مشاهیر کرد - ژیلا حسینی

http://lh6.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss...aY/s800/02.jpg

سالها بود كه در پس ديوار بلند شعر ، شاعر زني پس از مستوره كـردستاني نبود كه دايره ي لغتش و انديشه وتفكرش زبانزد عام باشد . سالها بود كه عاشقي به ديار عشق نرفته بود واز خرمن گل زدرد يادي نكرده وزديدار عشق سيراب نگشته بود و هم آواي نفس شدن،
تنگ گرفتن در سينه ، گٌر گرفتن در خفقان ، كه تنها شرط شاعريست ،نشده بود . هر چند كه پس از مستوره كردستاني خانم جهان ارا (خانمي پاوه اي) وخاتوو خورشيد ، مادر شاعر كرد قانع ، تلاشهايي براي ساختن شعر كرده بودند اما چون بسيار مستمر نبوده ونتوانسته اند از دايره ي زندگي خود بالاتر روند و به ديار روشنفكري برسند نمي توان به عنوان اثري از آنها ياد كرد اما در اين ميان شاعري زيبا وبا زندگي كوتاه در شهر من سقز پا به دنيا شعرنهاد وبا شعرش گاه گاهي قفسي مي ساخت ابري بود مي چكيد و آرام و تند . ترنمي بود پر از بْغض و صدايي بود شكسته در كوزه ي عشق . خسته اي بود با صد دلهره باز مي گفت ومي رفت .عاشقي پروانه اي كه سالهايش فزوني انديشه بود. شايد زندگي وادارش كرده بود يا كه افسانه ي سرد و سخت زندگي ، همان ديوي كه عشق دختركي را به زور اصرار گرفته بود وعاشقي ديوانه را در چهارچوب خانه وهمسر و فرزند آواره كرد.

http://lh6.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss...BQ/s800/08.jpg

اما كس نفهميد كه اين آب روان چه تنهاست و چه غمگين ، او عروسكي آرام وبي صدا بود، اما كس نفهميد در پس اين ديوار سنگ چه آتشين قلبي گٌرگرفته است صدايش طوفنده بود و شبنم عشق هميشه ريزان ،اما باز هم كس نفهميد . كسي نفهميد شاعر شهر من ، سوار عشق راحس نكرد و تنهايي عاشقانه اش را قسمت نكرد. و به همين دليل بود كه ژيلا رروانه شعر شد.و دنياي كوچكش را در آغوش كلمات به دست شعر سپرد و آهسته آهسته به ياد او موج شد و بر بلم تنهاييش به ديدار عاشقش رفته و در ته اقيانوس مرگ در نهايت، تايتانيك وار از احساس غرقه گشت و افسانه ژيــلاي عشق .گريه و بغض شاعري در پس چند شعري كه تنها براي من ، براي تو ،با ز مانده و ميماند .

ژیلا حسینی در سی و یکم شهریور سال 1343 در شهر سقز، در شرق کردستان بدنیا آمد.
خانواده‌ی او خانواده‌‌ای آیینی و عموما اهل علم و ادب بودند. مرحوم شیخ عبدالقادر جد پدرش خطاط و شاعر بوده است. پدر ژیلا نیز، مرحوم شیخ مهران حسینی قاضی دادگستری و اهل مطالعه و روشنفکر بوده و ژیلا در سایه آن پدر فهیم، پایه‌های ادب را بنیاد نمود. تشویق و ترغیب شیخ مهران تا واپسین سوزها و دقایق عمر کوتاهش، همراه و پشتیبان ژیلا بود.

از همان سنین نوجوانی استعداد ذاتی ژیلا درخور توجه بود و بسیار زود توسط دبیران ادبیات، تشخیص داده شد و آنها نیز سهم به سزایی در تشویق ژیلا داشتند. شرایط آن روز انقلاب اسلامی ایران و خللی که در جریان تحصیل ژیلا پیش آمد، ژیلای کم سن و سال را بسوی ازدواجی زود هنگام سوق داد.

http://lh4.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss.../03%20copy.jpg

در پانزده سالگی و در عنفوان نوشتن با پسر عموی پدرش به نام وفا حسینی ازدواج کرد و این ازدواج پس از پنج سال به جدایی کشید و ثمره این ازدواج او دختری است به نام بهار زهره، است و اولین تجربه‌های سرودن خویش را پشت سر میگذارد.

هفت سال پس از متارکه برای بار دوم ژیلا زندگی مشترکی را در سنندج تجربه میکند و با شاهرخ نوسودی ازدواج میکند. ثمره این ازدواج او پسری بنام رامین و دختری بنام ژینا بود. رامین اکنون سال دوم راهنمایی است و ژینا 10 ماهه، همراه با مادرش جان به جان تسلیم کرد.

جايگاه شعر ژيلا

http://lh6.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss...04/s800/50.jpg

شعر ژيلا تكاپوي روشنفكري ، فمنيسم ،دفاع از حريت عشق ،صداي زن در شاعري بود . مثال او زني نمي شناسم كه در لباس كردي زندگي كند وهمچون فروغ فرخزاد، او هم بي محابا آتش عشق را بيرون ريزد . بي شك شعر ژيلا از فروغ بي تاثير نيست هر چند كه گاه گاهي شاعر شهر من از استاد تقليد وگاه گاهي نيز انگار كه استاد هم درد او را نمي فهمد جدا مي ماند. اما به جرات مي توان گفت كه شكوه و شكايت، تشبيه ، استعاره آنچنان زيبا هم نشين هم شدند كه ژيلا را از بعضي لحاظ هم تراز بزرگان معاصر مي سازد . او تمامي سالهاي عمرش را با تفكر و مطالعه همساز ساخت . و گرنه چنين قلم قدرتمند ي هرگز بر روي كاغذ حك نمي شد.

نظر محترمتان را بر اين گونه كلمات كه درداخل اشعارش مو جود است جلب مي نمايم.

رنگ من جفت طلا زرد و آز انگيز است تاج غم ، تخت اشك ، گدايان محبت ، خرمن رويايي مملكت حزن و غم ، صليب مرگ ، حرمت مجهول ، سكوت به لب خشكيده ،
هارموني شعر ژيلا انگار اركستر سمفونيك بتهون است كه اين بار به رهبري قلم و اهنگسازي كلمه در پس سلوه هاي سه تار ترانه مي نوازد . هارموني آرام و لطيف و پر از احساس همراه با تصور شاعري ايست از حس ابزار سيستمي كه تحول موسيقايي به آن داده است همچنا ن كه خود او مي گويد .

دلي ته نگم سي تاريكه
كاتي په نجه ي خوشه ويستيت
تالي كه زيه ي تاسه كاني ئه بزويني
له و ساته دا ، يادي ماندووي ئه له رزيني
ئاوزي خه م لي ئه دات و
پر به زاري شيعريكي نوي ئه چريكيني سال 71 ژيلا

يا در شعر« ميوانداري »

سه تاريك و سي گوراني و سه په ره شيعري دلداري
يه كيان ناسي وبوون به دوستي گياني گياني
به يه كه وه ژووريكيان گرت
له و ژووره شدا ميوانداري شاخ و بيرو تاسه يان كرد
شه و تا به يان اه م ده ستي ئه وي ده گووشي

ئه و ده ستي به سه ر ئه وي ترياندا ده ينا
ئه ميان بيلبيله ي چاوي خوي بو دانابوون
ئه وي تريان جگه ره ي جه رگ
بو به ياني هيبچيان وه ك خويان نه مابوون
هه ر به و شه وه به قه د عومري چاوه رواني بالايان كرد
تيك ئالان و چي به جي ما؟
خوره تاوي عه شق و جواني

http://lh4.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss...9%20copy-1.jpg


ئه وه ش وينه شيعريکي ديکه:

باوه شم كرد به بالاي خه مه كاندا و
توند توند به خومه وه نوساندن
يه كه يه كه ي ئه و خه مانه باسي تويان بو ئه كردم
ئه وه ي كه باسي كوير بووني چاوي كردي
ئه وه ي كه باسي تينويه تي ئاوي كردي
ئه وه ي تر وتي :

سوتاي ،سوتاي، ره ش هه لگه راو
له ميژودا وه ك تانه ،واي
به نيو چاوي جه لاده وه
بوئه و كه سه خاوه ن بيره
ئالاي ......... ئالاي
دوايين كاتي هه لقرچان و هه لله رزين و سوتان گه يشت
باوه شم توندتر كرده وه خوشم سووتاند.

خه مه كانم به سه ر كلو خه لوزي له شما
سه ماي مه رگ و كوري شيوه نيان ئه گيرا
بليسه يان ئه خسته نيو دارستانو
له و ده مدا ! ئه ري ... ئه ري له و ده مه شدا
خيرا .....خيرا مژده ي به يانيان ئه هينا. بو حه له بچه

باوه شم كرد به بالاي خه مه كاندا توند توند به خومه وه نوساندن ............

http://lh4.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss...PQA/s800/b.jpg

لووتكه شعري ايست براي حلبچه سروده شده است

« ديسانه وه موته ي دوژمن به پيكه نين
چاوي هيواي گول ئه شوري.

ديسانه وه ده ستي ره شي كيمياوي خوي
به روومه تي شاخدا ديني
ديسانه وه قات و قر بو بزه و كه نين»

كامه زامت خوش كه مه وه
ئه ي خوشكه دل سووتاوه كه م
به كام زمان بت دوينم
هو دايكه جه رگ براوه كه م
پرچي ئالوزي سه ر شانت به كام شانه دا بهينم
خه م و تاسه ت، به كام لاوك و كام هوره بلاوينم؟!

ئه ي خوشكه كه م
توله يئه ويني سووتاوت
دارو به ردي زه وت كراوت
به كام به ردي ده م خويناوي بو بسينم؟
ئه مه يه كم جار نيه
كه ئه م گورگه ده م خوينينه
ده روني وه ك ژوري شي دار
شيري سه ر ملي رووته له و هه ژار
دايكي ديوي نه زانين و هه له و فريو
ديت و تيتل و بي بل ئه خوات
شيري مه مكه ي شاخ و شه ك ئه كات،
بزه و شادي له دارستان
له چيمه ن و دارو بردو روبار ئه دزيت
هه ر وه كو دز، وه ك و جه رده!

سه ر ريگا به به هار ئه گريت.

ئه ي خوشكه كه م
هو ئاواره ي ولاته سه ر شكاوه كه م
ده يان شه وه شيعره كانم، وه ك مناليكي زور برسي
مه مكه ي وشكي خاك هه لئه مژن.

ده يان شه وه موم و پينووس و ژووره كه م مانيان گرتووه
ده يان شه وه، خه و له چاوم نه كه وتووه.

به لام...به لام
ساتي نيه خوم نه بينم به لووتكه وه
خه مه كانم نه ده م به ده م بروسكه وه

با ز مي توان به شيوه داستاني شعر عه شقي سووتاوص 56 اشاره كرد

كچيكي جوان خه ونه كاني دابوو به سه ر ده فه ي شانياو
ترپه ي هه نگاوي بي هيزي له كولاني بيده نگييا
ئاوازي بوو
خه وني شاري تيكه لاوي گرو خولياو تاسه ئه كرد .

هه ر ئه و كچه
ئه لبوميكي پراوپري بيره وه ري له گه ل خويا
شه قام شه قام ئه گه ران و نيشاني خه كو خواي ئه دا
چه پكه ريحانه ي چه ند نامه ي فرميسكاوي
به ده ستيه وه،... سه رتا پا ره ش
له به ر ده ركه ي هه موو مالي را ئه وه ستا
توند توند له دركاكه ي ئه دا...

نامه يه كي ئه ها ويشته ئه وديو درگا...

بو به ياني
هه مو خه لكي نيو شاره كه ره شيان پوشي
وه كو بيستم
كه س ئه و كچه ي نه نا سي بوو
به لام ئازاروهه ناسه ي
دوو به ياني و سي به ياني و بگره زياتر
له نيو شار دا هه ر مايه وه
سال تيپه ري ...... سي ، چوار ، په نج ، شه ش
شار به ده گمه ن ئا زار ه كه ي به بيردا دي
كچه كه مان ئيستا دايكيكي ره ش پوشه
هه رچي شه وه به يه ك چيروك ،هه ر يه ك، چيروك!

به لام هه ر گيز ماندوو نابيت
چيروكه كه ي قه د كون . نا بيت.

هه بوو نه بوو له و هرزيكي قات و قري سوزو عه شقدا كلپه ي گريكي پر له سوز
پرچي تاسه و ئاواتيكي كرد به ده ستمالي سه ر چوپي.

ده وريان گرت و
پي شيليان كرد
خه لووزه كان پر به ده ميان هاواريان كرد
خوشه ويستي ....... خوشه ويستي
هه ر ئه و شه وه تاسه هات و چه پكه ريحانه ي عه شقه كه ي
به نيو شار دا به خشيوه
دواي شه ش سالان
هه واليك هات

"كلپه ديسان داگير ساوه "

دلي تاسه ش دا چله كا

«بليي ئيستا خوشه ويستي مني ماندووي له بير مابي؟!»

« ريگا »

به بي من پي دا ناگري

ئه م ريگايه پر له رازه
به ته نيايي قه د نايبري
ده ستم ئه گري و
له شه قاميكي نامودا
به ه رو شوينيكي نوي ئه مبه ي
سه رشيتانه له گه لتا ديم
هه ر چو نيك بي
خو به بي تو
ئائه م ده له پر له رازه له سينه دا
هه ل نا گير دري
ئه مبه ي....... ئه مبه ي
به ي ئه وه ي خوت بزاني
خوم بزانم
له يه كتردا ئه تويينه وه
وه ك به فرو و خور
وه ك خاك و ئاو

كي ئه زاني؟
يك به ياني ؟ دوو به ياني؟
ره نگه سي به ياني ديكه نه با
وه كو كاني
له شوينيكي تازه تردا هه لبه ينه وه
رازي مه ل و باله كاني
دار و شنه
سه رما و جيايي
عه شق و گه رما
له شه قا مه نامو كاني شاره كه مان
وه كو چرا
بو ريبواراني دواي خومان
هه ل كه ينه وه
كي ئه زاني؟............

http://lh6.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Ss...Y0k/s800/1.jpg

همان خودرویی که آخرین منزلگاه وی بود

مرگ پايان زند گي نيست

و مرگ چه بي اعتبار مي شود وقتي كه معناي خود را از دست داده باشند و چه تنها مي آيد زماني كه قرا است تنها و بي هم بميريم.

مرگ ديريست در اين مْلك ديگر ارج و قرب خود را ازدست داده است.و چه آسان مي آيد و چه آسان ميميراند و ما دل ساده و بي رنگ و بي بو آن را مي پذيريم.
. هنر مندي مي ميرد.و گريه اي به خاطرش سر داده ميشود و بعد مي فهميم كه حا ل بايد بْغض هم كرده با شيم و بْغض مي كنيم بي انكه معناي بْغض را فهميده باشيم

اين بار شاعري مي ميرد كه با خود به همر اه هزاران مضمون زيبا مادري را به اوج رسانيده است و آنجا كه خطاب به مادر حلبچه اي ميگويد
اي دوست اي آشنا
دستانت را مي شناسم و
بغض غمگين نگاهت را مي فهمم
كاش با لبخندي موي آشفته تو را شانه شدن
طفل گريان تو را خانه شدن
كاشكي با اشكي قلب غمگين تو
را دوست شدن ممكن بود



شايد يكي از نقد هاي شعر ژيلا دنباله روي از سپهري ، اخوان ثالث و خصوصا فروغ باشد اما باز كمتر شاعري مي شناسم كه شاعران معاصر از آنان تقليد نكرده باشند .زيرا بزرگان در سبك شعري خود به استقلال و شخصيت ويژه اي دست يافته بودند هرچند تاثير اين بزرگان نيما سپهري ، شاملو،اخوان، و فروغ در شعر ژيلا در زبان و ساخت و بافت شعر آنان محدود شده است وي نقش جهان بيني و ناثير گرفتن فكري آنان نيز در شاعر نمود دارد از آنجا كه شاعر در شعر بيوه گي ميگويد:

http://lh5.ggpht.com/_9J5EJSDqWZ0/Sw.../s800/blvd.jpg

من اميرم
تاج من غم
روزگارم مثل شب
تخت من را اشكهاي گرم من مي سازند
و در اندوه تنهايي نگاه، مشتاقم
گدايان محبت را پاد شاهم
روزگارم خوش نيست
يارمن تنهايي
مونسم اشك من است
تخت من مرمر بي كسر و كم دردو غم است
من كشاورزم زمينم دل و بذرم غم
كار و كسبم عاليست
خرمنم رويايست
نوبت آب زمين دائم
چشمه اشكِ زلالم جاري
من در دل خود بركه و آب قناتي دارم
در مملكتِ حْزن و غم و نوميدي آبرويي دارم
صبح را با ناله
شب را با افسوس .

جيبهايم همه انباشته از صورت قرض دستهايم تنها
ثروت و مال كلاني دارم اشكم همه مرواريدند
خون دل ياقوت است
مشت نامرد پر از فيوزه صورتم آبي كرد
رنگ من جفت طلا
زرد و آز انگيز است

« همه مرا به طمع مينگرند »
« بيوه بدبختي است ‍«

چشم مردش كور دلش از سنگ و مس و آهن بود .

خند ه اش دلكش و شور انگيز است
آه اي كاش رفيقم مي بود
چشم مردش كور، دلش از سنگ و مس و آهن بود. ؟!
« اين همه دختر بكر ، اين همه دختر پاك
پسرم ،دسته گلم
،سهيلا دختر خوبي است ،رعناو فريبا هم
چرا او را پسنديدي ؟!

زن بيوه پر از مكر است
دروغ و ننگ نيرنگ است
چرا او را پسنديدي ؟! »

شغل من خياطي است
بهترين جامه ي غم ميدوزم
اشكهايم تكمه
نخ من آ ه من است
كه با هم مي دوزد شب تنهايي و فرداي پر از غوغا را
من به هم مي دوزم ننگ و حق را وجفا مشتريم
كار و كسبم خوب است مشتريهاي قشنگي دارم
روزگارم تاريك
من به مهما ني خورشيد و مه خوشبختي با لباس غم خود خواهم رفت
رنگ ورويم چون زر
دل من ياقوت است

هر چند شايد تفاوت را در آن ديد كه شعر اخوان و شاملو كاركرد هاي اجتماعي بسياري يا فته اند و هريك در مرحله اي در پيوند با جامعه و فرايند هاي ذهني و عيني خود و به نياز هاي معيني پاسخ گفته اند . و به نوبه خود در شكل گيري فرهنگ جامعه حتي گاهي در چگونگي فرايند هاي سياسي موثر افتادند . اما اشعار ژيلا اينگونه نيستند و البته اين تنها مربوط به اشعار ژيلا نيست بلكه حتي اشعار سهراب و فروغ اينگونه نيستند و البته به جرات مي گوييم چند شعري از ژيلا كاركردهاي بسيار بالايي را در جامعه در آينده بدست خواهند آورد.

شعر ژيلا شايد داراي تمامي مفاهيم با يك نظام عمومي انديشه يا فلسفي به صورت اعم نباشد ولي مفاهيم روحي ،آزادگي ، آزادي، ترحم، و عشق از نوع عشق مادرانه و همانطور كه( اريك فرام) متفكر و روانشناس بزرگ ارو پايي مي گوييد « بالاترين در جه عشق را مي توان عشق مادرانه ناميد» و آن هم در شعر ژيلا نمود بسيار بارزي دارد. و مسايل ي مادرانه و پروين وار او از لحاظي در شعر كردي صاحب سبك و مكتب دانست و روشنفكري فمينيستانه او را در كرد جاي بسي تجليل است.

هر چند صاحب سبك خود ژيلا نيست اما و اقعاً اين توانايي شعري را نمي توان ناديده گرفت .و ژيلا را در تركيب هجا و هارموني و قالب شعر و تفكر هم از نظر زيبايي شناسي و هم از نظر مفهوم شناسي مي توان شاعري خوش قريحه نام نهاد.

شايد شعر ژيلا را از نظر تكرار و لغات پي در پي بتوان مورد رخنه قرار داد چون مفاهيم «تاسه» «اشك» «غم» «انتظار » گاهي بي دليل تكرار شده است ولي نمي توان نقش ايهام هاي زيبا تشبيهات ظريف و استعاره هاي مدرن و زنانه وار، ژيلا را غير از تحسين و آفرين چيزي گفت.

« ئه مشه و ديسان شه پوليك هات
و بوني باوشه ي توي ئه دا
ئه ستيره كان هه تا به يان
نبين ران و چرپه يان هات
ئه مشه و من و تنيايي و تو
سه هاوريه بوين
بران به ر به خه و راوستاوين
ئه مشه و ئا سمان هه تا به يان
ژان يه يگرتو
كوشي حه وشه و و سه ر شاني هه مو داره كان
پر بوو له په پوله ي سپي
تو ش دايه نه ي كرا سه كه ت پر كه رده بوو
پي ئه كه نيت
ئاي كه چه نده پيكه نيني توو شيرينه
پيكه نينت بليسه ي شاد مانيه
په پوله كان به دوور سه رتا سه ما ئه كه ن
كه تو نه بي
كه زايه له ي پيه كه نيني تو نه ميني
هه موو خاموشو بي ده نگن
كه تو ببي و پيبكه ني
منو هم مو په پو له كان دائه بارين
به ده ور سه رتا سه ما ئه كه ين
قول له قولي گه رده لوولا بالا ئه كين
دار گوراني راوه ستانو گول جوانيمان بو ئه خوينيه
پيه كه نينت
دلداري سه ر شيتا نه مان
پي فير ئه كا .

به زيبايي، تنهايي خود و خاطرات عشق را در يك شب زمستاني و برفي بيان ميدارد و چه زيبا با ظرافت مضامين
خود و تنهاي و معشو قه اش را به سه يار و «خه و» خواب را نشاني از مرگ و صداي رعد و برق را به صداي در د زن حامله حياط را به دامن خود و شاخه هاي در ختان را به كول مردش و برف را به پروانه سفيد رنگ و وابستگي عشق را چه زيبا بيان ميدارد و پيوستگي تمامي مفاهيم را چه شاعرانه به دلدار ربط مي دهد وآيا اين سوال من است آيا مي توان منكر اين همه زيبايي شد ؟ به والله كه هرگز زبان نتواند منع آنهمه زيبايي كند.

ژيلا دوست داشتني بود تنها مي توانم بگويم مرگش يك فا جعه بود آنگاه كه در سن 33 سالگي براي ديدن شاعر نامدار كرد« شيركو بيه كه س» به تهران مي رفت در يك حادثه ناگوار (تصادف) جان به جانان تسليم كرد ومرگش نيز همچون فروغ در يك سن و سال و با يك شيوه انگار در تثبيت شباهت هاي شان به همديگربود و در غم از دست دادنش تنها مرا ياراي يك خط بود و بس
ئه ي ئه ستيريه ي ئاسماني شيعر ، گه رت گه رتوو ،گه شه كانت له ناو ده لما ئيحساس ئه كه م ، خوشه ويستيت ئاليه كي يك جار به رزه له ناو پنجيره ژورري ده لما ،خوشه م ويستووي ئه تناسه مو ئه مه ويت بت ناسينه ام ده ستم به گره ، ريگام سه خته ،برو شارو چكه ي شيعري تو به ياري پينوسم هاتووم ، ده سته م بگره ، خوشه ويستم،

چاپ در شمار های 2 تا 11 ایران پیام کردستان

ترجمه و بررسی شعری از شاعره ی با احساس کرد

نجیبه احمد

شعر برای من مانند باغی ست
که در آن می توانم ناله کنم... آواز بخوانم
و گریه کنم....

نجیبه احمد

نگاهی به شعر زنانه ی یکی از شاعره های خوب و با احساس کردستان که به یا د زنده یاد ژیلا حسینی شاعر نامی کردسروده شده


شاخه ی انگور پاییزی

پنجره ای را می گشایم
شاخه ی انگور پاییزی
صدای پای باد سهمگین
و ترس تولدی دوباره
آنرا زهره ترک
می لرزاند
شاخه ی انگور پاییزی
ابروان خود را درهم
و لبان خود را از خشم گزید
به اندازه ی عرق شرم
" مریم مقدس "
برگ
برگ
نارنجی ، سبز
فرو باریدند
پنجره ی دیگر می گشایم
سر زمین احساسم
دفتر یادگاریهایم
گورستان های شهرم
و عصای دست پدرم
برگ
برگ
نارنجی ، سبز
آن ها را پوشانیده اند
نمی دانم
مادر من است
یا تاریخ سرما زده ی این قرن پر آشوب
که بروی کاسه ی زنان بار دار
نشسته است.
گاه گاه
در آستانه ی شب غربت
افسرده می شود
پدرم
اوراق اسارت کشیده ی تاریخ است
که به سوی قبلهگاه بنفشه یی
آرزوهایش راه می پیماید
با دستمال انتظار
اشک کرم شتاب را پاک می کند
در آستانه ی غربت
شب می خندد
و کشتگاه شبنم
نفسهای چنور " 2 " را دور می زند
پدرم
لگدی می زند به کاسه ای که مادرم
بر آن نشسته بود ،
هیچکس نمی داند
در کدام خانه ی خشتی " گرمیان " 3
زنگار آن فرو می ریزد
آن شب
تا سپیده ده م
سر شار درد
فریاد زدم
فریاد زدم
پرستارم
مهره ی پیروزه ای مادر بزرگم را
همراه دانه های سیاه رنگ شب
با سنجاقی به موهایم آویخت
تا ساکتم کند
افسوس!
آز آن شب تا کنون
غریبی نا آشنایم
آواز یاغی شدنی
که فقط
در کاسه ی زیر رنان بار دار
صدایم شنیده می شود
پنجره ای دیگر می گشایم
خاک جان می کند
و بازی ماده از نا چاری
گردن به شمشیر افق می ساید
آسمان
کشورفراز و نشیب
غم ستاره ها و خورشید است
مهتاب
چونان پسرک چوپان غریبی
هزار سال است
گله را به سوی افتاب
می برد و بر می گرداند
و به آن تمی رسد
در آن دور دستها نیز
ستاره ای در پشت پنجره
به سوارچابک رویاهایش چشمک می زند
در آنجا هم
سنگ ، سنگ است
کشی به میهمانی جشن تولدش نمی رود
و کسی به سوگ مرگش نمی نشیند
در آنجا
برای ریحان کوهی و شانه به سر
قربانیان مرگ جمعی
خار و خاشاک به نماز می ایستند
چه ارودگاه وسیعی ست آسمان
در شهر و شهرستان تبعید گاهم
ر.زگار مانند گرد باد
یکی ، یکی
قدم های مرا تاب داده است
و چونان
دخترک از خانه گریختهی همسایه مان
ار یاد خدا و خاطره ی مریم رفته ام
از دامنه و راه دشوار سینه ی این تاریخ سیاه
تنها خدا می داند.

..........

خانه‌مان زده‌ام، بارها از آن سوي پشت بام و ديوار
صدايت را شنيده‌ام
كه غمگين غريبي مرا
آواز داده‌اي
سال‌ها چشم به راهت بودم محبوبم،
همه تن چشم نيامدي
دلم گرفت و غم غربت به انتها نرسيد
مي‌داني پروانه‌ي شعرم
چند بار كوشيده است
خود را به چراغ كم‌سوي خانه‌ام برساند
و من آن جا نبودم!
آيا مي‌داني چند بار قمري عشقم
خود را به شيشه‌ي پنجره‌ام كوبيده است،
تا مرا در اين رعشه و احساس بسوزاند؟
اي غم، غم بي‌كرانه‌ام
در اين خشك‌سال شعر
چه ابري سترونم، چه باغي بي بر
و چه رودخانه‌ي بي‌كران آرامي،
شعراي يگانه محبوب روحم،
امشب به دامنت چنگ مي‌اندازم
كمكم كن! اشك از چشم‌هايم بيزار است
طراوت تر لب‌هايم، قلم از پنجه‌ام
پنجه از دستم، دست از من و من هم از غريبي
روزهايم چونان تسبيح صد و يك دانه‌ي ميراث مادرم
«گنبد» و «امام» آن
شكسته است
كه با گم شدن دانه دانه‌ي آن
مرا ديگر ياراي به هم چيدنش نيست
شعر، اي يگانه محبوب روحم
امشب در خواب
مهره‌ي چشم آبي كوچكي شدم
و در دل سنگي نشسته‌ام

كه از چه صخره‌هاي عظيمي صعود كرده‌اند
و غبار چه محنت‌هايي را از تن خويش تكانيده‌ام.
برخاستم و كنجكاوانه نگريستم
اي زادگاهم، چقدر از من فاصله داري،
نمي‌دانم آيا اين تبعيدگاه منزل و شهرم شده است يا نه؟
زادگاهم خود تبعيدگاهي است؟
ميان شك و يقين دشت
چنان عقربه‌ي ساعتي زنگ زده است.
از آن زمان كه زمين تولد يافت
آتش، عشق بازي مي‌كند و بلوط مي‌گريد.
از آن زمان كه «حوا»
سرود ياغي بودن خود را به گوش درخت سيب و رودبار خواند
من زني گوش به فرمان
مادر و درخت سيب و رودخانه‌ام
از آن زمان مانند درخت لخت و برهنه و بي‌برگي
كه در مقابل هجوم زمستان مي‌ايستد،
منم اين چنين بي‌تفنگ و با دست خالي
با قانون قوم پرستي و سكوت آشنا شدم
رو به رو شدم با قانون جارو و ديگ و تنور
از آن زمان محبوبم، به پاره‌ي جگرم مي‌ماني
كه سوار موج زخم به ذكر پرداخته‌اي
ترس و صداي درهم شكستني آتشم مي‌زند،
ميان لب‌هايت وردي مداوم مي‌گردد
دير زماني است كه به انتظار نشسته‌ام
سرا پا چشم با توان ديداري از كف رفته غم غربتي به انتها نرسيده
اي شهر من، اين جدايي چقدر جانگزاست
ميان آوارگي موج و دست‌هاي خسته‌ي من
گامي پيش نيست هر چه مي‌كوشم بدان نمي‌رسم
هر شب آن‌گاه كه گلوله‌ي نخ خاطره‌ي تو را
در تپش‌هاي قلب خود مي‌ريسم
در يك چشم به هم زدن دلم را
و قفسه‌ي سينه‌ام را جا مي‌گذاري، آخر نمي‌دانم
زير بال كدامين پروانه‌ي روحم اسيرت كنم؟
در سپيده دمان تمامي روزهايت
تو همان دخترك اهل «گرمياني»
كه از تبعيدگاه برگشته‌اي
با روسري چلوار نشسته‌اي به دور گردن
و هنوز سر به زير بوي ماسه و، گل مي‌دهي!
و گرد گل گندم شخم شده و
كشتزار پروانه‌هاي پاييزي
و بوستان رؤياي به دست نيامده با توست
اما بار محنت هنوز لب‌هايت را رها نكرده است
مانند ملكه دريايي بدون آب، زبانت عطشناك دهانت را مي‌گردد
باري، بي‌صدا و آرام مي‌آيي خورشيد بي‌رنگ
بالاي اين گردون مظلوم را
پايين مي‌آوري و مي‌روي
مادربزرگم همواره مي‌گفت:
از گذشته‌هاي دور نمي‌دانم چه هنگام
سال جاري شدن سيل بزرگ
يا سال هجوم ملخ زرد؟
فرشته‌اي ياغي قانون آسمان را به زير پا گذاشت
خداوند بر او غضب گرفت
و به سنگي كبود مبدل شد
كه بادهاي سهمگيني
او را تا تنگناي دره‌اي با خود بردند
از آن روز من تنها شدم، به سوگ سنگ كبود
نشستم و «چه‌مه‌ره‌ي4» مرگ خواندم
تنها من بودم، كه نماز بر جسد جان پاكم
مي‌خواندم
مادربزرگم نمي‌داند، كه روزي بعد از آن واقعه
سنگ كبود ترك برداشت
و از اعماق دلم نهالي گشن قد كشيد
كس نمي‌داند، آن نهال اكنون
درخت كهن‌سالي است
و عبادت‌گاه دختران بالغ
سپيده دمي چونان ديوانه‌اي
به ناگاه از خواب پريدم
مانند عاشقي كز وعده‌گاه جا مانده باشد
كنار پنجره‌ي اتاقم رفتم شيشه‌ي پنجره
چون لب مردگان سرد
و شب از دير هنگام
چونان پري دريايي خسته‌اي آنجا ايستاده بود
كه قطره قطره‌ي حسرت از وجودش
فرو مي‌ريخت
مي‌داني ديريست
كه شب‌ها از پنجره‌ي سرد به كاخ سپيد
خواب‌هايم نگاه مي‌كنم، و از آنجا
چشم به راه عابري هستم كه جاده‌ي عمرم را
رها نكند
كاخ خوابم بي در و پنجره است
با ديوارهاي آن چنان نازك و كوچك
از اين پنجره سرد به كاخ سپيد خواب‌هايم مي‌نگرم