تک بیتی هاو...

تک بیتی ها، دو بیتی و رباعی‌ها در زبان فارسی برای بیان نکته های ظریف و اندیشه های فی البداهه به کار برده شده است. این اشعار اکثراً حاوی وصف الحال یا لطیفه‌های اخلاقی_فلسفی است. شاعر در اين نوع از اشعار، تمامی منظور خود را در یک بیت یا دو‌‌ بیت می گنجاند.

این قالب کوچک و ظریف که می توان آن را شعر «پروانه ای» خواند، در ادبیات چین و ژاپن نیز معادلی دارد و بخصوص در ژاپن بسیار رواج داشته است که آن را هایکو(Haiku) می گویند. هایکوی ژاپنی بیشتر به وصف یک واقعه یا یک حالت بیرونی می پردازد و از این وصف یک نتیجه گیری انسانی می شود، در حالیکه در تک بیتی و دو بیتی های ایرانی، غالباً وصفِ حال انسان و جهان به نحو مستقیم مطرح می گردد. البته برخی از این تک بیتی ها ممکن است خود پاره ای از یک غزل یا سایر اقسام شعری باشد.

در دوران جوانی! دفتر شعری داشتم و برخی از تک بیتی و دو بیتی هایی که نظرم را جلب می کردند در آن یادداشت می کردم. آن زمان اغلب اینها را حفظ بودم و زمزمه می کردم. خواندن شعر همیشه باعث آرامش و لطافت روحم شده است. زیست_جهانِ من بدون شعر یعنی مرداب. به نظر من، شعرهای خوب زمانی سروده می شوند که شاعر حال بخصوصی پيدا کرده باشد. در اين معنا از هر شاعری در مورد اشعار خوبش پرسیده ام ادعا کرده که این شعر را در حال خوشی سروده است نه اینکه نشسته باشد و با دو دو تا چهار تا، شعر گفته باشد.

برخی از تک بیتی ها را می نویسم:

کجا روم که ببینم ترا، نمی دانم
به جستجوی تو امشب به خواب هم رفتم
....
نظر مکن سوی من در میان خلق مباد
که من ز هوش روم و دیگران نظاره کنند
...
در هوا چند معلق زنی و جلوه کنی
ای کبوتر! نگران باش که شاهین آمد
....
به یگانگی نگر من و یار چون دو چشم
همسایه ایم و خانه‌ی یگدگر را ندیده ایم
...
در پای کتابت همه کس نام نویسند
من گمشده‌ی عشق توام نام ندارم!
...
نامه‌ی من می رود نزدیک دوست
کاشکی من نامه‌ی خود بودمی
...
چشم اگر این است و ابرو این و ناز و غمزه این!
الوداع ای زهد و تقوی، الفراق ای عقل و دین
...
سر به هم آورده دیدم برگهای غنچه را
اجتماع دوستان یکدلم آمد به یاد
...
چرا ز غیر شکایت کنم که همچو حباب
همیشه خانه خرابِ هوای خویشتنم
...
از ضعف چنان شدم که بر بالینم
صد بار اجل آمد و نشناخت مرا!
...
عشق است دلا اینهمه نومید چرایی
شاید شبِ ما هم سحری داشته باشد
...
دلم از سینه به تنگ است خدایا برهان
هر کجا در قفسی مرغ گرفتاری هست