شبکه ایران: روزمره‌ها، گرفتاری‌ها و مشغله‌هایمان به قدری زیاد شده که حالا از همه سنت‌های رمضان، گاهی اوقات تنها به شنیدن اذان مرحوم موذن زاده بسنده می‌کنیم؛ تازه اگر ترافیک دم افطار برایمان حوصله و اعصابی باقی بگذارد که رادیو ماشین را دم افطار روشن کنیم.

تهران دیروز و رمضان
نقل است پایتخت امروز ایران رسم و رسوم خاص خودش را در پاسداشت «شهر صیام» داشته است. آن ‌روزها انگار که دوباره نوروز آمده باشد، زن‌ها به جارو پاروی خانه می‌پرداختند و مردها، غبار از حصار و حصیر مساجد برمی‌گرفتند. پارچه‌های نو از صندوقچه‌ها بیرون می‌آمد و آدم‌ها در عزیزداشت ماه خدا، جامه تازه به تن می‌کردند. تهران قدیم، غوغا می‌شد، وقتی نفس رمضان را می‌شنید.

مشهور است که در تهران قدیم، روشنایی معابر تنها تا دو ساعت پس از غروب آفتاب ادامه داشت و پس از آن، با نواختن گزمه‌های حکومتی بر طبل‌هایشان، شهر نیز در کام خاموشی فرومی‌رفت. به میمنت از راه رسیدن رمضان اما، نه تنها عبور و مرور بعد از غروب آفتاب قطع نمی‌شد و تا طلیعه صبح ادامه می‌یافت، که شهر نیز تا سپیده‌دم روشن می‌ماند و تاریکی را جواب می‌کرد.

اعلام وقت افطار با توپ
اعلام غروب و افطار نیز در تهران و شهرستان‌های کوچک و بزرگ تا چندین سال پیش جالب بود. در تهران تا ۵۰ سال پیش هر کدام از میدان‌های چهارگوشه شهر به دو توپ در ایام رمضان مجهز می‌شد و هر غروب و سحر با شلیک سه تیر مومنان را از پایان روزه و آغاز شب با خبر می‌کرد.

پیش‌تر از آن نیز از روش‌های گوناگونی برای تعیین زمان افطار استفاده می‌شد از جمله بانگ خروس، دیدن" ستاره ناهید" تشخیص ندادن رنگ کاهگل، نواختن نقاره و ... اما علاوه بر موارد فوق در بعضی از شهرها و روستاها از روش‌های دیگری هم برای آگاهی از وقت افطار استفاده می‌شد به عنوان مثال، در طالقان مردم می‌گویند: غروب آفتاب هنگامی‌که " چوچک"ها ( گنجشک‌ها) به پرواز در می‌آیند و از شاخه‌ای به شاخه دیگر می‌پرند و جیک جیک می‌کنند تقریباً یک ساعت به افطار مانده است.

لذت بیداری سحر
در تهران قدیم برای بیدار شدن در سحرهای ماه مبارک رمضان و تشخیص و دقت دقیق و انجام اعمال مخصوص سحر از وسایل و روش های گوناگون استفاده می‌کردند. این روش‌ها امروزه کاربردی ندارد و منسوخ شده است، ولی دانستن آن خالی از لطف نیست.

▪ بانگ خروس: یکی از راه‌هایی که از قدیم الایام تهرانی‌ها برای بیداری سحر از آن استفاده می‌کردند صدای بانگ خروس بود. از این رو وجود خروس را در خانه خوش یمن می‌دانستند، به خصوص خروس سفید چهل تاج که نشانه خیر و برکت بود.

▪ چراغ روشن: قبل از نصب کارخانه برق در تهران، بعضی از خدام مساجد یکی دوساعت به سحر چراغ‌هایی را روشن می‌کردند و در نقاط مرتفع شهر و گلدسته مساجد می‌گذاشتند تا مردم با دیدن نور چراغ به نزدیک شدن سحر پی ببرند.

-کوبیدن دیوار همسایه: در ماه رمضان همسایه‌ها با هم قرار می‌گذاشتند هر کسی سحر زودتر بیدار شد، همسایه‌های دیگر را هم بیدار کند. در صورتی که خانه‌ها دیوار به دیوار بود، با کوبیدن مشت‌های پیاپی به دیوار، در غیر این صورت به درخانه همسایه می‌رفتند و کوبه در را می‌کوبیدند تا از خانه صدای "کیه؟" بلند شود و مطمئن شوند اهل خانه بیدارند.

http://www.inn.ir/iran_media/image/2...30810_orig.jpg

آیین‌هایی که به دست فراموشی سپرده شد
آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از مباحث مهم فرهنگ مردم است که به واسطه قدمت خود، از قداست ویژه‌ای برخوردار است. متأسفانه در زندگی شهری و ماشینی، بسیاری از این سنت‌های زیبا به بوته فراموشی سپرده شده‌اند و بسیاری دیگر نیز کم رنگ‌تر شده‌اند.

تا پایان سلطنت محمدعلی شاه، مجالس تعزیه معمولا در ایام ماه محرم و صفر در تهران اجرا می‌شد، ولی در دوران احمدشاه در ساختمان تکیه آقا در حصار بوعلی شیران (جنوب نیاوران) به دستور کامران میرزا نایب السلطنه، تعزیه خاص ماه رمضان بعدازظهرها تا قبل از افطار در مقابل احمدشاه و خانواده سلطنتی اجرا می‌شد.

کسبه تهران قدیم در ماه رمضان غیراز بقال، قصاب و خباز عموما تعطیل می‌شدند، زیرا اکثر مردم به دلیل شب زنده داری تا ظهر روز بعد خواب بودند.در کنار عبادات روزهای ماه رمضان، تفریحاتی نیز برای روزه داران معمول بود که از آن جمله معرکه گیری درویش‌ها و مارگیرها در فضای باز مساجد معروف تهران مثل مسجد سپهسالار، مسجدشاه و مسجد جامع بازار و سرقبر آقا دیدنی بود.

از سحری و افطار، تا پس‌افطاری و شب‌چره!
آیین‌های خورد و خوراک تهران قدیم نیز در ماه مبارک منحصر به فرد بود و حال‌ و هوایی خاص داشت. مردم بیشتر در مورد سحری، مایل به خوردن برنج بودند، چون در طول روز کمتر باعث تشنگی می‌شد. هم‌چنین در کنار سحر به جای دوغ و ماست، از هندوانه و خربزه استفاده می‌کردند تا رفع عطش کنند.

در مورد افطار هم پای برخی از غذاهای اصیل تهرانی در میان بود؛ خوراکی‌هایی مثل تل حلوا، شیربرنج یا پالوده سیب که بعد از اذان مغرب مورد استفاده مردم قرار می‌گرفت. چند ساعت پس از استفاده از این غذاهای سبک به عنوان افطاری، نوبت به پس‌افطاری می‌رسید که امروز «شام» خوانده می‌شود.

آبگوشت، چلوکباب و انواع خورش‌ها از مهم‌ترین پس‌افطاری‌های مورد مصرف تهرانیان قدیم محسوب می‌شدند. این اما، وعده واپسین غذایی مردم نبود، چه این‌که به‌زودی و ساعاتی مانده به سحر، سروکله «شب‌چره» پیدا می‌شد. زولبیا، بامیه و تنقلات اقلامی بودند که خانواده‌ها در ساعات پایانی‌ شب دور هم جمع می‌شدند و ضمن مصاحبت با یکدیگر، از این شب‌چره‌ها هم استفاده می‌کردند.



منبع: ایران

يكي ديگر از حكايات تهران


اين تهران بزرگ هم براي خودش حكاياتي دارد كه بسيار جالب است. آنگونه كه پيداست مردم اين ابرشهر كنوني، علاقه زيادي به زندگي زيرزميني داشته اند و اكثر خانه ها چندين متر در زيرزمين واقع بوده. شايد براي جبران گذشته باشد كه تهراني هاي امروزدوست دارند در بالاترين نقطه شهر زندگي كنند و شايد روح اسلافشان اين دستور پنهان را به آنها مي دهد.


البته اين زيرزمين نشيني دلايل متعددي داشته كه بدون هيچ شکی بايد گفت كه نشان از هوش مردمان ساكن آن زمان تهران دارد. ياقوت حموي در كتاب معجم البلدان هم به گونه اي به اين مساله اشاره مي كند و ترس تهراني ها از دشمنان را دليل زيرزمين نشيني مي داند.

ظاهراً پنهان شدن تهراني ها از چشم دشمنان، خودش يك فن جنگي محسوب مي شد، چون محل اختفاي آنها به هيچ وجه توسط دشمنان قابل شناسائي نبوده و تمامي دشمنان با صرف چندين روز يا چندين هفته از عمر خود، بدون گرفتن هيچ نتيجه اي از همان راه آمده دفع شر مي كرده اند.

آنگونه كه پيداست تهراني ها در دادن خسارت و غنيمت به دشمن، هرگز نم پس نمي داده اند و با استفاده از تكنيك اختفا، معاندان را دست به سر مي كرده اند. آنگونه كه پيداست شيوه خانه سازي مخفي فقط و فقط مخصوص تهراني ها بوده و اكثر قريه هاي اطراف از اين موهبت بي نصيب بوده اند. يكي ديگر از نكات جالب توجه در اين باره اين است كه تهراني هاي آن زمان هرگز اهل درگيري و خونريزي نبوده اند و تمامي هنرشان در مقابل دشمن، پنهان كردن خود در لايه هاي زيرزميني بوده كه البته با كمبود امكانات و افراد آن زمان ستودني است.

http://www.tehran.ir/Portals/0/Other...mih%20copy.jpg

به روايتي قصران و مهران دو برادر بودند. " ران " به معني دامنه است، و مهران دامنه بالايي و قصران دامنه پاييني رشته كوه البرز بود.
نخستين وجه تسميه تهران را از عبارت " ياقوت حموي " در معجم البدان مي توان اخذ كرد : " از مردي اهل ري كه محل وثوق و اعتماد شنيدم كه طهران ديهي است بزرگ و بناي اين ديه تمامي در زير زمين واقع است و احدي را ياراي آن نيست كه بدان ديه راه يابد مگر آن كه اهالي آنجا اجازت ورود بدهند " .

در اين عبارت اشاره به زيرزميني بودن تهران شده است. اين مساله عده اي را برانگيخت كه تهران را به دو كلمه" ته " به معناي زير و " ران " تجزيه نمايند و تهران را " مكان زيرزميني " معنا كنند.

اعتماد السلطنه در مرات البلدان درباره وجه تسميه تهران چنين آورده است: " چون اهل آنجا ( تهران ) در وقتي كه دشمن براي آنها به هم مي رسيد در زير زمين پنهان مي شدند، از اين جهت به اين اسم موسوم شده است كه به " ته ران" يعني زير زمين مي رفته اند" .
كسروي درباره نام تهران و شميران، طي پژوهش هايي به اين نتيجه رسيده كه تهران ( و تارم، كهران، گهران، گهرام، جهرم ) به معناي منطقه گرمسير و شميران ( شميرام، شميرم، شميلان، سميران و سميرم) به معناي منطقه اي سردسير است.
دکتر حسین کريمان، نويسنده‌ی کتاب قصران می‌نويسد:
«نام تهران به‌صورت نسبت تهرانی، نخستين بار در احوال حافظ ابوعبدالله محمد بن حامد تهرانی رازی از عالمان به‌نام نيمه‌ی نخستين سده‌ی (3 ه.ق) پهنه‌ی قصران و متوفی به سال (261 يا 271 ه.ق.) ... درج آمده».

ياقوت حموی در معجم‌البدان، تهران را توصيف کرده، می‌نويسد:
«طهران به کسر طاء و سکون‌ها و را و نون در آخر، واژه‌ای است عجمی و ايشان تهران تلفظ کنند چون در زبان ايشان طاء وجود ندارد. اين آبادی از ديه‌های ری است و بناهای ‌آن در زير زمين بنيان يافته است، و هيچ‌کس جزء به اراده‌ي مردم به‌آن‌جا راه نمی‌يابد و در بيش‌تر اوقات ايشان نسبت به سلطان وقت راه خلاف و سرپيچی می‌پيمايند.

• خیابان سعادت آباد
• خیابان سرو
• خیابان صرافها
• خیابان فرهنگ
• خیابان دشت بهشت
• خیابان علّامه
• خیابان پاک‌نژاد
• خیابان ریاضی بخشایش
• خیابان مروارید
• خیابان صدف
• خیابان شکوفه
• خیابان لادن (کوی فراز)
• خیابان فراز

• بلوار شهرداری
• بلوار بهزاد
• بلوار ۲۴ متری
• بلوار دریا
• بلوار پاک نژاد

• میدان کاج
• میدان شهرداری (قیصر امین پور)
• میدان سرو (این میدان اکنون به یک چهار راه تبدیل شده‌است، ولی کماکان میدان خوانده می‌شود.)
• میدان فرهنگ
• میدان بوستان

• مجتمع فنی تهران
• شهرداری منطقه ۲
• زندان اوین

• دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی دانشگاه علامه طباطبایی
• دانشگاه امام صادق

• بیمارستان شهید مدرس
• بیمارستان پارسیان
• بیمارستان عرفان

• پارک سعادت آباد (اکوزیستی سبز)
• پارک پرواز
• مجموعه فرهنگی و ورزشی و تجاری اریکه ایرانیان
• پارک دشت بهشت
• بوستان سنگی
• پارک دلاوران
• پارک فرهنگ
• پارک آبشار
• پارک شکوفه
• بوستان صدف
• بوستان فراز
• سفره خانه سنتی بوعلی

• سعادت آباد

• پرپروک
• بوف
• سوپر استار
• آواچی
• راز
• مانی برگر
• نادر
• بلو برگر
• کوک

• رستوران نایب
• رستوران رفتاری
• رستوران نارنجستان
• پستو
• درنیکا
• آریایی
• آبشار فرحزاد

• مرکز تجاری سروستان
• مرکز تجاری بوعلی
• پاساژ مادر
• فروشگاه شهروند بهرود
• مرکز تجاری علامه
• مرکز تجاری سهیل
• مرکز تجاری ابریشم
• مرکز خرید توس (علامه طباطبایی جنوبی)
• مرکز تجاری کسری