![]() |
غزلِ آخرين انزوا
۱ من فروتن بودهام و به فروتني، از عمق ِ خوابهاي ِ پريشان ِ خاکساريي ِ خويش تماميي ِ عظمت ِ عاشقانهي ِ انساني را سرودهام تا نسيمي برآيد. نسيمي برآيد و ابرهاي ِ قطراني را پارهپاره کند. و من بهسان ِ دريائي از صافيي ِ آسمان پُرشوم ــ از آسمان و مرتع و مردم پُرشوم. تا از طراوت ِ برفيي ِ آفتاب ِ عشقي که بر افقام مينشيند، يکچند در سکوت و آرامش ِ بازنيافتهي ِ خويش از سکوت ِ خوشآواز ِ «آرامش» سرشار شوم ــ چرا که من، ديرگاهيست جز اين قالب ِ خالي که به دندان ِ طولانيي ِ لحظهها خائيده شده است نبودهام; جز مني که از وحشت ِ خلاء ِ خويش فرياد کشيده است نبودهام... □ پيکري چهرهئي دستي سايهئي ــ بيدارخوابيي ِ هزاران چشم در رويا و خاطره; سايهها کودکان آتشها زنان ــ سايههاي ِ کودک و آتشهاي ِ زن; سنگها دوستان عشقها دنياها ــ سنگهاي ِ دوست و عشقهاي ِ دنيا; درختان مردهگان ــ و درختان ِ مرده; وطني که هوا و آفتاب ِ شهرها، و جراحات و جنسيتهاي ِ همشهريان را به قالب ِ خود گيرد; و چيزي ديگر، چيزي ديگر، چيزي عظيمتر از تمام ِ ستارهها تمام ِ خدايان: قلب ِ زني که مرا کودک ِ دستنواز ِ دامن ِ خود کند! چرا که من ديرگاهيست جز اين هيبت ِ تنهائي که به دندان ِ سرد ِ بيگانهگيها جويده شده است نبودهام ــ جز مني که از وحشت ِ تنهائيي ِ خود فرياد کشيده است نبودهام... □ نام ِ هيچکجا و همهجا نام ِ هيچگاه و همهگاه... آه که چون سايهئي به زبان ميآمدم بيآنکه شفق ِ لبانام بگشايد و بهسان ِ فردائي از گذشته ميگذشتم بيآنکه گوشتهاي ِ خاطرهام بپوسد. □ سوادي از عشق نياموخته و هرگز سخني آشنا به هيچ زبان ِ آشنائي نخوانده و نشنيده. ــ سايهئي که با پوک سخن ميگفت! □ عشقي بهروشنيانجاميده را بر سر ِ بازاري فرياد نکرده، مناديي ِ نام ِ انسان و تماميي ِ دنيا چهگونه بودهام؟ آيا فرداپرستان را با دُهُل ِ درونخاليي ِ قلبام فريب ميدادهام؟ □ من جار ِ خاموش ِ سقف ِ لانهي ِ سرد ِ خود بودم من شيرخوارهي ِ مادر ِ ياءس ِ خود، دامنآويز ِ دايهي ِ درد ِ خود بودم. آه که بدون ِ شک اين خلوت ِ ياءسانگيز ِ توجيهنکردني (اين سرچشمهي ِ جوشان و سهمگين ِ قطران ِ تنهائي، در عمق ِ قلب ِ انساني) براي ِ درد کشيدن انگيزهئي خالص است. و من ــ اسکندر ِ مغموم ِ ظلمات ِ آب ِ رنج ِ جاويدان ــ چهگونه درين دالان ِ تاريک، فرياد ِ ستارهگان را سرودهام؟ آيا انسان معجزهئي نيست؟ انسان... شيطاني که خدا را بهزيرآورد، جهان را به بند کشيد و زندانها را درهم شکست! ــ کوهها را دريد، درياها را شکست، آتشها را نوشيد و آبها را خاکستر کرد! انسان... اين شقاوت ِ دادگر! اين متعجب ِ اعجابانگيز! انسان... اين سلطان ِ بزرگترين عشق و عظيمترين انزوا! انسان... اين شهريار ِ بزرگ که در آغوش ِ حرم ِ اسرار ِ خويش آرام يافته است و با عظمت ِ عصيانيي ِ خود به راز ِ طبيعت و پنهانگاه ِ خدايان ِ خويش پهلوميزند! انسان! و من با اين زن با اين پسر با اين برادر ِ بزرگواري که شب ِ بيشکافام را نوراني کرده است، با اين خورشيدي که پلاس ِ شب را از بام ِ زندان ِ بيروزنام برچيده است، بيعشق و بيزندهگي سخن از عشق و زندهگي چهگونه به ميان آوردهام؟ آيا انسان معجزهئي نيست؟ □ آه، چهگونه تا ديگر اين مارش ِ عظيم ِ اقيانوس را نشنوم; تا ديگر اين نگاه ِ آينده را در نينيي ِ شيطان ِ چشم ِ کودکانام ننگرم; تا ديگر اين زيبائيي ِ وحشتانگيز ِ همهجاگير را احساس نکنم حصار ِ بيپاياني از کابوس به گِرداگِرد ِ روياهايام کشيده بودند، و من، آه! چهگونه اکنون تنگ در تنگيي ِ دردها و دستها شدهام! □ به خود گفتم: «ــ هان! من تنها و خاليام. بههمريختهگيي ِ دهشتناک ِ غوغاي ِ سکوت و سرودهاي ِ شورش را ميشنوم، و خود بياباني بيکس و بيعابرم که پامال ِ لحظههاي ِ گريزندهي ِ زمان است. عابر ِ بياباني بيکسام که از وحشت ِ تنهائيي ِ خود فرياد ميزند... من تنها و خاليام و ملت ِ من جهان ِ ريشههاي ِ معجزآساست من منفذ ِ تنگچشميي ِ خويشام و ملت ِ من گذرگاه ِ آبهاي ِ جاويدان است من ظرافت و پاکيي ِ اشکام و ملت ِ من عرق و خون ِ شاديست... آه، به جهنم! ــ پيراهن ِ پشمين ِ صبر بر زخمهاي ِ خاطرهام ميپوشم و ديگر هيچگاه به دريوزهگيي ِ عشقهاي ِ وازده بر دروازهي ِ کوتاه ِ قلبهاي ِ گذشته حلقه نميزنم. ۲ تو اجاق ِ همه چشمهسارانسحرگاه ِ تمام ِ ستارهگان و پرندهي ِ جملهي ِ نغمهها و سعادتها را به من ميبخشي. تو به من دست ميزني و من در سپيدهدم ِ نخستين چشمگشودهگيي ِ خويش به زندهگي بازميگردم. پيش ِ پاي ِ منتظرم راهها چون مُشت ِ بستهئي ميگشايد و من در گشودهگيي ِ دست ِ راهها به پيوستهگيي ِ انسانها و خدايان مينگرم. نوبرگي بر عشقام جوانه ميزند و سايهي ِ خنکي بر عطش ِ جاويدان ِ رحم ميافتد و چشم ِ درشت ِ آفتابهاي ِ زميني مرا تا عمق ِ ناپيداي ِ روحام روشن ميکند. □ عشق ِ مردم آفتاب است اما من بيتو بيتو زميني بيگيا بودم... در لبان ِ تو آب ِ آخرين انزوا به خواب ميرود و من با جذبهي ِ زودشکن ِ قلبي که در کار ِ خاموششدن بود به سرود ِ سبز ِ جرقههاي ِ بهار گوش ميدارم. روي ِ تمي از: ژ.آ. کلانسيه |
رُکسانا
بگذار پس از من هرگز کسي نداند از رُکسانا با من چه گذشت. بگذار کسي نداند که چهگونه من از روزي که تختههاي ِ کف ِ اين کلبهي ِ چوبين ِ ساحلي رفت و آمد ِ کفشهاي ِ سنگينام را بر خود احساس کرد و سايهي ِ دراز و سردم بر ماسههاي ِ مرطوب ِ اين ساحل ِ متروک شنيده شد، تا روزي که ديگر آفتاب به چشمهايام نتابد، با شتابي اميدوار کفن ِ خود را دوختهام، گور ِ خود را کندهام... □ اگرچه نسيموار از سر ِ عمر ِ خود گذشتهام و بر همه چيز ايستادهام و در همه چيز تاءمل کردهام رسوخ کردهام; اگرچه همه چيز را به دنبال ِ خود کشيدهام: همهي ِ حوادث را، ماجراها را، عشقها و رنجها را به دنبال ِ خود کشيدهام و زير ِ اين پردهي ِ زيتونيرنگ که پيشانيي ِ آفتابسوختهي ِ من است پنهان کردهام، ــ اما من هيچ کدام ِ اينها را نخواهم گفت لامتاکام حرفي نخواهم زد ميگذارم هنوز چو نسيمي سبک از سر ِ بازماندهي ِ عمرم بگذرم و بر همه چيز بايستم و در همه چيز تاءمل کنم، رسوخ کنم. همه چيز را دنبال ِ خود بکشم و زير ِ پردهي ِ زيتونيرنگ پنهان کنم: همهي ِ حوادث و ماجراها را، عشقها را و رنجها را مثل ِ رازي مثل ِ سرّي پُشت ِ اين پردهي ِ ضخيم به چاهي بيانتها بريزم، نابود ِشان کنم و از آن همه لامتاکام با کسي حرفي نزنم... بگذار کسي نداند که چهگونه من به جاي ِ نوازششدن، بوسيدهشدن، گزيده شدهام! بگذار هيچکس نداند، هيچکس! و از ميان ِ همهي ِ خدايان، خدائي جز فراموشي بر اين همه رنج آگاه نگردد. و بهکلي مثل ِ اين که اينها همه نبوده است، اصلاً نبوده است و من همچون تمام ِ آن کسان که ديگر نامي ندارند ــ نسيموار از سر ِ اينها همه نگذشتهام و بر اينها همه تاءمل نکردهام، اينها همه را نديدهام... بگذار هيچکس نداند، هيچکس نداند تا روزي که سرانجام، آفتابي که بايد به چمنها و جنگلها بتابد، آب ِ اين درياي ِ مانع را بخشکاند و مرا چون قايقي فرسوده به شن بنشاند و بدينگونه، روح ِ مرا به رُکسانا ــ روح ِ دريا و عشق و زندهگي ــ بازرساند. چرا که رُکساناي ِ من مرا به هجراني که اعصاب را ميفرسايد و دلهره ميآورد محکوم کرده است. و محکومام کرده است که تا روز ِ خشکيدن ِ درياها به انتظار ِ رسيدن ِ بدو ــ در اضطراب ِانتظاري سرگردان ــ محبوس بمانم... و اين است ماجراي ِ شبي که به دامن ِ رُکسانا آويختم و از او خواستم که مرا با خود ببرد. چرا که رُکسانا ــ روح ِ دريا و عشق و زندهگي ــ در کلبهي ِ چوبين ِ ساحلي نميگنجيد، و من بيوجود ِ رُکسانا ــ بيتلاش و بيعشق و بيزندهگي ــ در ناآسودهگي و نوميدي زنده نميتوانستم بود... □ ...سرانجام، در عربدههاي ِ ديوانهوار ِ شبي تار و توفاني که دريا تلاشي زنده داشت و جرقههاي ِ رعد، زندهگي را در جامهي ِ قارچهاي ِ وحشي به دامن ِ کوهستان ميريخت; ديرگاه از کلبهي ِ چوبين ِ ساحلي بيرون آمدم. و توفان با من درآويخت و شنل ِ سُرخ ِ مرا تکان داد و من در زردتابيي ِ فانوس، مخمل ِ کبود ِ آستر ِ آن را ديدم. و سرماي ِ پائيزي استخوانهاي ِ مرا لرزاند. اما سايهي ِ دراز ِ پاهايام که بهدقت از نور ِ نيمرنگ ِ فانوس ميگريخت و در پناه ِ من به ظلمت ِ خيس و غليظ ِ شب ميپيوست، به رفتوآمد تعجيل ميکرد. و من شتابام را بر او تحميل ميکردم. و دلام در آتش بود. و موج ِ دريا از سنگچين ِ ساحل لبپَر ميزد. و شب سنگين و سرد و توفاني بود. زمين پُرآب و هوا پُرآتش بود. و من در شنل ِ سُرخ ِ خويش، شيطان را ميمانستم که به مجلس ِ عشرتهاي ِ شوقانگيز ميرفت. اما دلام در آتش بود و سوزندهگيي ِ اين آتش را در گلوي ِ خوداحساس ميکردم. و باد، مرا از پيشرفتن مانع ميشد... کنار ِ ساحل ِ آشوب، مرغي فرياد زد و صداي ِ او در غرش ِ روشن ِ رعد خفه شد. و من فانوس را در قايق نهادم. و ريسمان ِ قايق را از چوبپايه جدا کردم. و در واپسرفت ِ نخستين موجي که به زير ِ قايق رسيد، رو به درياي ِ ظلمتآشوب پارو کشيدم. و در ولولهي ِ موج و باد ــ در آن شب ِ نيمهخيس ِ غليظ ــ به درياي ِ ديوانه درآمدم که کف ِ جوشان ِ غيظ بر لبان ِ کبودش ميدويد. موج از ساحل بالا ميکشيد و دريا گُرده تهي ميکرد و من در شيب ِ تهيگاه ِ دريا چنان فروميشدم که برخورد ِ کف ِ قايق را با ماسههائي که درياي ِ آبستن هرگز نخواهد ِشان زاد، احساس ميکردم. اما ميديدم که ناآسودهگيي ِ روح ِ من اندکاندک خود را به آشفتهگيي ِ دنياي ِ خيس و تلاشکار ِ بيرون واميگذارد. و آرامآرام، رسوب ِآسايش را در اندرون ِ خود احساس ميکردم. ليکن شب آشفته بود و دريا پرپر ميزد و مستي ديرسيرابي در آشوب ِسرد ِ امواج ِ ديوانه به جُستوجوي ِ لذتي گريخته عربده ميکشيد... و من ديدم که آسايشي يافتهام و اکنون به حلزوني دربهدر ميمانم که در زيروزبررفت ِ بيپايان ِ شتابندهگان ِ دريا صدفي جُسته است. و ميديدم که اگر فانوس را به آب افکنم و سياهيي ِ شب را به فروبستهگيي ِ چشمان ِ خود تعبير کنم، به بوداي ِ بيدغدغه مانندهام که درد را ازآنروي که طليعهتاز ِ نيروانا ميداند به دلاسودهگي برميگزارد. اما من از مرگ به زندهگي گريخته بودم. و بوي ِ لجن ِ نمکسود ِ شب ِ خفتنجاي ِ ماهيخوارها که با انقلاب ِامواج ِ برآمده همراه ِ وزش ِ باد در نفس ِ من چپيده بود، مرا به دامن ِ دريا کشيده بود. و زيروفرارفت ِ زندهوار ِ دريا، مرا بهسان ِ قايقي که باد ِ دريا ريسماناش را بگسلد از سکون ِ مردهوار ِ ساحل بر آب رانده بود، و در مييافتم از راهي که بودا گذشته است به زندهگي بازميگردم. و در اين هنگام در زردتابيي ِ نيمرنگ ِ فانوس، سرکشيي ِ کوهههاي ِ بيتاب را مينگريستم. و آسايش ِ تن و روح ِ من در اندرون ِ من به خواب ميرفت. و شب آشفته بود و دريا چون مرغي سرکنده پرپرميزد و بهسان ِ مستي ناسيراب به جُستوجوي ِ لذت عربده ميکشيد. □ در يک آن، پنداشتم که من اکنون همه چيز ِ زندهگي را بهدلخواه ِ خود يافتهام. يک چند، سنگينيي ِ خُردکنندهي ِ آرامش ِ ساحل را در خفقان ِ مرگي بيجوش، بر بيتابيي ِ روح ِ آشفتهئي که به دنبال ِ آسايش ميگشت تحمل کرده بودم: ــ آسايشي که از جوشش مايه ميگيرد! و سرانجام در شبي چنان تيره، بهسان ِ قايقي که باد ِ دريا ريسماناش را بگسلد، دل به درياي ِ توفاني زده بودم. و دريا آشوب بود. و من در زيروفرارفت ِ زندهوار ِ آنکه خواهشي پُرتپش در هر موج ِ بيتاباش گردن ميکشيد، مايهي ِ آسايش و زندهگيي ِ خود را بازيافته بودم، همه چيز ِ زندهگي را بهدلخواه ِ خويش بهدست آوردهبودم. اما ناگهان در آشفتهگيي ِ تيره و روشن ِ بخار و مه ِ بالاي ِ قايق ــ که شب گهواره جنباناش بود ــ و در انعکاس ِ نور ِ زردي که به مخمل ِ سُرخ ِ شنل ِ من ميتافت، چهرهئي آشنا به چشمانام سايه زد. و خيزابها، کنار ِ قايق ِ بيقرار ِ بيآرام در تب ِ سرد ِ خود ميسوختند. فرياد کشيدم: «رُکسانا!» اما او در آرامش ِ خود آسايش نداشت و غريو ِ من به مانند ِ نفسي که در تودههاي ِ عظيم دود دَمَند، چهرهي ِ او را برآشفت. و اين غريو، رخسارهي ِ رويائيي ِ او را بهسان ِ روح ِ گنهکاري شبگرد که از آواز ِ خروس نزديکيي ِ سپيدهدمان را احساس کند، شکنجه کرد. و من زير ِ پردهي ِ نازک ِ مه و ابر، ديدماش که چشمان را به خواب گرفت و دندانهاياش را از فشار ِ رنجي گنگ برهمفشرد. فرياد کشيدم: «رُکسانا!» اما او در آرامش ِ خود آسوده نبود و بهسان ِ مهي از باد آشفته، با سکوتي که غريو ِ مستانهي ِ توفان ِ ديوانه را در زمينهي ِ خود پُررنگتر مينمود و برجستهتر ميساخت و برهنهتر ميکرد، گفت: «ــ من همين درياي ِ بيپايانام!» و در دريا آشوب بود در دريا توفان بود... فرياد کشيدم: «ــ رُکسانا!» اما رُکسانا در تب ِ سرد ِ خود ميسوخت و کف ِ غيظ بر لب ِ دريا ميدويد و در دل ِ من آتش بود و زن ِ مهآلود که رخسارش از انعکاس ِ نور ِ زرد ِ فانوس بر مخمل ِ سُرخ ِ شنل ِ من رنگ ميگرفت و من سايهي ِ بزرگ ِ او را بر قايق و فانوس و روح ِ خودم احساس ميکردم، با سکوتي که شُکوهاش دلهرهآور بود، گفت: «ــ من همين توفانام من همين غريوم من همين درياي ِ آشوبام که آتش ِ صدهزار خواهش ِ زنده در هر موج ِ بيتاباش شعله ميزند!» «رُکسانا!» «ــ اگر ميتوانستي بيائي، تو را با خود ميبردم. تو نيز ابري ميشدي و هنگام ِ ديدار ِ ما از قلب ِ ما آتش ميجَست و دريا و آسمان را روشن ميکرد... در فريادهاي ِ توفانيي ِ خود سرود ميخوانديم در آشوب ِامواج ِ کف کردهي ِ دورگريز ِ خود آسايش مييافتيم و در لهيب ِ آتش ِ سرد ِ روح ِ پُرخروش ِ خود ميزيستيم... اما تو نميتواني بيائي، نميتواني تو نميتواني قدمي از جاي ِ خود فراتر بگذاري!» «ــ ميتوانم رُکسانا! ميتوانم»... «ــ ميتوانستي، اما اکنون نميتواني و ميان ِ من و تو به همان اندازه فاصله هست که ميان ِ ابرهائي که در آسمان و انسانهائي که بر زمين سرگرداناند...» «ــ رُکسانا...» و ديگر در فرياد ِ من آتش ِ اميدي جرقه نميزد. «ــ شايد بتواني تا روزي که هنوز آخرين نشانههاي ِ زندهگي را از تو بازنستاندهاند چونان قايقي که باد ِ دريا ريسماناش را از چوبپايهي ِ ساحل بگسلد بر درياي ِ دل ِ من عشق ِ من زندهگيي ِ من بيوقفهگردي کني... با آرامش ِ من آرامش يابي در توفان ِ من بغريوي و ابري که به دريا ميگريد شوراب ِاشک را از چهرهات بشويد. تا اگر روزي، آفتابي که بايد بر چمنها و جنگلها بتابد آب ِ اين دريا را فرو خشکاند و مرا گودالي بيآب و بيثمر کرد، تو نيز بهسان ِ قايقي برخاکافتاده بيثمر گردي و بدينگونه، ميان ِ تو و من آشنائيي ِ نزديکتري پديد آيد. اما اگر انديشه کني که هماکنون ميتواني به من که روح ِ دريا روح ِ عشق و روح ِ زندهگي هستم بازرسي، نميتواني،نميتواني! «ــ رُک... سا... نا» و فرياد ِ من ديگر به پچپچهئي ماءيوس و مضطرب مبدل گشته بود. و دريا آشوب بود. و خيال ِ زندهگي با درون ِ شوريدهاش عربده ميزد. و رُکسانا بر قايق و من و بر همهي ِ دريا در پيکري ابري که از باد بههم برميآمد در تب ِ زندهي ِ خود غريو ميکشيد: «ــ شايد به هم بازرسيم: روزي که من بهسان ِ دريائي خشکيدم، و تو چون قايقي فرسوده بر خاک ماندي اما اکنون ميان ِ ما فاصله چندان است که ميان ِ ابرهائي که در آسمان و انسانهائي که بر زمين سرگرداناند». «ــ ميتوانم رُکسانا! ميتوانم...» «ــ نميتواني! نميتواني» «ــ رُکسانا...» خواهش ِ متضرعي در صدايام ميگريست و در دريا آشوب بود. «ــ اگر ميتوانستي تو را با خود ميبردم تو هم بر اين درياي ِ پُرآشوب موجي تلاشکار ميشدي و آنگاه در التهاب ِ شبهاي ِ سياه و توفاني که خواهشي قالبشکاف در هر موج ِ بيتاب ِ دريا گردن ميکشد، در زيروفرارفت ِ جاويدان ِ کوهههاي ِ تلاش، زندهگي ميگرفتيم.» بيتاب در آخرين حملهي ِ ياءس کوشيدم تا از جاي برخيزم اما زنجير ِ لنگري به خروار بر پايام بود. و خيزابها کنار ِ قايق ِ بيقرار ِ بيسکون در تب ِ سرد ِ خود ميسوختند. و روح ِ تلاشندهي ِ من در زندان ِ زمخت و سنگين ِ تنام ميافسرد و رُکسانا بر قايق و من و دريا در پيکر ِ ابري که از باد بههمبرآيد، با سکوتي که غريو ِ شتابندهگان ِ موج را بر زمينهي ِ خود برجستهتر ميکرد فرياد ميکشيد: «ــ نميتواني! و هرکس آنچه را که دوست ميدارد در بند ميگذارد. و هر زن مرواريد ِ غلتان ِ خود را به زندان ِ صندوقاش محبوس ميدارد، و زنجيرهاي ِ گران را من بر پايات نهادهام، ورنه پيش از آنکه به من رسي طعمهي ِ درياي ِ بيانتها شده بودي و چشمانات چون دو مرواريد ِ جاندار که هرگز صيد ِ غواصان ِ دريا نگردد، بلع ِ صدفها شده بود... تو نميتواني بيائي نميتواني بيائي! تو ميبايد به کلبهي ِ چوبين ِ ساحلي بازگردي و تا روزي که آفتاب مرا و تو را بيثمر نکرده است، کنار ِ دريا از عشق ِ من، تنها از عشق ِ من روزي بگيري...» □ من در آخرين شعلهي ِ زردتاب ِ فانوس، چکش ِ باران را بر آبهاي ِ کف کردهي ِ بيپايان ِ دريا ديدم و سحرگاهان مردان ِ ساحل، در قايقي که امواج ِ سرگردان به خاک کشانده بود مدهوشام يافتند... □ بگذار کسي نداند که ماجراي ِ من و رُکسانا چهگونه بود! من اکنون در کلبهي ِ چوبين ِ ساحلي که باد در سفال ِ باماش عربده ميکشد و باران از درز ِ تختههاي ِ ديوارش به درون نشت ميکند، از دريچه به درياي ِ آشوب مينگرم و از پس ِ ديوار ِ چوبين، رفتوآمد ِ آرام و متجسسانهي ِ مردم ِ کنجکاوي را که به تماشاي ِ ديوانهگان رغبتي دارند احساس ميکنم. و ميشنوم که زير ِ لب با يکديگر ميگويند: «ــ هان گوش کنيد، ديوانه هماکنون با خود سخن خواهد گفت». و من از غيظ لب به دندان ميگزم و انتظار ِ آن روز ِ ديرآينده که آفتاب، آبِ درياهاي ِ مانع را خشکانده باشد و مرا چون قايقي رسيده به ساحل به خاک نشانده باشد و روح ِ مرا به رُکسانا ــ روح ِ دريا و عشق و زندهگي ــ بازرسانده باشد، به سان ِ آتش ِ سرد ِ اميدي در تَه ِ چشمانام شعله ميزند. و زير ِ لب با سکوتي مرگبار فرياد ميزنم: «رُکسانا!» و غريو ِ بيپايان ِ رُکسانا را ميشنوم که از دل ِ دريا، با شتاب ِ بيوقفهي ِ خيزابهاي ِ دريا که هزاران خواهش ِ زنده در هر موج ِ بيتاباش گردن ميکشد، يکريز فرياد ميزند: «ــ نميتواني بيائي! نميتواني بيائي!»... مشت بر ديوار ِ چوبين ميکوبم و به مردم ِ کنجکاوي که از ديدار ِ ديوانهگان دلشاد ميشوند و سايهشان که به درز ِ تختهها ميافتد حدود ِ هيکل ِشان را مشخص ميکند، نهيب ميزنم: «ــ ميشنويد؟ بدبختها ميشنويد؟» و سايهها از درز ِ تختههاي ِ ديوار به زمين ميافتند. و من، زير ِ ضرب ِ پاهاي ِ گريزآهنگ، فرياد ِ رُکسانا را ميشنوم ��ه از دل ِ دريا، با شتاب ِ بيوقفهي ِ امواج ِ خويش، همراه ِ بادي که از فراز ِ آبهاي ِ دوردست ميگذرد، يکريز فرياد ميکشد: «ــ نميتواني بيائي! نميتواني بيائي!». |
با سماجتِ يک الماس ... و عشق ِ سُرخ ِ يک زهر
در بلور ِ قلب ِ يک جام و کشوقوس ِ يک انتظار در خميازهي ِ يک اقدام و ناز ِ گلوگاه ِ رقص ِ تو بر دلدادهگيي ِ خنجر ِ من... و تو خاموشي کردهاي پيشه من سماجت، تو يکچند من هميشه. و لاک ِ خون ِ يک امضا که به نامهي ِ هر نياز ِ من زنگار ميبندد، و قطرهقطرههاي ِ خون ِ من که در گلوي ِ مسلول ِ يک عشق ميخندد، و خداي ِ يک عشق خداي ِ يک سماجت که سحرگاه ِ آفرينش ِ شب ِ يک کامکاري ميميرد، ــ ] از زمين ِ عشق ِ سُرخاش با دهان ِ خونين ِ يک زخم بوسهئي گرم ميگيرد: «ــ اوه، مخلوق ِ من! باز هم، مخلوق ِ من باز هم!» و ميميرد![ و تلاش ِ عشق ِ او در لبان ِ شيرين ِ کودک ِ من ميخندد فردا، و از قلب ِ زلال ِ يک جام که زهر ِ سُرخ ِ يک عشق را در آن نوشيدهام و از خميازهي ِ يک اقدام که در کشوقوس ِ انتظار ِ آن مردهام و از دلدادهگيي ِ خنجر ِ خود که بر نازگاه ِ گلوي ِ رقصات نهادهام واز سماجت ِ يک الماس که بر سکوت ِ بلورين ِ تو ميکشم، به گوش ِ کودکام گوشوار ميآويزم! و بهسان ِ تصوير ِ سرگردان ِ يک قطره باران که در آئينهي ِ گريزان ِ شط ميگريزد، عشقام را بلع ِ قلب ِ تو ميکنم: عشق ِ سرخي را که نوشيدهام در جام ِ يک قلب که در آن ديدهام گردشِ مغرور ِ ماهيي ِ مرگ ِ تنام را که بوسهي ِ گرم خواهد گرفت با دهان ِ خونآلود ِ زخماش از زمين ِ عشق ِ سُرخاش و چون سماجت ِ يک خداوند خواهد مُرد سرانجام در بازپسين دَم ِ شب ِ آفرينش ِ يک کام، و عشق ِ مرا که تماميي ِ روح ِ اوست چون سايهي ِ سرگردان ِ هيکلي ناشناس خواهد بلعيد گرسنهگيي ِ آينهي ِ قلب ِ تو! □ و اگر نشنوي به تو خواهم شنواند حماسهي ِ سماجت ِ عاشقات را زير ِ پنجرهي ِ مشبک ِ تاريک ِ بلند که در غريو ِ قلباش زمزمه ميکند: «ــ شوکران ِ عشق ِ تو که در جام ِ قلب ِ خود نوشيدهام خواهدم کُشت. و آتش ِ اينهمه حرف در گلويام که براي ِ برافروختن ِ ستارهگان ِ هزار عشق فزون است در ناشنوائيي ِ گوش ِ تو خفهام خواهد کرد!» |
آوازِ شبانه برای کوچهها خداوندان ِ درد ِ من، آه! خداوندان ِ درد ِ من!
خون ِ شما بر ديوار ِ کهنهي ِ تبريز شتک زد درختان ِ تناور ِ درهي ِ سبز بر خاک افتاد سرداران ِ بزرگ بر دارها رقصيدند و آئينهي ِ کوچک ِ آفتاب در درياچهي ِ شور شکست. فرياد ِ من با قلبام بيگانه بود من آهنگ ِ بيگانهي ِ تپش ِ قلب ِ خود بودم زيرا که هنوز نفخهي ِ سرگرداني بيش نبودم زيرا که هنوز آوازم را نخوانده بودم زيرا که هنوز سيم و سنگ ِ من در هم ممزوج بود. و من سنگ و سيم بودم من مرغ و قفس بودم و در آفتاب ايستاده بودم اگر چند، سايهام بر لجن ِ کهنه چسبيده بود. □ ابر به کوه و به کوچهها تُف ميکرد دريا جنبيده بود پيچکهاي ِ خشم سرتاسر ِ تپهي ِ کُرد را فروپوشيده بود باد ِ آذرگان از آنسوي ِ درياچهي ِ شور فرا ميرسيد، به بام ِ شهر لگد ميکوفت و غبار ِ ولولههاي ِ خشمناک را به روستاهاي ِ دوردست ميافشاند. سيل ِ عبوس ِ بيتوقف، در بستر ِ شهرچاي به جلو خزيده بود فراموش شدهگان از درياچه و دشت و تپه سرازير ميشدند تا حقيقت ِ بيمار را نجات بخشند و بهيادآوردن ِ انسانيت را به فراموشکنندهگان فرمان دهند. من طنين ِ سرود ِ گلولهها را از فراز ِ تپهي ِ شيخ شنيدم ليکن از خواب برنجهيدم زيرا که در آن هنگام هنوز خواب ِسحرگاهام با نغمهي ِ ساز و بوسهي ِ بيخبر ميشکست. □ لبخندههاي ِ مغموم، فشردهگيي ِ غضبآلود ِ لبها شد ــ (من خفته بودم.) اروميهي ِ گريان خاموش ماند و در سکوت به غلغلهي ِ دوردست گوشفراداد، (من عشقهايام را ميشمردم) تکتيري غريوکشان از خاموشيي ِ ويرانهي ِ بُرج ِ زرتشت بيرون جَست، (من به جاي ِ ديگر مينگريستم) صداهاي ِ ديگر برخاست: بردهگان بر ويرانههاي ِ رنجآباد به رقص برخاستند مردمي از خانههاي ِ تاريک سر کشيدند و برفي گران شروع کرد. پدرم کوتوال ِ قلعههاي ِ فتحناکرده بود: دريچهي ِ بُرج را بست و چراغ را خاموش کرد. (من چيزي زمزمه ميکردم) برف، پايانناپذير بود اما مردمي از کوچهها به خيابان ميريختند که برف پيراهن ِ گرم ِ برهنهگيي ِشان بود. (من در کنار ِ آتش ميلرزيدم) من با خود بيگانه بودم و شعر ِ من فرياد ِ غربتام بود من سنگ و سيم بودم و راه ِ کورههاي ِ تفکيک را نميدانستم اما آنها وصلهي ِ خشم ِ يکدگر بودند در تاريکي دست ِ يکديگر را فشرده بودند زيرا که بيکسي، آنان را به انبوهيي ِ خانوادهي ِ بيکسان افزوده بود. آنان آسمان ِ باراني را به لبخند ِ برهنهگان و مخمل ِ زرد ِ مزرعه را به روياي ِ گرسنهگان پيوند ميزدند. در برف و تاريکي بودند و از برف و تاريکي ميگذشتند، و فرياد ِ آنان ميان ِ همه بيارتباطيهايِ دور، جذبهئي سرگردان بود: آنان مرگ را به ابديت ِ زيست گرهميزدند... □ و امشب که بادها ماسيدهاند و خندهي ِ مجنونوار ِ سکوتي در قلب ِ شب ِ لنگانگذر ِ کوچههاي ِ بلند ِ حصار ِ تنهائيي ِ من پُرکينه ميتپد، کوبندهي ِ نابههنگام ِ درهاي ِ گران ِ قلب ِ من کيست؟ آه! لعنت بر شما، ديرآمدهگان ِ ازيادرفته: تاريکيها و سکوت! اشباح و تنهائيها! گرايشهاي ِ پليد ِ انديشههاي ِ ناشاد! لعنت بر شما باد! من به تالار ِ زندهگيي ِ خويش دريچهئي تازه نهادهام و بوسهي ِ رنگهاي ِ نهان را از دهاني ديگر بر لبان ِ احساس ِ استادان ِ خشم ِ خويش جاي دادهام. ديرگاهيست که من سرايندهي ِ خورشيدم و شعرم را بر مدار ِ مغموم ِ شهابهاي ِ سرگرداني نوشتهام که از عطش ِ نور شدن خاکستر شدهاند. من براي ِ روسبيان و برهنهگان مينويسم براي ِ مسلولين و خاکسترنشينان، براي ِ آنها که بر خاک ِ سرد اميدوارند و براي ِ آنان که ديگر به آسمان اميد ندارند. بگذار خون ِ من بريزد و خلاء ِ ميان ِ انسانها را پُرکند بگذار خون ِ ما بريزد و آفتابها را به انسانهاي ِ خوابآلوده پيوند دهد... □ استادان ِ خشم ِ من اي استادان ِ دردکشيدهي ِ خشم! من از بُرج ِ تاريک ِ اشعار ِ شبانه بيرون ميآيم و در کوچههاي ِ پُرنفس ِ قيام فرياد ميزنم. من بوسهي ِ رنگهاي ِ نهان را از دهاني ديگر بر لبان ِ احساس ِ خداوندگاران ِ درد ِ خويش جاي ميدهم. |
سمفونی تاريک غنچههاي ِ ياس ِ من امشب شکفته است. و ظلمتي که باغ ِ مرا بلعيده،
از بوي ِ ياسها معطر و خوابآور و خيالانگيز شده است. با عطر ِ ياسها که از سينهي ِ شب بر ميخيزد، بوسههائي که در سايه ربوده شده و خوشبختيهائي که تنها خوابآلودهگيي ِ شب ناظر ِ آن بوده است بيدار ميشوند و با سمفونيي ِ دلپذير ِ ياس و تاريکي جان ميگيرند. و بوي ِ تلخ ِ سروها ــ که ضربهاي ِ آهنگ ِ اندوهزاي ِ گورستانيست و به ياءسهاي ِ بيدار لالاي ميگويد ــ در سمفونيي ِ ياس و تاريکي ميچکد و ميان ِ آسمان ِ بيستاره و زمين ِ خوابآلود، شب ِ لجوج را از معجون ِ عشق و مرگ سرشار ميکند. عشق، مگر امشب با شوهرش مرگ وعدهي ِ ديداري داشته است... و اينک، دستادست و بالابال بر نسيم ِ عبوس و مبهم ِ شبانگاه پرسه ميزنند. دلتنگيهاي ِ بيهودهي ِ روز در سايههاي ِ شب دور و محو ميشوند و پچپچهشان، چون ضربههاي ِ گيج و کشدار ِ سنج، در آهنگ ِ تلخ و شيرين ِ تاريکي به گوش ميآيد. و آهنگ ِ تلخ و شيرين ِ تاريکي، امشب سرنوشتي شوم و ملکوتي را در آستانهي ِ روياها برابر ِ چشمان ِ من به رقص ميآورد. □ امشب عشق ِ گوارا و دلپذير، و مرگ ِ نحس و فجيع، با جبروت و اقتدار زير ِ آسمان ِ بينور و حرارت بر سرزمين ِ شب سلطنت ميکنند... امشب عطر ِ ياسها سنگر ِ صبر و اميد ِ مرا از دلتنگيهاي ِ دشوار و سنگين ِ روز بازميستاند... امشب بوي ِ تلخ ِ سروها شعلهي ِ عشق و آرزوها را که تازهتازه در دل ِ من زبانه ميکشد خاموش ميکند... امشب سمفونيي ِ تاريک ِ ياسها و سروها اندوه ِ کهن و لذت ِ سرمدي را در دل ِ من دوباره به هم ميآميزد... امشب از عشق و مرگ در روح ِ من غوغاست... |
برای شما که عشق ِتان زندهگيست شما که عشق ِتان زندهگيست
شما که خشم ِتان مرگ است، شما که تاباندهايد در ياءس ِ آسمانها اميد ِ ستارهگان را شما که به وجود آوردهايد ساليان را قرون را و مرداني زادهايد که نوشتهاند بر چوبهي ِ دارها يادگارها و تاريخ ِ بزرگ ِ آينده را با اميد در بطن ِ کوچک ِ خود پروردهايد و شما که پروردهايد فتح را در زهدان ِ شکست، شما که عشق ِتان زندهگيست شما که خشم ِتان مرگست! □ شما که برق ِ ستارهي ِ عشقايد در ظلمت ِ بيحرارت ِ قلبها شما که سوزاندهايد جرقهي ِ بوسه را بر خاکستر ِ تشنهي ِ لبها و به ما آموختهايد تحمل و قدرت را در شکنجهها و در تعبها و پاهاي ِ آبلهگون با کفشهاي ِ گران در جُستوجوي ِ عشق ِ شما ميکند عبور بر راههاي ِ دور و در انديشهي ِ شماست مردي که زورقاش را ميراند بر آب ِ دوردست شما که عشق ِتان زندهگيست شما که خشم ِتان مرگ است! □ شما که زيبائيد تا مردان زيبائي را بستايند و هر مرد که به راهي ميشتابد جادوئيي ِ لبخندي از شماست و هر مرد در آزادهگيي ِ خويش به زنجير ِ زرين ِ عشقيست پايبست شما که عشق ِتان زندهگيست شما که خشم ِتان مرگ است! □ شما که روح ِ زندهگي هستيد و زندهگي بيشما اجاقيست خاموش، شما که نغمهي ِ آغوش ِ روح ِتان در گوش ِ جان ِ مرد فرحزاست، شما که در سفر ِ پُرهراس ِ زندهگي، مردان را در آغوش ِ خويش آرامش بخشيدهايد و شما را پرستيده است هر مرد ِ خودپرست، ــ عشق ِتان را به ما دهيد شما که عشق ِتان زندهگيست! و خشم ِتان را به دشمنان ِ ما شما که خشم ِتان مرگ است! |
پيوند اي سرود ِ درياها! در ساحل ِ خشمناک ِ سکوت ِ من موجي بزن
ستارهي ِ ترانهئي برافروز در بُهت ِ مغموم ِ خون ِ من اي سرود ِ درياها! □ سه نويد، سه برادري، بر فراز ِ مونوالهريين واژگون گرديد و آن هر سه من بودم. سيزده قرباني، سيزده هرکول بر درگاه ِ معبد ِ يونان خاکستر شد و آن هر سيزده من بودم. سيصدهزار دست، سيصدهزار خدا در تپههاي ِ قصر ِ خدايان، در حلقههاي ِ زنجير يکي شد و آن هر سيصدهزار منام! □ آه! من سه نويد، سه برادري، من سيزده قرباني، سيزده هرکول بودهام و من اکنون عقدهي ِ ناگشودنيي ِ سيصدهزار دستام... اي سرود ِ درياها! بگذار در ساحل ِ خشمناک ِ غريو ِ تو موجي زنم و بهسان ِ مرواريد ِ يکي صدف کلمهئي در قالب ِ تو باشم اي سرود ِ درياها! |
شعرِناتمام خُرد و خراب و خسته جوانيي ِ خود را پُشت ِ سر نهادهام
با عصاي ِ پيران و وحشت از فردا و نفرت از شما . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . □ اکنون من در نيمشبان ِ عمر ِ خويشام آنجا که ستارهئي نگاه ِ مشتاق ِ مرا انتظار ميکشد... در نيمشبان ِ عمر ِ خويشام، سخني بگو با من ــ زودآشناي ِ دير يافته! ــ تا آن ستاره اگر توئي، سپيدهدمان را من به دوري و ديري نفرين کنم. □ با تو آفتاب در واپسين لحظات ِ روز ِ يگانه به ابديت لبخند ميزند. با تو يک علف و همه جنگلها با تو يک گام و راهي به ابديت. اي آفريدهي ِ دستان ِ واپسين! با تو يک سکوت و هزاران فرياد. دستان ِ من از نگاه ِ تو سرشار است. چراغ ِ رهگذري شب ِ تنبل را از خواب ِ غليظ ِ سياهاش بيدار ميکند و باران جويبار ِ خشکيده را در چمن ِ سبز سفر ميدهد... |
حريقِ سرد وقتي که شعلهي ِ ظلم
غنچهي ِ لبهاي ِ تو را سوخت چشمان ِ سرد ِ من درهاي ِ کور و فروبستهي ِ شبستان ِ عتيق ِ درد بود. بايد ميگذاشتند خاکستر ِ فرياد ِمان را بر همهجا بپاشيم بايد ميگذاشتند غنچهي ِ قلب ِمان را بر شاخههاي ِ انگشت ِ عشقي بزرگتر بشکوفانيم بايد ميگذاشتند سرماهاي ِ اندوه ِ من آتش ِ سوزان ِ لبان ِ تو را فرونشاند تا چشمان ِ شعلهوار ِ تو قنديل ِ خاموش ِ شبستان ِ مرا برافروزد... اما ظلم ِ مشتعل غنچهي ِ لبانات را سوزاند و چشمان ِ سرد ِ من درهاي ِ کور و فروبستهي ِ شبستان ِ عتيق ِ درد ماند... |
براي ِ سياووش کوچک نه به خاطر ِ آفتاب نه به خاطر ِ حماسه به خاطر ِ سايهي ِ بام ِ کوچکاش به خاطر ِ ترانهئي کوچکتر از دستهاي ِ تو نه به خاطر ِ جنگلها نه به خاطر ِ دريا به خاطر ِ يک برگ به خاطر ِ يک قطره روشنتر از چشمهاي ِ تو نه به خاطر ِ ديوارها ــ به خاطر ِ يک چپر نه به خاطر ِ همه انسانها ــ به خاطر ِ نوزاد ِ دشمناش شايد نه به خاطر ِ دنيا ــ به خاطر ِ خانهي ِ تو به خاطر ِ يقين ِ کوچکات که انسان دنيائيست به خاطر ِ آرزوي ِ يک لحظهي ِ من که پيش ِ تو باشم به خاطر ِ دستهاي ِ کوچکات در دستهاي ِ بزرگ ِ من و لبهاي ِ بزرگ ِ من بر گونههاي ِ بيگناه ِ تو به خاطر ِ پرستوئي در باد، هنگامي که تو هلهله ميکني به خاطر ِ شبنمي بر برگ، هنگامي که تو خفتهاي به خاطر ِ يک لبخند هنگامي که مرا در کنار ِ خود ببيني به خاطر ِ يک سرود به خاطر ِ يک قصه در سردترين ِ شبها تاريکترين ِ شبها به خاطر ِ عروسکهاي ِ تو، نه به خاطر ِ انسانهاي ِ بزرگ به خاطر ِ سنگفرشي که مرا به تو ميرساند، نه به خاطر ِ شاهراههاي ِ دوردست به خاطر ِ ناودان، هنگامي که ميبارد به خاطر ِ کندوها و زنبورهاي ِ کوچک به خاطر ِ جار ِ سپيد ِ ابر در آسمان ِ بزرگ ِ آرام به خاطر ِ تو به خاطر ِ هر چيز ِ کوچک هر چيز ِ پاک برخاکافتادند به ياد آر عموهايات را ميگويم از مرتضا سخن ميگويم. |
اکنون ساعت 09:35 AM برپایه ساعت جهانی (GMT - گرینویچ) +3.5 می باشد. |
Powered by vBulletin® Version 3.8.4 Copyright , Jelsoft Enterprices مدیریت توسط کورش نعلینی
استفاده از مطالب پی سی سیتی بدون ذکر منبع هم پیگرد قانونی ندارد!! (این دیگه به انصاف خودتونه !!)
(اگر مطلبی از شما در سایت ما بدون ذکر نامتان استفاده شده مارا خبر کنید تا آنرا اصلاح کنیم)