فاتح شێخ

بووکی کۆست که‌وتوو

سروه‌ی به‌ربه‌یان
کاتێک خه‌ڵکی دێ
تاقه‌ تاقه‌یێ
له‌ خه‌و هه‌ڵئه‌سان
ته‌ماشایان کرد دارێ ڕواوه‌
دارێ به‌رز و وڕ
بێ خونچه‌ و گه‌ڵا
بێ هه‌ژگ و هه‌ڵا
به‌ ناموباره‌ک
به‌ری هێناوه‌
له‌شێک سارد و سڕ
«» «» «» «»
لێی کۆبوونه‌وه‌
یه‌ک یه‌ک و دوو دوو
زیز و بێ ده‌ماخ
سینگی له‌ ترسی دوژمن دامردوو
جماوجم له‌ ئاخ
چاوی نه‌خه‌وتوو
لێوان له‌ فرمێسک
فرمێسکی خاوێن
ـ که‌ ورشه‌ی نێزه‌ی سه‌ربازی به‌د ئێسک
ڕێی پێ نه‌ئه‌دا
بڕژێته‌ داوێن ـ
دڵی خه‌مگرتوو
پڕ له‌ شه‌رت و سوێند
له‌گه‌ڵ ئاهه‌نگی سروه‌ی به‌ربه‌یان
سروودیان ئه‌خوێند

به شی دوهه م

له‌پڕ تاپۆیه‌ک

ده‌رکه‌وت له‌ ئاسۆی ته‌مگرتووی(دێ)وه‌
ماندوو و پێخاوس
له‌ دنیا وه‌ره‌س
شپرزه‌ و شه‌مزاو له‌ په‌نای (ڕێ)وه‌
داوێنی سووری له‌دوو کێش ئه‌کرد
یه‌خسیری به‌ندی خه‌م و په‌ژاره‌
به‌ عاسته‌م هاته‌ عاستی سێداره‌
به‌ڵام له‌ وێدا ئه‌ویش که‌وت و مرد.
«» «» «» «»

کێ بوو ئه‌و کیژه‌
بووکی کۆست که‌وتوو
که‌ هه‌ڵوه‌ریبووبه‌ سه‌ر داره‌وه‌ خونچه‌ی ئاواتی
ئه‌ویش له‌ ده‌س چوو
تارای په‌مه‌یی
ـ داخی داخانم ـ
که‌وت به‌ میراتی. 1340 -1961

لووتکه‌ی ئامانج

شه‌و بوو
شه‌وێکی تاڵ و ڕه‌ش
وه‌ک ده‌روونی دێو و درنج
یا وه‌ک چاره‌ی نه‌نووسراوی کوردی بێ به‌ش
شه‌وێکی بێ ترووسکایی
که‌ تاریکی
له‌م ئاسۆ تا ئه‌و ئاسۆ بوو
نه‌ زه‌رده‌خه‌نه‌ی ئه‌ستێره‌ به‌رچاو ئه‌که‌وت
نه‌ ڕیزه‌ هه‌ڵپه‌ڕکێی «کۆ» بوو
نه‌ بزه‌ی مات و خه‌مگینی حه‌وته‌وانان .
«» «» «» «»
شه‌و بوو
وه‌ها له‌ په‌نجه‌ی پڕ هێزی دا ئه‌یگووشیم
ساتێ سه‌د جار
ئاواتم ئه‌خواست به‌ گۆڕه‌وشار
.......................
.......................
زیخه‌ڵانی به‌ربڵاوی ژینم ئه‌بڕی
هه‌ر له‌ په‌ساش
به‌ ده‌ستی توێخ پێوه‌نه‌ماوئاره‌قی ته‌وێڵم ئه‌سڕی
چه‌ن هه‌ورازم کرده‌ نشێو
چه‌ن خۆم به‌ شاخ و داخا دا
به‌ڵکوو بگه‌مه‌ لووتکه‌ی کێو
چه‌ن جار به‌ کۆڵێک زامه‌وه‌ گه‌ڕامه‌وه‌
چوومه‌ شه‌رای مه‌رگ و دیسان گه‌ڕامه‌وه‌
.......................
تاکوو له‌پڕ
پڕیشکی ئه‌سێره‌ی به‌یان
په‌رده‌ی ڕه‌شی شه‌وی تا خوارێ دادڕی
تاوێکی زۆری پێ نه‌چوو
تاویش هه‌ڵات
پڕ نه‌شئه‌تر له‌ سه‌د باده‌ی که‌لله‌ته‌زێن
ناوچاوی گرژی شاخه‌کانی کرده‌وه‌
به‌ ماچێکی تاسه‌شکێن
«» «» «» «»
منیش له‌ سێبه‌ری لووتکه‌ی ئامانجم دا
تاوێک نووستم
کاتێک که‌ چاوم هه‌ڵبڕی
ئه‌وا تۆ بووی له‌ سه‌رینم
ئه‌ی نه‌وبووکی جوانی ئاواتی شیرینم سه‌رمت گرتبووه‌ سه‌ر باسک
به‌ ده‌ست و په‌نجۆڵه‌ی ناسک
ئاره‌قی ته‌وێڵمت ئه‌سڕی
تاران - 1340 (1961)

خۆزگه‌ی منداڵی

تا دوێنێ بوو ئاسووده‌ بووم منداڵ بووم
له‌ باخچه‌ی ژین نه‌مامی کرچ و کاڵ بووم
گوڵ بووم پێ ئه‌که‌نیم به‌ ده‌م دونیاوه‌
هاوچریکه‌ی بولبول بووم تاوه‌ تاوه‌
په‌پووله‌ بووم ئه‌سوڕام ئه‌م باخ ئه‌و باخ
شه‌وان گه‌ڵای شه‌وبۆم ئه‌کرده‌ قۆناخ
به‌یان ورشه‌ی ڕه‌نگاوڕه‌نگی ئاسۆ بووم
ئێواران که‌روێشکه‌ی گه‌نم و جۆ بووم
.......................
.......................
به‌ڵام ئێستا؟ کێ بێ له‌ خۆم کڵۆڵتر ؟
کام گۆری داڕزیو له‌ گیانم چۆڵتر؟
کێ عومری وه‌ک عومرم سکه‌ی به‌تاڵه‌؟
ڕوحی سزاکێشی هه‌زار خه‌یاڵه‌؟
ئێستا له‌ پاش هێنده‌ هومێده‌واری،
هێنده‌ داماوی و سه‌رکزی و هه‌ژاری،
هیوای دوورم وایه‌، شه‌وێکه‌ و ئیمشه‌و،
پێڵووی چاوم داپۆشێ په‌نجۆڵه‌ی خه‌و!
زستانی 1342 (1963)

زستان

سێ چوار ڕۆژێک به‌بێ وچان
کولوو کولوو به‌فر باری
هه‌موو وڵات
ساماڵسا بوو به‌ یه‌کجاری
ئاسمانی ڕه‌ش
تاوێک نه‌ی ئه‌ترووکاند چاوێک
به‌فر باری، به‌فر باری
بستێک، ئه‌ژنۆیه‌ک، باڵاپیاوێک

«» «» «» «»
له‌م لاو ئه‌ولای دێیه‌که‌وه‌
په‌سا په‌سا ماڵ ئه‌ڕووخا
هێلانه‌ی هه‌ژار ئه‌شووخا
نا! نا! ئیتر پێی ناڵێم ماڵ:
گۆڕی گشتیی ژن و منداڵ !
«» «» «» «»
چه‌ن ڕۆژێک بوو
باوکی نازدار
چوو بوو بۆ شار
چوو بوو جلی بۆ بستێنێ:
کراسی جاو
سه‌ڵته‌ی به‌ر و پشت به‌لاشه‌،
«نازداری خۆم پێی داپۆشێ ڕووتیی لاشه‌ »
ئێواره‌یه‌ک
چه‌ن تارمایی
ته‌رمێک له‌ کۆڵ ئه‌یانشکاند به‌فر و سه‌هۆڵ
ملیان ئه‌نا بۆ ئاوایی
ته‌رمی کێ بوو؟
ته‌رمی کێ بوو؟
ته‌رمی ڕه‌قبووی باوکی نازدار
هه‌ی قوڕ به‌سه‌ر خه‌ڵکی هه‌ژار !
«» «» «» «»
ماڵێک لاڕووخاو
دڵێک پڕ زووخاو
ژنێکی په‌ڕپووت
نازدارێکی ڕووت
به‌میرات مابوو
بۆ دایکی نازدار:
مه‌گری مه‌گری نازداره‌که‌م، ده‌مه‌گری به‌سه‌
هه‌ر ئێمه‌ نین، خه‌ڵکی هه‌ژار هه‌مووی بێ که‌سه‌
مه‌گری، مه‌گری، نازداره‌که‌م بخه‌وی باشه‌
فریشته‌ی خه‌و بۆی دووریوی سه‌ڵته‌ی به‌لاشه‌

(زستانی 1342 (1963)

به‌رخه‌ مامز

ئه‌ی فریشته‌ جوانه‌که‌م !
ئه‌ی په‌پووله‌ ناسکه‌ڵانه‌که‌م !
به‌رخه‌مامزی هه‌واری کوردسانه‌که‌م !
هاتمه‌ هه‌واره‌که‌ت
ڕێم گه‌یشته‌ به‌ر ده‌واره‌که‌ت
بواری لێ ته‌نیم به‌ جارێ به‌ژن و باره‌که‌ت
تاوی لێ چنیم سه‌رنجه‌ جار به‌ جاره‌که‌ت
ئه‌ی که‌نیشکه‌ کاڵه‌که‌م !
کۆتری ته‌قڵه‌بازه‌ چاوی تۆ
زۆر که‌ڕه‌ت به‌ توند و تۆڵی هاتمه‌ ڕاوی تۆ
هه‌ڵنه‌که‌وت که‌ بتگرم به‌ چاو
هه‌ڵنه‌که‌وت که‌ بتگرم به‌ چاو به‌ڵام
ده‌وده‌وه‌ی نیگا دلێره‌که‌ت
لێوه‌ به‌ بزه‌ فێره‌که‌ت
زولفه‌ قه‌یچی پاچه‌که‌ت
کوڵمه‌ سووره‌ جێگه‌ ماچه‌که‌ت
وه‌زنی هه‌ڵپه‌ڕینه‌که‌ت
قافیه‌ی ڕه‌وانی شێعری پێکه‌نینه‌که‌ت
گشتی نه‌خشی گیانمن
ته‌مڕه‌وێنی ئاسمانمن
هه‌ر له‌ گوێمه‌ زه‌نگی ده‌نگه‌ نه‌رمه‌که‌ت
هه‌ر به‌ تینه‌ ئاره‌زووی سه‌رنجه‌ گه‌رمه‌که‌ت
گا به‌ لار و له‌نجه‌ دێی
ڕاده‌ژێنی لانکی دڵ
گا ئه‌ده‌یته‌ لانی سرکه‌ مامزێ
ئه‌مگریته‌ به‌ر سه‌رنج و سڵ
نایه‌ڵی بنووم به‌ تاو و تێی ئه‌وینه‌وه‌
هه‌ر تلاوتلم ئه‌ده‌ی به‌ ده‌ردی خه‌وڕه‌وێنه‌وه‌
شه‌و به‌سه‌ر ئه‌چێت و من
پایه‌نازی تۆی ئه‌که‌م حه‌ریری مانگه‌شه‌و
پڕ به‌ ئاسمان هه‌سێره‌ دێنمه‌ حاجه‌تت
تا به‌جێ نه‌هێڵی ئاسمانی گیانه‌که‌م
ئه‌ی هه‌سێره‌ جوانه‌که‌م !

هاوینی 1345 (1966)