گه‌نمه‌شامی‌ له‌میوه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندتره‌

http://www.radionawxo.org/kurdi/imag...i28-3-2012.png

ژماره‌یه‌ك زانا له‌زانكۆی‌ (سكرانتون)ی‌ ئه‌مریكا ڕایانگه‌یاند، له‌ئاكامی‌ لێكۆڵینه‌وه‌ له‌سه‌ر ژماره‌یه‌ك جۆری‌ گه‌نمه‌شامی‌ بۆیان ده‌ركه‌وتووه‌، ئه‌و دانه‌وێڵه‌یه‌ ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ماده‌ی‌ (بولیفینول)، كه‌ ماده‌یه‌كی‌ دژ به‌ئۆكسیدبوونه‌‌و بۆ ته‌ندرووستی‌ زۆر به‌سووده‌.

زاناكان ڕایانگه‌یاندووه‌، بولیفینول یارمه‌تیده‌رێكی‌ زۆر باشه‌ بۆ قه‌ڵاچۆكردنی‌ گه‌رده‌ زیانپێگه‌یه‌نه‌ره‌كان كه‌ خانه‌كان له‌ناوده‌بن، به‌وته‌ی‌ ئه‌وان، گه‌نمه‌شامی‌ له‌میوه‌‌و سه‌وزه‌ ده‌وڵه‌مه‌ندتره‌ به‌ماده‌ دژ به‌ئۆكسیدبوونه‌كان، كه‌ له‌دژایه‌تیكردنی‌ نه‌خۆشییه‌كاندا زۆر به‌سووده‌.

به‌گوێره‌ی‌ هه‌واڵه‌كه‌ی‌ سایتی‌ ئه‌لئیتحادی‌ ئیماراتی‌، ئه‌و ماد دژ به‌ئۆكسیدبوونانه‌ش زیاتر له‌توێكڵكه‌یدا كۆده‌بنه‌وه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ی‌ گه‌نمه‌شامی‌ ئاوی‌ زۆری‌ تێدا نییه‌ وه‌ك میوه‌كان، به‌وته‌ی‌ زاناكان توێكڵی‌ گه‌نمه‌شامی‌ زۆرترین سوودی‌ هه‌یه‌ له‌ناوه‌ سپیه‌كه‌ی‌.

پیرترین دوانه‌ی‌ جیهان

http://www.radionawxo.org/kurdi/imag...n28-3-2012.gif

لانا پوگ‌و لیلی‌ میلوارد دوو خوشكی‌ دوانه‌ن، كه‌ ته‌مه‌نیان 102 ساڵه‌و له‌ناوچه‌ی‌ وێڵز ده‌ژین, ئه‌وان كه‌ له‌مانگی‌ كانونی‌ دووه‌می‌ ساڵی‌ 1910دا له‌دایك بوون، له‌لایه‌ن ڕیكخراوی‌ ڕیكۆرده‌ جیهانییه‌كانه‌وه‌ ئاگاداركراونه‌ته‌وه‌، كه‌ ئه‌وان وه‌ك پیرترین دوانه‌ له‌جیهاندا ناویان له‌كتێبی‌ گینسدا تۆماركراوه‌.

لیلی‌ كه‌ له‌ساڵڕۆژی‌ له‌دایكبوونیاندا به‌هۆی‌ شكانی‌ قاچیه‌وه‌ له‌نه‌خۆشخانه‌بوو، هه‌ر له‌وێش به‌هاوڕێیه‌تی‌ خوشكه‌كه‌ی‌، ئاهه‌نگی‌ 102 ساڵه‌ی‌ ته‌مه‌نیان گێڕاو دوای‌ تۆماركردنی‌ ناوی‌ ئه‌م ئه‌م دوو خوشكه‌ وه‌ك پیرترین دوانه‌ی‌ دنیا, یه‌كێك له‌منداڵه‌كانیان كۆپییه‌كی‌ نوێی‌ كتێبی‌ گینسی‌ به‌دیاری‌ پێشكه‌شی‌ ئه‌وان كرد.

ئه‌م دوو خوشكه‌ كه‌ منداڵی‌ پیاوێكی‌ جوتیار بوون، له‌باره‌ی‌ ژیانی‌ ڕابردوویانه‌وه‌ ده‌ڵێن "ژیانێكی‌ تابڵێی‌ خۆش بوو له‌كاتی‌ گه‌نجیماندا له‌كێڵگه‌یه‌كدا كارمان ده‌كردو له‌و كاره‌ش ڕازی‌ بووین، هه‌میشه‌ش ته‌ندروستییه‌كی‌ باشمان هه‌بوو".

لاناو لیلی‌ خۆیان ئاگایان له‌وه‌ نه‌بوو، كه‌ به‌ته‌مه‌نترین دوانه‌ی‌ جیهانن، به‌لاَم دوای‌ ئه‌وه‌ی‌ دوو خوشكی‌ فه‌ره‌نسی‌ بانگه‌شه‌ی‌ ئه‌وه‌یان كرد كه‌ پیرترین دوانه‌ن له‌جیهاندا, ئه‌م دوو خوشكه‌ وێڵزیه‌ به‌دوای‌ به‌ڵگه‌كانی‌ له‌دایكبوونی‌ خۆیاندا گه‌ڕان‌و ئاشكرا بوو، كه‌ خۆیان پیرترین دوانه‌ی‌ جیهانن.

ئايا ده زاني :

زماره ي هه موو ده وله ته كاني جيهان 210 ده وله ته

22 ده وله ت سه ربه جامعه ي عه ره بين

ژماره ي ده وله ته اسلاميه كان 56 ده وله ته

74 ده وله ت زماني ئينكليزي زماني ره سميانه

51 ده وله ت زماني فره نسيه

23 ده وله ت زماني ئيسبانيه

15 ده وله تي تازه سه ربه خون كه پيشتر سه ر به يه كيتي سوفيه تي بيشو بوون

ژماره ي دانيشتواني سه رزه وي نزيكه ي 6800000000مروف ده بيت

ژماره ي موسلمانان 1400000000 مروف ده بيت

ژماره ي زمانه كان له جيهان 7000 زمانه

بۆچی نابێ ئه‌و كه‌سانه‌ی نه‌خۆشی دڵیان هه‌یه‌ جگه‌ره‌ بكێشن؟

http://zhwan.net/wp-content/uploads/2011/01/aaa1.jpeg
http://zhwan.net/wp-content/uploads/2011/01/aaa1.jpeg

جگه‌ره‌كێشان له‌سه‌ر زۆربه‌ی ئه‌ندامه‌كانی جه‌سته‌ كاریگه‌ری نێگه‌تیڤ داده‌نێت‌و زیانبه‌خشه‌، سه‌رباری ئه‌وه‌ش جگه‌ره‌كێشان یه‌كێكه‌ له‌باوترین خووه‌كان. ئه‌مڕۆكه‌ په‌یوه‌ندی جگه‌ره‌ له‌گه‌ڵ شێرپه‌نجه‌‌و ده‌نگه‌ ژێ‌و كاریگه‌ری نێگه‌تێڤی جگه‌ره‌ له‌سه‌ر دڵ‌و كۆئه‌ندامی هه‌رس ‌و …تد، دیاریكراوه‌. جگه‌ره‌ كێشان له‌ناو ته‌مه‌نه‌ جۆراوجۆره‌كان‌و چین‌و ره‌گه‌زی جیاواز هه‌ر له‌گه‌وره‌‌و بچۆك‌و ژن‌و پیاو بگره‌ هه‌تا هه‌ژار‌و ده‌وڵه‌مه‌ند، خوێنده‌وار‌و نه‌خوێنده‌وار له‌به‌ر چاودایه‌. ره‌نگه‌ به‌هۆی گشتگیر بوونی جگه‌ركێشان‌و كاریگه‌ری نێگه‌تیڤ‌و زیانبه‌خشی كه‌متر ده‌رده‌كه‌وێت.
به‌ پێی بیر‌و ڕای پزیشكه‌كان، ئه‌و كه‌سانه‌ی نه‌خۆشی دڵیان هه‌یه‌ نابێ جگه‌ره‌ بكێشن، چونكه‌ جگه‌ركێشان ده‌بێته‌ هۆی گرژبوونی ئه‌و مۆلوولانه‌ی له‌پێست نزیكترن‌و ده‌بێته‌ هۆی ئه‌وه‌ی دڵ بۆ هێنان‌و بردنی خوێن‌و رۆیشتنی له‌ده‌ماره‌ ته‌نگه‌كانه‌وه‌ دژوارتر بكات‌و له‌ئه‌نجامدا دڵ گوشارێكی زیاتری بخاته‌ سه‌ر. جگه‌ له‌وه‌ش خودی نیكۆتین بۆ دڵ زۆر زیانبه‌خشه‌. بۆیه‌ ئه‌و كه‌سانه‌ی نه‌خۆشی دڵیان هه‌یه‌ له‌لایه‌ن پسپۆڕانی ئه‌و كاره‌وه‌ زۆر جه‌ختی له‌سه‌ر كراوه‌ته‌وه‌ جگه‌ره‌ نه‌كێشن.
باشتر وایه‌ بزانین: بۆ یه‌كه‌مین جار نه‌شته‌رگه‌ری په‌یوه‌ندی دڵ له‌لایه‌ن دكتۆر كریستییه‌ن برنارد له‌شاری كاپ (ئه‌فریقای باشوور) له‌ساڵی 1967 به‌سه‌ركه‌وتوویی جێبه‌جێ بوو. دكتۆر برنارد به‌هاوكاری 30 كه‌س‌و له‌ماوه‌ی 5 سه‌عاتدا نه‌شته‌رگه‌ری له‌سه‌ر كه‌سێكی 55 ساڵان ئه‌نجامدا. نه‌خۆشه‌كه‌ ته‌نها بۆ ماوه‌ی 18 رۆژ زیندوو مایه‌وه‌

لیمۆ بكە بە خواردنێكی ڕۆژانە بۆ ئەوەی هەموو كات لەش ساغ بیت

http://zhwan.net/wp-content/uploads/...vrcel0m211.jpg
http://zhwan.net./wp-content/uploads...11-300x238.jpg

ئاشكرایه‌ لیمۆ به‌ خواردنێكی سه‌ره‌كی داده‌نرێت له‌ ژیانی ڕۆژانه‌ماندا و وا ڕاهاتوین ته‌نها له‌كاتی نانخواردندا دایده‌نێین و ده‌یخۆین، بۆیه‌ پێویسته‌ تۆی ئازیز به‌ به‌رده‌وام بیخۆیت و پشت گوێی نه‌خه‌یت چونكه‌ سوودی زۆری بۆمان هه‌یه‌ هه‌م بۆ ته‌ندروستی لاشه‌مان و هه‌م بۆ ڕاگرتنی جوانیمان به‌به‌رده‌وامی.
له‌م بابه‌ته‌دا من چه‌ند سوودێكی گه‌وره‌ و گرنگی ئه‌م خواردنه‌ گرنگه‌ ده‌خه‌مه‌ پێشچاوی ئێوه‌ی ئازیز و دڵنیابن ئه‌مانه‌ ته‌نیا نموونه‌ و چه‌ند سوودێكی لیمۆن نه‌ك هه‌مووی.

1- یه‌كێك له‌ پێكهاته‌ سه‌ره‌كیه‌كانی لیمۆ ڤیتامین ئی یه‌ كه‌ ئه‌و ڤیتامینه‌ به‌ ڤیتامینی گه‌نجان ناسراوه‌ كه‌ زۆر جه‌سته‌مان چالاك ده‌كات و به‌رگریمان زۆرتر ده‌داتێ.

2- بۆ هه‌موو ئه‌وانه‌ی كه‌ كێشی له‌شیان زیاده‌ و قه‌ڵه‌ون، ده‌توانن به‌ خواردنه‌وه‌ی ته‌نها په‌رداخێك ئاوی لیمۆ له‌ ڕۆژێكدا ئه‌و كێشه‌یان داببه‌زێنن و له‌و كێشه‌یه‌ رزگاریان بێت.
من ده‌زانم هه‌موو كه‌س ناتوانێت ئاوی لیمۆی خه‌ست و وخاڵس بخواته‌وه‌، هه‌وڵده‌ن ئه‌گه‌ر زۆریش نه‌بێت، كه‌م كه‌مه‌ بیخۆنه‌وه‌، ئه‌گه‌ریش سوود له‌ بابه‌ته‌كانی دیكه‌مان وه‌ربگرن كه‌ تایبه‌ته‌ به‌ دابه‌زاندنی كێش له‌ به‌شی “خانمان”ـی سایتی “هه‌ولێر”ـدا بڵاو كراونه‌ته‌وه‌.

3- بۆ ئه‌وانه‌ی كه‌ نینۆكیان هه‌یه‌ و حه‌ز به‌ درێژكردنه‌وه‌ی نینۆكه‌كانیان ده‌كه‌ن، ده‌توانن لیمۆ یا ئاوه‌كه‌ی به‌كاربهێنن ئه‌ویش یا لیمۆیه‌كه له‌ نینۆكه‌كانتان بخشێنن یا ده‌ست بخه‌نه‌ ناو ئاوی لیمۆیه‌كه‌ بۆ ماوه‌ی 10 ده‌قیقه‌ یارمه‌تیتان ده‌دات بۆ پاككردنه‌وه‌ و پته‌و كردنی نینۆكه‌كانتان‌.

4- خانمی وامان هه‌یه‌ به‌ ده‌ست چه‌وری ده‌مو چاویه‌وه‌ ده‌ناڵێنێت، بۆیه‌ ده‌ڵێم دوودڵ مه‌به‌ و لیمۆ به‌كاربهێنه‌ ئه‌ویش شه‌وانه‌ پێش خه‌و لیمۆیه‌ك له‌ ده‌موچاوت بخشێنه‌ به‌ڵام به‌و مه‌رجه‌ كه‌ بمێنێته‌وه‌ تا به‌یانی و له‌دوای له‌خه‌وهه‌ستانیش به‌ ئاو و سابوون بیشۆ. پاش ماوه‌یه‌ك هه‌ست به‌ ده‌موچاوێكی ته‌ندروست و ئاسایی و بێچه‌وری ده‌كه‌یت.

5- بۆ ئه‌وه‌ی پێستت له‌ لۆچی و چرچی بپارێزیت، ده‌توانی ئاوی لیمۆیه‌ك له‌گه‌ڵ كه‌وچكێك زه‌یتی زه‌یتون و دوو كه‌وچك هه‌نگوین تێكه‌ڵی یه‌كیان بكه. پاشان جوان بیشێوێنه‌ و ئینجا بیده‌ له‌ ده‌موچاوت بۆ ماوه‌ی سه‌عاتێك له‌ دواییدا به‌ ئاوێكی شیله‌تێن و سابوون بیشۆوه‌.

6- ده‌توانیت ئاوی لیمۆ و زه‌یتی زه‌یتون تێكه‌ڵ بكه‌ی له‌دواییدا له‌و شوێنانه‌تی بده‌یت كه‌ توشی قڵیشان و شه‌قبوون بووه، بێگوومان‌ یارمه‌تی ده‌رته‌ بۆ چاره‌سه‌ركردنی ئه‌و حاڵه‌تانه‌.

7- هه‌روه‌ها بۆ ئه‌وانه‌ی كه‌ قژیان ده‌وه‌رێت، پێویسته‌ ئاوی لیمۆ و زه‌نجه‌فیل تێكه‌ڵ بكه‌ن و بكوڵێنن و دوای ساردبونه‌وه‌ی بیده‌ن له‌ پێستی سه‌ریان كه‌ یارمه‌تیان ده‌دات بۆ كه‌متر وه‌رینی قژ.

8- بۆ سپیكردنه‌وه‌ی ددانه‌كانت ده‌توانیت له‌جیاتی مه‌ڵهه‌م و ده‌رمانی ددان له‌ هه‌فته‌یه‌كدا 2 تا 3 جار لیمۆ بكه‌یته‌ سه‌ر فڵچه‌كه‌ت و له‌ ددانتی بخشێنیت كه‌ یارمه‌تیت ده‌دات بۆ سپیكردنه‌وه‌ و بۆننه‌كردنی ددانه‌كانت.

9- زۆر جار هه‌یه‌ قاچ چڵك ده‌گرێت، یا بۆن ده‌كات، یا ئازاری له‌ نه‌كاوی توش ده‌بێت. جار هه‌یه‌ هۆكاره‌كه‌ی ماندوبونه‌ یا هه‌ر هۆكارێكی تر ده‌توانیت ئاوی 2 لیمۆ بخه‌یته‌ ناو ته‌شتێك ئاوی شیله‌تێنه‌وه‌ و بۆ ماوه‌ی 10 تا 15 ده‌قیقه‌ له‌ ناو ته‌شته‌كه‌دا دایبنێیت و جوڵه‌ی پێبكه‌ی یارمه‌تیت ده‌دات له‌ لێكردنه‌وه‌ی ئه‌و چڵكه‌ یا ئازاره‌كه‌شت كه‌متر ده‌كات.

ئايا ئه زانيت؟؟؟؟؟

. . . . -ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ ئاواتی مردنی خواست پێخه‌مبه‌ر يوسف ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت ... ...

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م نوێژ که‌ پێخه‌مبه‌ر(دروودی خوای له‌سه‌ر بێت)کردی نـــوێــــــــــژی به‌یانی بوو.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ زه‌وی بۆی شه‌ق ئه‌بات له‌ ڕۆژی دوای دا محمده‌ دروودی خوای له‌سه‌ر بێت.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ ده‌رگای به‌هه‌شت ده‌کاته‌وه‌ محمد ده‌بێت دروودی خوای له‌سه‌ر بێت.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م ئومه‌ت که‌ ده‌چێته‌ به‌هه‌شته‌وه‌ ئومه‌ته‌که‌ی محمده‌ دروودی خوای له‌سه‌ر بێت.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ ده‌سه‌ڵاتی پێ درا له‌ ئاسمان جبريل بوو ڕه‌زای خوای لێ بێت.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ دواری ئه‌سپ بوو إسماعيل بوو درودی خوای له‌سه‌ر بێت .. یه‌که‌م که‌س که‌ هه‌ینی ناونا هه‌ینی كعب بن لؤي بوو.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ وتی: سبحان ربي الأعلى إسرافيل بوو ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت..

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م ئایه‌تی قوریان که‌ دابه‌زیه‌ سه‌ر زه‌وی اقرأ باسم ربك الذي خلق بوو

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م که‌س که‌ به‌ پێنوس نوسی إدريس بوو ڕه‌زای خوای له‌سه‌ر بێت.

- ئایا ئه‌زانیت کۆتا ئایه‌ت که‌ دابه‌زیه‌ سه‌ر زه‌وه‌ی واتقوا يوماً ترجعون فيه إلى الله بوو.

- ئایا ئه‌زانیت یه‌که‌م نوسراو که‌له‌ التوراة هاتبوو بسم الله الرحمن الرحيم بوو - ئایا ئه‌زانیت گه‌وره‌ترین یایه‌ت له‌ قورئانی پیرۆز دا آية الكرسي یه‌.

- ئایا ئه‌زانیت ئه‌وه‌ی له‌ ڕۆژێکدا 100 جار بڵیت ( سبحان الله و بحمده ) خوای گه‌وره‌ لێی خۆش ده‌بێت ئه‌گه‌ر گوناهه‌کانی وه‌ک که‌فی ده‌ریا بێت.. وه‌ ئه‌وه‌ی حه‌وت جار بلێت : (بسم الله الرحمن الرحيم ولا حول ولآ قوة إلا بالله العلي العظيم) له‌ دوای نوێژی به‌یانیان و مه‌غریب دڵ خۆش ده‌بێت. وه‌ بڵێت: ( لآ إله إلآ إنت سبحانك إني كنت من الظالمين ) هه‌ر وه‌ک حه‌زره‌تی یونس ڕه‌زای خوای لێبێت ئه‌م وشه‌نه‌ی له‌ ناوکی حوته‌که‌دا ده‌وت … ابن القيم وتی:چوار شت جه‌سته‌ نه‌خۆش ده‌خات؛زۆر قسه‌ کردن،زۆر نوست،زۆر خواردن،زۆر سێکس کردن” وه‌ چوار شت جه‌سته‌ وێران ئه‌کات: دڵه‌ ڕاوکێ * خه‌م و خه‌فه‌ت * برسیه‌تی* وگومان

ئه‌و پیاوه‌ سێ‌ قاچه‌ی‌ یاریزان بوو

http://www.sarchnar.net/images/stories/HEWll.6/xccc.png

(فرانچیسكۆ لێنتینی‌) كه‌ نازناوی‌ (یاریزانی‌ سێ‌ پا بوو) له‌خێزانێكی‌ (13) كه‌سی‌ هاتبووه‌ دنیاوه‌، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه‌ (3) قاچی‌ هه‌بوو، كه‌چی‌ ده‌یتوانی‌ ته‌نانه‌ت یاری‌ (سكێت)یش بكات. ئه‌و له‌كاتی‌ له‌دایكبوونیدا جه‌سته‌یه‌كی‌ زۆری‌ هه‌بوو به‌وه‌ی‌ (2) قاچی‌ گه‌وره‌‌و قاچێكی‌ بچووك كه‌ له‌پشت ڕانیه‌بوو، ورده‌ ورده‌ گه‌شه‌ی‌ كرد تاوه‌كو بوو به‌قاچی‌ سێیه‌می‌.
ئه‌و دوای‌ به‌سه‌ربردنی‌ ماوه‌یه‌ك له‌خانه‌ی‌ په‌ككه‌وتواندا، فێری‌ ڕێكردن‌و دواتریش توانی‌ ته‌نانه‌ت (سكێت)یش بكات.
به‌گوێره‌ی‌ هه‌واڵه‌كه‌ی‌ سایتی‌ زولال نیوز، لێنتینی‌ سێ‌ قاچ له‌ته‌مه‌نی‌ (77) ساڵیدا كۆچی‌ دوایی‌ كردووه‌.

بۆچی ژنان زه‌حمه‌تتر واز له‌جگه‌ره‌کێشان ده‌هێنن؟

http://www.bonekan.net/images/wenayb...gara-afrat.jpg

لێکۆڵینه‌وه‌یه‌کی تازه ‌ئه‌وه‌ی پیشانداوه ‌که‌مێشکی ژنان و مێشکی پێاوان دوو کاردانه‌وه‌ی جیاوازیان هه‌یه‌به‌رامبه‌ر به‌نیکۆتین، هه‌ربۆیه‌ ژنان زه‌حمه‌تتر ده‌توانن واز له‌جگره‌کێسان بهێنن وه‌ك له‌پێاوان.
جگره‌کێشان وا ده‌کات خانه‌وه‌رگره‌کانی نیکۆتین له‌مێشکدا (که‌ئیشیان ئه‌وه‌یه ‌جه‌سته‌ڕابهێنن له‌سه‌ر داواکاردنی زیاتر و زیاتر بڕی نیکۆتین) زیادبکه‌ن. توێژنه‌وه‌که‌ئه‌وه‌ی سه‌لماندووه‌که‌ئه‌م ڕایه‌بۆ نێرینه‌کان راسته‌، به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێی سه‌رسوڕمانه‌که‌بۆ مێینه‌کان ڕاست نییه‌، چونکه‌ژماره‌ی ئه‌و خانانه‌ی که‌نیکۆتن وه‌رده‌گرن له‌ئافره‌تێکی جگه‌ره‌کێشه‌وه‌بۆ ئافره‌تێكی جگره‌نه‌کێش هه‌ر وه‌ك یه‌ك وایه‌.
کێڵی کۆسگرۆڤ که ‌پرۆفیسۆری یاریده‌ده‌ره‌ له‌به‌شی سایکیاتری له‌زانکۆی یاڵ ده‌ڵێت" جیاواززییه‌کی زۆر ده‌بینرێت له‌نێوان ئه‌وانه‌ی که‌نێرینه‌ن له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی که‌مێینه‌ن".
ئه‌م دۆزینه‌وه‌یه‌گرنگی خۆی هه‌یه‌چونکه‌دوو جۆر جیاواز له‌چاره‌سه‌ر پێشنیار ده‌کات بۆ واز هێننان له‌جگه‌ره‌. بۆ نێرینه‌کان به‌کارهێننای ئه‌و شتانه‌پێشنیار ده‌کات که‌نیکۆتینینان تێدایه وجه‌سته‌لێیانه‌وه‌نیکۆتن وه‌ر ده‌گرێت‌، له‌وانه‌له‌زگه‌و بنێشت. به‌ڵام بۆ خانمان پێشنیاری کۆمه‌ڵێك چالاکی و ته‌کنیك ده‌کات که‌هیچ نیکۆتینێکیان تێدا به‌کارنایه‌ت‌، بۆ نمونه‌وه‌کو وه‌رزشکردن و ته‌کنیکه‌کانی هێورکردنه‌وه‌ی ده‌رونی و ئه‌و ده‌رمانانه‌ی که‌خاڵین له‌نیکۆتین.
ڵێکۆڵینه‌وه‌که‌ئه‌وه‌شی ده‌رخستووه‌، که‌هه‌ندێك شتی ترکه‌په‌یوه‌ندیان به‌نیکۆتینه‌وه‌نییه‌، بۆ نمونه‌وه‌کو بۆنی جگره‌و شێوازی گرتنی جگه‌ره‌ ئه‌مانه‌ زیاتر ژن ئالوده‌که‌ن به‌جگره‌وه‌ك له‌پێیاوان.
ده‌ستنیشانکردنی خانه‌وه‌رگره‌کانی نیکۆتین:
له‌م توێژینه‌وه‌یه‌دا سکان بۆ مێشکی 52 پیاوو 58 ژن کراوه‌، نێوه‌ی به‌ژداربوانی ئه‌م توێژینه‌وه‌یه‌جگه‌ره‌کێش بوون. توێژینه‌وه‌که‌ئه‌وه‌ی ده‌رخستوه‌که‌ئه‌و نێرانه‌ی جگره‌ده‌کیشن به‌شێوه‌یه‌کی به‌رچاو خانه‌وه‌ی وه‌رگری نیکۆتینیان زیاتره‌له‌و نێرانه‌ی که‌جگه‌ره‌ناکێشن به‌م شێوه‌یه‌: 16% له‌ناوچه‌ی ستره‌یتیم، 17% له‌ناوچه‌ی سێریبلم، 13% بۆ %17 له‌ناوچه‌ی کۆرتیكڵ. به‌ڵام به‌دیوه‌ی ئه‌ودیودا، ژماره‌ی ئه‌م خانانه‌له‌ژنه‌جگره‌کێشه‌کان� �ا
هه‌ر به‌هه‌مان ڕێژه‌ی ئه‌و ژنانه‌دا بووه‌که‌جگه‌ره‌ناکێشن.
بۆچی مێشکی ژنان جیاوزه‌؟
دکتۆر لێن هۆرۆڤیتز له‌نه‌خۆشخانه‌ی لینۆکس هیڵ له‌نیۆڕك، پێداگری له‌سه‌ر ئه‌وه‌ده‌کات که‌باشترین ڕێگاکانی چاره‌سه‌رکردن ئه‌و ڕێگایانه‌نن که‌نیکۆتینی تێیدا به‌کار ناهێنرێت.

ئه‌م پزیشکه‌ له‌و بروایه‌دایه‌ که‌له‌ڕێی هه‌ندێك چاره‌سه‌ری نا-نیکۆتیننیه‌وه‌پێویسته‌هاوکار� �
جگره‌کێشه‌کان بکرێت، بۆ نمونه‌ئه‌و پێی وایه‌که‌ئه‌و ئارامبوونه‌وه‌ی له‌ڕیی جگره‌کێشانه‌وه‌جگه‌ره‌کێشه‌ که‌هه‌ستی پێده‌کان، له‌ڕێی ته‌کنیکی هه‌ناسه‌هه‌ڵکێسانی قوله‌وه‌به‌شێك له‌و ئارامییه‌ی ده‌ست بکه‌وێت، ئه‌مه‌جگه‌له‌وه‌ی که‌ئه‌م ته‌کنیکه‌ده‌توانرێت به‌شێوه‌یه‌ك ئه‌نجام بدرێت که‌که‌سه‌که‌وا کردار بنوێنێت وه‌ك ئه‌وه‌ی جگه‌ره‌ی به‌ده‌سته‌وه‌یه‌و دوکه‌ڵ هه‌ڵده‌مژێت.
هۆکاره‌کانی ئه‌م جیاوازییانه‌له‌نێوان ره‌گه‌زه‌کاندا، له‌لێکۆڵیه‌نه‌وه‌که‌به‌نادی اری ماوه‌ته‌وه‌، به‌ڵام پێشنیاری ئه‌وه‌ ده‌که‌ن، که‌ڕه‌نگه‌په‌یوه‌ندی به‌ڕێژه‌ی ده‌ردانی هۆڕمۆنی پرۆجێسترۆنه‌وه‌ هه‌بێت. رێژه‌ی ده‌ردانی ئه‌م هۆرمۆنه‌له‌ئافره‌تاندا به‌رزونزم ده‌کات، ئه‌ویش به‌هۆی قۆناغه‌کانی سوڕمانگانه‌به‌شێوه‌یه‌ك که‌له‌دوای دانانی هێلکه‌وه‌ئه‌م هۆڕمۆنه‌زۆر زیاد ده‌رده‌رێت. لێکۆڵینه‌وه‌که‌ئه‌وه‌ی ده‌رخستووه‌که‌هه‌تا رێژه‌ی هۆڕمۆنی پڕۆجێسرۆن زۆرتر بێت ژماره‌ی خانه‌وه‌رگره‌کانی نیکۆتین که‌م ده‌بێنه‌وه‌، هه‌ربۆیه ‌لێکۆله‌ره‌وان ده‌لێن که‌ئه‌م هۆڕمۆنه‌ ره‌نگه ئه‌م خانانه‌له‌ناو به‌رێت.

نووسینی : ره‌یچڵ ڕێتنه‌ر

وەرگێر : هه‌رێم هادی