئازیزه بو وه

ده دلیو(دلی و) ئاوی مه ده پرده و نامه ردی

دز خیرا بو تاریکه شه وه فرینه

ده س کووکنه تاقیلیو ویته ره که سی به دز به ر مه که ره

کاسه ی بی سه ر پووشیش گنانه

وای واتش به کادانی به ره که یت که ره وه با په رت که رو ئالف کادانی وات به وای ئانه که هه نم مه به ره ش هنوو توم گه ره ک نیا

تا یانه وه ی دزش گیرت دز یانه وه یش گیرت

ده گا په ره نه مه تیه که ره نه

ده سیوه که نه تاوی ماریش ئشیو ماچه ش که ری

رواسه جه وله و ویش هور گیلاوه گه ره بو

هه ر که س پیرش نیا بلو پیریوه بسانو

کوینی ئامی لینیی شا به ر که ردی

مریچیله پارنی ئیسالینه کیش خه له تنا

زوان درازی مارو نه دامه ت زوان بازه م سه ره م سلامه ت

تیکه ژاوه جا قووتش ده

گرد که س تیکه په ی به ره و ده مو ویش به رو

مریچیلی کوره خودا هیلیانیش په ی به سو

خودا هه قو بزی کولی نمازو سه رو شاخداریوه

مار جه پوونه ی وه شش نی به ره و وله کیشه نه زیی

توبه و وه رگی مه رکا

تا یانه وه ی دزش گیرت دز یانه وه یش گیرت

دزو یانه ی مه گیریو

شیرو یانه ی رواسه و جبه ری

راسه هه تا قه باله شا وه ناوه کولگی شا شانا

ئه گه ر وه رمت می سه رینگات په ی چیشی ئه گه ر ئاوراتا پیخورت په ی چیش ؟

قه وم گوشته که ی وه رو پیشه که ی مه مارو

نانه وه رو سفره در

که کیوه نیه نه که ویله شه نه

کاسه مه ریه ی نه کای زریه ی

ده مش بوه و شوتی مدو

ژه نیو یانه (ژه نی و یانه )

واتشا به کوری چیشت گه ره کا؟ واتش دوی چه می ساقی

سوار هه تا نه گنوره سواری مه مسو

تووته سیاوو چه رمه ش هه ر یون (فه رقش نیا)

مارا گه سه جه وه ریسی سیاوو چه رمی ته رسو

ده سی سه یاوه دل مه سه یو وه

ده سی مانیا بنیه سه رو له می تیری وه

تیر جایش نیه نه لاو ئاورای وه

نه تیری جمنه نه ئاورای دونه

گه رگه ریقنه یچ که رو هیله یچ که رو

گول جه سه ورگانه مزیو

مزگی ورو میحرابش مه نو

هه ر ده ریوه شا به بابی وه سپاران

نان په ی نانه وای گوشت په ی قه سابی

تیکه و به را کافریش وه را

مه تیه جه ئاساو نه دیرش بیه بی رنه په له که ری

قسی که وته سی ددانی گنو سی یانی

ئامانه ت ده سو خاکیش مدا

ده س ده سی مژناسو

به ره و بالینو ویت مه حکه م که ره که سی به دز به ر مه که ره

که چه ل هه ر ئاننه ش حه سابا تا تاقیله کیش گنوره

که چه ل سه ره و ویش وریو سه ره و یو ته ری کرنو

سه ریوه که نه ئیشو سه راپیچه ش مه به سا

بیه نما بیه نما حه ساب نیا هه نما هه نما حه سابا

واتشا به وشتری ئانه چی؟ ئاننه ملت دریژا واتش ئانه گرد دووره وینیم که رده ن

لکیوه که تاوی به ده سی که ریشه وه مه وزه ش ددانی

نه وس گیره ش مشتین وه رش ده ده شتین

ته وه نی یاگیو ویشه نه قورسه نه

به ئاسنینی گناوه به چوکله ینا

گومی هه تا قووله بو مه لیش وه شه نه

گول جه سه وروگانه هور می

ده سو وارده ی دریژا

وارده وه را جایشا نیه نه

مالو نه وه ری په ی وارده وه ری

تا فه رز مردا بو سوننه ت به تالا

به گوشیش مارو به گوشیش ویارو

کته نه یاوی لاو دمه ی واچی سولا

جن به جنی خوو جنیچ به ئاساووانی

ژه نی گوله پاییزینه روه ن که رو

هیچکه س به دو و ویش مه واچو تشا

ژه ژوو ده س مارو مازیو به چکه که یشه ره ماچو قوربانه و روله ی ساف و سولیم بوو

به ق ئانه ن که جه دامگانه وه نو

چه نیوه چه قنینه که سی گوچه وه نیوه ت چه قنانه

دار هه تا پوازیو ویش نه بو مه ترکو

ئاویر وه ختی که گیسیانه ته ر و وشک پیوه ره سوچیا

سه ریوه که نه ئیشو سه را پیچه ش مه به سا

ولی بی دره ی نیه نه

بی وه ی نیشه ره وه ی په ی پیدا بو

هه میشه ی مانگه په شتو هه ورینه مه مه نو وه

کوری ئازا مالش په ی چیش؟ کوری لات(ته مه ل) مالش په ی چیش؟

ژیری هه رمانی که را شیتی ته ماشه که را

گرد روی جه ژنه نیه نه

ئی جه ژنی په ی گرد که سی بارکه (موباره که)نیه نه

چه نیو وه رگی دمه وه رو چه نیو مه یی شیوه ن که رو

گه له وه رگ زیان مه که رو

ژه نی گوله پاییزینه روه ن که رو

نموونه و ده شتی مشتین

موچیاری سه رش تالا بنه ش شیرینه نه

گه رمی(گه نمی)ما پیوه مه گریا

ویش میرو ویش مه لا

زه ره ر جه هه ر یاگیوه نه وه رش گیری قازانجا

جه هه ننه م به ره شه نه گیلیوه خاسا

ریش که نه بنیه سمیلیوه

تمه نی ئه دا شه نه یو تاته ش

نو(۹)یچ سه رو ده(۱۰)ی

دوله ی په ر ئاشتیو یانه ین

پاسار بژنه وه بنیوار چه نیو توما

شه ر جه به تالی خاسته را

سمه ره کونی مدو واره

تیکه و به را وه ش له زه دا

ژه ژوو روله و ویش په سینو

لچ به ددانی نه زانو

نو(۹) کوته ریت با گه وره که یشا هور گیره په ی مرو وشکنانی

نه باورت بو به خوه و حاکمی نه به ساو زمسانی

وه ختی که وا گنو گرد که س ده س تاقیلیو ویشه ره کوکنو

بزه شه قیش وریینی لوی نانو شوانه ی وه ری

واتشا به که سیوه قسیو ویت چکوت ژنیه واتش ئه چاگه قسیو یوته ریشا که رده

نامیوه زله و ده ریوه ویران

ده رده داریوه ئیننه و حه کیمیوه زانو

وه ختی که لک و کار مه که روت به یار وه ختی چزوبز مه که روت به دز

دوس دژمه ن جه ته نگانه نه تاقیی کریاوه

گومی هه تا قووله بو مه لیش وه شته ره نه

ئه‌گه‌ر لێگه‌ڕێ شۆفاری به‌دفه‌ڕ
ئاو ده‌خواته‌وه‌ گورگ له‌گه‌ڵ مه‌ڕ

وتیان به‌ ڕێوی شاهیدتكێیه‌؟
وتی كلـكی خۆم، باوه‌ڕم پێیه‌


چكۆله‌ترین كرده‌وه‌یئینسان
له‌ سه‌د قسه‌ی زل باشتره‌ دیسان

بۆ ئیشی بچوك، قه‌ت تێمه‌كۆشه‌
گۆم هه‌تا قووڵ بێ بۆ مه‌له‌ خۆشه‌

ئه‌گه‌ر قسه‌ی حه‌ق له‌ من ده‌پرسی

تێر ئاگای نییه‌ هه‌رگیز له‌ برسی

به‌و كه‌سه‌ ده‌ڵێن عاقڵ و وشیار
دو جار له‌ جێیه‌ك پێوه‌ی نه‌دا مار

ئاوری بن كایه‌، بۆسۆی لێنایه‌

دزی خۆماڵی له‌ گرتن نایه‌

ئه‌گه‌ر بكه‌ویه‌ به‌ر هه‌ڵمه‌تی شێر

قه‌ت په‌نا نه‌به‌ی بۆ ڕێوی بێخێر!

وه‌ختێك ئه‌زانی مانای حه‌وسه‌ڵه‌

به‌ كه‌وچكه‌ ئاوی نه‌كه‌ویه‌ مه‌له‌!

میوان نایه‌وێ سفره‌ت ڕه‌نگین بێ!

نانت جۆیین بێ و خوڵقت گه‌نمین بێ!

بۆ ئه‌م نه‌زیلـه‌ش گوێ ڕابدێره‌

چێشتی پڕ كابان، بێخوێ یا سوێره‌

۱)ئه گه ر حوشتر بالی هه بوایه

له سه ر بانان ده نیشته وه.

۲)ئه گه ر پیاو که وته بیرئ

چ گه زیک و چ نیو گه ز.

۳)ئه گه ر قازمه ی له به ردی دا جاری
یه که م قازمه کویره و جاری دووهه م خاونی.

۴)ئه گه ر قسه کردن زیوبئ

ئه وانه کردنی زیره.

۵)ئه گه ر مردن نه بوایه

بنیام بنیامی ئه خوارد.

۶)ئاوی ئه خوا و دانی ناخوا.

۷)ئاوی داگه به جێگه ماڵیا.

۸)ئاوێزان له گورێزان خاستره.

۹)ئاوی پایزان بیده به ئازیزان.

۱۰)ئاوی تاڵ وسوێرمان پێکه وه خواردوه ته وه.

۱۱)ئاوی لێژێ ، گۆشتی کێژێ.

۱۲)ئاوی سارد ده چێشتی کوڵیو مه که .

۱۳)ئاو له بناوانی یه وه شلوێ یه.

۱۴)ئاور نه گه یشته جێگا،دوو که ڵی لێ هه ڵستا .

۱۵)ئاوالان بۆ خوت ده بینیه وه.

۱۶)ئاو رۆچکان ده کاته وه.

۱۷)ئاوری له له سه ر پشتی بکه وه،له حاستی خۆی نابزوێ .

۱۸)ئاور ته ر ووشک ناناسێ .

۱۹)ئاوس بوون به دزی،زان به ئاشکرا.

۲۰)ئاوسێ له ئاوسێ ئه گرێ سه راسێ .

۲۱)ئاودان بێ چه مچه ماڵ ،گه له له که ژو شوان له ماڵ .

۲۲)ئاهووی نه گیریاک ئه وخشێ .

۲۳)ئاهووی مانیاک ئه گرێ.

ئاه وهه ناسه ها به شۆنته وه.

۲۴)ئاه وهه ناسه ی نه تگرێ .

۲۵)ئاهی دایکی هه تیم بتگرێ .

۲۶)ئاهی بزنه مسکینێ ،کێوان له بنه ره ت دێنێ.

۲۷)ئای چه ند سه یره ،قولانجه یش ته یره.

28)ئاخ چی بکه م بۆبه ڵمه برنجه که ی شاره زوور.

29)ئاخرپیری مه عره که گیری.

30) ئاخر عومری ئه وڵ ماڵ داری .

31) ئاخرمن کراسێ له تۆ زیاترم دریگه.

32) ئاخرنۆکه ری ،کولووچه ی شه کری.

33)ئاخری سه رخوه ت ئه نی به کۆسێکه وه کۆسپێکه وه .

34)ئاخورخوه ی گوم ناکا.

35)ئاخوری به رزه .

36)ئاداری به سه ر پاداری نه ماوه.

37)ئادار مه شکه له دار،لێره ش نه ، لهزه نگار .

39)ئادار نه بێ خه تا کار،خه له دێنێ چنگ وبار.

40)ئادارناچێ بێ دۆ،نیسان ناچێ بێ جۆ.

41)ئاده می ته سیری بێ باڵه.

42)ئادمیزادله دین دهبێ، به ڵام له خوێن نابێ.

43)ئارد ده ته قێنێ، قنگ ئه له قێنێ.

44)ئاردی بێژراوه وسۆسی رژاوه.

45) ئاردی ورد له ماڵ خاوه نی ده ردێ .

46) ئاردی جه واڵمان خواردووه،ئاوی هه مبانه ی ماوه.

47)ئاغاببێ به پرد به سه ریا مه رۆ.

48)ئاشێ ده نگی دێ و ئاردی دیار نیه.

49)ئاشی ئاولێ براو.

50)ئاش هه ر ئه وه نده یه ئاشه وان بیقه پێنێ.

51)ئاسیاوئاوکه فتیک.

52)ئاسمان و ریسمان.

53)ئارد بیخ درک جه مه و ناوێته و.

54)ئاردی رویگه و سۆسی ماگه.

55)ئاردی بده ئارد بێژێ، بانیوه ی برێژێ.

56)ئاو ئاگر ئامانیان نیه.

57)ئاو مه که ملیا،خوه ی ئه روێ.

58)ئاگری ئێواره له هی به یانی به پیت تره.

59) ئامۆزاو پوورزا قسه ی ژنانه، دڵسۆزی باش ئه مرۆجزدانه.

60)ئاو پاکی کرده ده ستیا.

61)ئاو ته وبه ی کرده سه ریا.

62)ئاو حه وزه که سه رده.

63)ئاو ئه کاته بێژینگا.

64)ئاوئه زایته ده می.

65)ئاوله ئاسیاو که فت.

66) ئاولیڵ ئه کا و ماسی ئه گرێ.

67) ئاولیڵ مه که.

68)ئاو له سه ری ده رچووگه.

69)ئاو له ده ستی ناتکه.

70)ئاو له سیکیا خه مه ره ناکا.

71)ئاوله دنگا ئه کوتێ.

72)ئاوله جێگه یه کا بمێنی ئه گه نی.

72)ئاو که وته ده س شمر.

73)ئاو کرا به مل ئاگرا.

74)ئاو شۆن خۆی گوم ناکا.

75)ئاورێگه ی خۆی ئه کاته وه .

76) ئاوی زۆرئاوی که م ده با.

77)ئامیان حه وت قازانێ .

78)ئاگرکه کووژایه وه.

79)ئاگرنه که فێته کادانه کۆنه.

80)ئاو بتبا،له پردی نامه رد مه په ره وه.

81)ئافه رین له شێرت .

82)ئه قڵ تاجی زێرینه له سه ری هه موو که س نیه.

83)ئاقڵی که سک و سووری په یدا کردوه.

84)ئافره ت ته رازووی ژیانه.

85)ئافره ت ئاواتی پیاوه.

86)ئافره تی شه رمن شارێک دێنێ ،پیاوی شه رمن بزنێک.

87)ئافره ت وماڵیان گوتووه.

88)ئافره ت له پراسووی چه پ دروست کراوه،بته وێ

راستی که یته وه ده شکێ.

89)ئافره تی چاک قه ڵایه کی گرینگه.

90)ئاکارت وه ک مشاربێ باشه،هه م بۆلای خۆته،هه م بۆئه و لاشه.

91)ئاغاو نۆکه ران لێک راست بوونه وه قوربان قوربان له بیر چوونه وه.

92)ئاغا رۆخوا شوکر.

به لالولالو ویش دالامه وه بی به ره ش ماری داش به پامه وه

ئه سپیوه چل ساله نه تالیم بدریو په ی ساراو مه حشه ری خاسه ن

باره تفه نگ بنیه ئه و هه ری هه ر وه رگ موه روش

به د به خت ئاکاروانه نه سه رقا فله ش هه ره بو

به دوی چیوان دل وه ش مه که ره ساله ی دوه وه هاره ژه نی شه ده لاره

پرده وزالمی زوو مه رژو

په رساشان قاتری بابه ت کین واتش ئه سپ لالومه ن

توته تا ناته وانه ن میهره بانه ن

جه فره ژیوایان مه په رسه جه فره گیلایان په رسه

چه نیوعه سلان گردو فه سلان

- فه رزان مه ده به قه رزان( فه رزی خوت به قه رزی خه لک مه ده ):

آدم عاقل نقد را به نسیه نمی دهد.

- قه زای دیزه له گوزه که وت :

گنه کرد در بلخ آهنگری

به شوشتر زدند گردن مسگری

- قشقه ره به خورایی پشتی گامیش ناخورینی
معادل : بویه پیت ده لیم مامه چوله که م بو بگری :

هیچ گربه ای محض رضای خدا موش نمی گیرد.

- قه ل به قه ل ده لی روت ره ش :

آبکش به آبکش می گه دو سوراخه.

دیگ به دیگ می گه روت سیاه.

- کاتی پیوانه پر بی ، بیکه یه سه ر لیی ده رژی :

فواره چون بلند شود سرنگون شود.

- کاله ک خوری یان بیستان رن :

خربزه خور تو را به پالیز چه کار؟

انگور خور از باغبان مپرس.

از آسیا که بیرون می روی تو را با سنگ و پاسنگ چه کار.

- که چه ل ده ر مانکه ر بایه ، سه ری خوی ده رمان ده کرد :

کل اگر طبیب بودی ، سر خود دوا نمودی.

- کچی دایک تاریفی بکا ، بو ماله خالوان چاکه :

مشک آن است که خود ببوید نه آن که عطار بگوید.

- که ر ئاخوری خوی ده ناسیته وه :

خر آخورش را گم نمی کند.

- که ر بچیته بانه نابی به هیستر :

خر عیسی گرش به مکه برند

چو بازآید همان خر باشد

"ئاسنی سارد به فوو گه رم نابی"

"شه ر له شیف و ئاشتی له خه رمان"

"گیا ئه وه یه به ده می بزن خوش بی"

"چه پله به ده ستی لی نادری"

"چیت بو خوت ئه وی بو براکه شت بته وی"

ئاسنی سارد به فوو گه رم نابی : آهن سرد با فوت کردن گرم نمی شود

شه ر له شیف و ئاشتی له خه رمان : جنگ در مزرعه و آشتی وصلح در خرمن

گیا ئه وه یه به ده می بزن خوش بی : این حسابه که علف به دهن بزی شیرین بیاد

چه پله به ده ستی لی نادری : با یک دست نمی توان کف زد

چیت بو خوت ئه وی بو براکه شت بته وی : آنچه برای خود می پسندی برای دیگری نیز بپسند