سندروم تونل کارپ یکی از شایعترین اختلالات اندام فوقانی می باشد که در نتیجه فشردگی عصب مدین در ناحیه مچ ایجاد می شود.در واقع هر عاملی که باعث کاهش سایز تونل یا افزایش سایز بافتهای داخل تونل شود علائم CTS را باعث می شود. CTS در خانمهای ۴۰ تا۶۰ سال شایع بوده و اغلب به صورت دوطرفه می باشد.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، Carpal Tunnel Syndrome یا سندروم CTS (تونل مچ دست) بیماریی است که در آن عصب میانی مچ دست فشرده می شود و در قسمت های مختلف مچ و انگشتان علایمی چون سوزش، بی حسی، درد، احساس سردی، کرختی و ضعف ظاهر می گردد. CTS در بین زنان بیش از مردان رواج دارد و سن بروز آن حوالی پنجاه سالگی است.




آناتومی
تونل کارپ یک کانال سخت استخوانی- لیگامانی است که کف آن را استخوانهای مچ و سقف آن را لیگامان عرضی مچ یا فلکسور رتیناکولوم تشکیل می دهد و از دیستال رادیوس تا قاعده متا کارپها امتداد می یابدو در حین Grip بعنوان یک قرقره برای تاندونهای فلکسور محسوب می شود.
محتویات تونل کارپ عبارتند از:
۱٫تاندون فلکسور پولیسیس لانگوس
۲٫هشت تاندون فلکسور(سطحی و عمقی)
۳٫عصب مدین(نرم ترین و ولارترین ساختار در تونل کارپ)




علل
بطور کلی علل این سندروم را می توان در سه گروه طبقه بندی نمود :
۱٫علل آناتومیک : شکستگی ها ،در رفتگی ها ،استئو فیت های استخوانهای مچ ،تومور ها،کیست ها ،سینوویوم تکثیر یافته و…
۲٫علل التهابی و یا نوروپاتیک : دیابت و الکلیسم (این دو عروق و یا سلولهای خونی عصب را متاثر می سازند) ،بارداری و اختلالات تیروئید (تعادل مایعات را تغییر می دهند)
۳٫علل مکانیکی : حرکات تکراری مچ و انگشتان ،ارتعاش (بویژه در کارگران یدی و کاربران کامپیوتر)




تظاهرات بالینی
در این اختلال بیمار معمولا با کرخی (Numbness )،درد ،پارستزی در محل توزیع عصب مدین مراجعه می کند، این علائم گاهی شب ها تشدید شده و با حرکات تکراری و قوی دست بدتر می شود.گاهی درد به شانه انتشار می یابد،در برخی موارد صاف کردن یا تکان دادن دست باعث بهبودی علائم می شود.گاهی ضعف و خام حرکتی نیز گزارش می شود .
آتروفی تنار از علائم عینی(objective) این اختلال می باشد.




تست های تشخیصی




۱٫تینل :
در این مانور ضربات ملایم روی عصب مدین بر سطح مچ زده می شود.اگر این مانور علائم درد تیر کشنده و سوزشی ایجاد کرد یعنی تست مثبت است.
۲٫ فالن :
بیمار ساعدش را بطور افقی در هوا نگه داشته یا از پشت دو دست را به هم می چسباند بگونه ای که مچ در فلکسیون کامل قرار گیرد،این وضعیت را ۶۰ ثانیه نگه می دارد اگر کرخی و پارستزی ایجاد شد تست مثبت است.
* تست فالن معکوس (دست ها در وضعیتی است که مچ در اکستنسیون قرار گیرد)،ممکن است وقتی تست فالن منفی است این تست مثبت باشد.


۳٫مونوفیلامانهای سمز_وینستین :
آسیب حسی که البته همیشه در CTS وجود ندارد را می توان با مونوفیلامان ارزیابی نمود که کاهش لمس سبک را نشان می دهد.


۴٫ تست Durkan:
اعمال فشار خارجی روی لیگامان عرضی مچ توسط یک پیستون کالیبره شده می باشد.


۵٫ ارزیابی عملکرد حرکتی :
علائم حرکتی غیر طبیعی شامل ضعف عضلات تنار،مخصوصا ابدوکتور پولیسیس برویس از طریق tip to tip pinch قدرتی بین شست وانگشت اشاره تست می شود.ضعف عملکرد لومبریکال انگشت وسط گاهی دیده می شود .


۶٫یافته های اتونومیک :
از آنجا که عصب مدین اکثر اعصاب سمپاتیک دست را عصب دهی می کند ممکن است در گیری این عصب علائم اتونومیک غیر طبیعی را نشان دهد مثل رنگ پریدگی پوست ،اختلال تعریق در دست و انگشتان یا تغییرات ناخن مثل شکنندگی ،تردی یا افتادن ناخن .




علائم سندروم کانال مچ

سندروم کانال مچ(carpal tunnel syndrome) هنگامی رخ می‌دهد که عصبی که از ساعد به مچ می‌رود تحت فشار قرار می‌گیرد.
این عارضه ممکن است به علت آسیب مستقیم به مچ، فشار بر روی مفصل،آرتریت روماتوئید، حرکت مکرر دست و مچ رخ دهد.
برخی از علائم شایع سندروم کانال مچ این‌ها هستند:
▪ احساس کرختی، سوزش، یا گزگز کردن در انگشتان و/یا کف دست‌ها.
▪ تجربه‌کردن این احساسات با افزایش شدت و توالی علائم در شب.
▪ احساس ضعف و تورم در انگشتان حتی بدون تورم قابل مشاهده.
▪ ضعف در مشت‌کردن دست.
▪ اشکال در حس و گرما.




درمان
مراحل فشردگی در این اختلال شامل ۳ مرحله ی اولیه ، میانی و نهایی می باشد .


۱٫مرحله اولیه یا حاد سندروم :
۳ تا ۴ ماه اول که فرد در فاز حاد مراجعه می کند.
این مرحله بهترین زمان برای درمان کنسرواتیو بوده که شامل :
· Splinting در وضعیت نوترال یا اکستانسیون جزئی
· تزریق کورتیکو استروئید به درون تونل کارپ برای کاهش ادم التهابی اطراف عصب. بعد از تزریق، ۳تا۴ هفته دست در اسپلینت مچی بصورت تمام وقت و سپس به مدت ۳تا۸ هفته دیگر فقط بصورت night می ماند.
مطالعات نشان داده که تزریق و اسپلینت ۴۰ تا ۸۰% می تواند باعث تخفیف علائم شود.
· Tendon.gliding.exe
* برای درمان کنسرواتیو یا بعد از عمل جراحی
* جهت کاهش چسبندگی عصب – تاندون
* در وضعیت نشسته یا خوابیده انجام می شود.
* سر در خط وسط ،شانه در add و آرنج ۹۰ درجه فلکسیون
* توالی تمرین در یک سبک اصولی آرام با ۵تا ۱۰ بار در هر ۱تا۲ ساعت
* بهتر است تمرینات بصورت مداوم و تدریجی انجام شود،
در صورتیکه به طور ناگهانی و یکباره انجام شود
علائم را حادتر و شدید تر می کند.
* علائم سوزشی ،کرخی یا درد بدنبال تمرینات Tend.gliding
نباید بیشتر از چند ساعت طول بکشد.
· Nerve.gliding.exe
· ارزیابی پوسچر ال مربوط به محیط کار
· تغییراتی در محیط کار در صورت لزوم


۲٫مرحله میانی یا متوسط سندروم:
بیماران این گروه اغلب کرخی و پارستزی را گزارش می کنند و کاندید عمل جراحی دکامپرشن (برداشتن فشار عصب)هستند.


۳٫مرحله نهایی یا شدید سندروم:
این گروه اغلب علائم طولانی مدت دارند،در برخی موارد حتی بعد از برداشتن فشار ممکن است برای همیشه آسیب حسی و ضعف عضلات تنار باقی بماند.


جراحی Surgery
وقتی اقدامات کنسرواتیو در کاهش علائم سودمند واقع نشدند جراحی برای برداشتن فشار از تونل تجویز می شود.


هدف جراحی افزایش ابعاد تونل کارپ بوسیله آزاد سازی لیگامان عرضی کارپ و فاسیای اکستانسوری آن می باشد.


نتایج جراحی
تسکین درد باید فوری باشد،بهبود کرخی و ضعف ممکن است کند و ناکامل باشد.توانایی هدایت عصب به کندی و پس از یک تا دو سال بهبود می یابد.


عوارض جراحی
عوارض جراحی در سه سطح مطرح می شود
۱٫ عوارض حین جراحی که شامل آسیب به تنه یا شاخه های عصب مدین می باشد.
۲٫ عوارض زودهنگام پس از جراحی شامل هماتوم،ادم و عفونت
۳٫عوارض دیر هنگام پس از جراحی شامل باقی ماندن ضعف در دست ،درد در کف دست ،حساسیت بیش از حد ،درد عمقی ،اسکار هایپرتروفیک ،التهاب فاسیای پالمار ،RSD


درمان پس از جراحی
Hand Therapy پس از جراحی شامل موارد زیر می باشد:
· تمرینات
یک تا دو روز اول پس از جراحی دست در اکستانسیون نوترال باقی می ماند و تمرینات شامل:
حرکات گردن ،شانه و آرنج “بلافاصله” برای کسب لغزش طولی عصب مدین.
حرکات شست و انگشتان درون گچ.
حرکات اکتیو ملایم (۲تا۳ روز بعد از عمل)
تمرینات Tend.gliding


نکته:همه تمرینات بصورت آرام هر ۲ ساعت و در محدوده درد بیمار انجام می شود.


جهت جلوگیری از کمانی شدن تاندونها (Bowing ) ،موبیلیزاسیون زود هنگام و همچنین اجتناب از فلکسیون توام مچ و انگشتان انجام می شود.
· Scar management‌
بخیه ها معمولا ۱۰ روز بعد از جراحی کشیده شده و درمان اسکار از همین زمان آغاز می گردد.
ماساژ ملایم ۴ تا ۶ بار در روز انجام می شود
(Light Friction)
بیشتر اسکارها ۴ تا ۶ هفته بعد از عمل برطرف می شوند.




· حساسیت بیش از حد یا hypersensitivity
برای درمان حساسیت بیش از حد از ژل سیلیکون و TENS می توان استفاده نمود.
در صورت افزایش درد و حساسیت بیش از حد چنانچه علائم دیگری مثل باقی ماندن ادم،تغییر رنگ و تعریق بیش از حد نیز مشاهده شود باید به RSD شک کرد.


· درد عمقی
این نوع درد تا ماهها بعد از جراحی وجود دارد،معمولا در ناحیه جراحی بین تنار و هیپوتنار بیشتر وجود دارد.
اکثرا بوسیله Strapping یا splinting حمایتی مچ کاهش می یابد.
]

· بازگشت فعالیت
فعالیت های سبک معمولا ۲ تا۳ هفته بعد از جراحی و فعالیت های سنگین تر تا ۲ ،۳ ماه اجتناب شود.
برای بازگشت حداکثر نیروی گریپ ماهها وقت لازم است.