اغلب نوجوانان پیش از شروع بلوغ مطیع و دارای رابطه عاطفی قوی با افراد خانواده و والدینشان هستند. چنین رابطه ای آنان را قابل کنترل و سازگار می کند، اما با شروع بلوغ جسمی روابط آنان با خانواده، محیط، مربیان مدرسه و افراد جامعه دستخوش تغییر می شود و گویا به موجودی دیگر تبدیل می گردند.

http://www.aftab.ir/articles/social/...88d86c5734.jpg

بلوغ جسمی که با تحول در رفتارها، نیازهای عاطفی، هیجانات درونی و روحیه اجتماعی نوجوان همراه است، تضادها و تعارض ها را در روابط وی با محیط و سایرین اجتناب ناپذیر می کند. بالطبع چنین تعارض هایی که به اشکال مختلف پدیدار می شوند، از طبیعت بلوغ و دوران آخر نوجوانی ناشی می شود اما باید هدایت و کنترل شود وگرنه می تواند مخرب باشد. رفتارهای منفی نزد نوجوانان در علم روان شناسی به ناسازگاری تعبیر می شود که ادامه و تعمیق آن در رفتارهای فردی و جمعی می تواند زنگ خطری برای رندشد شخصیتی و ویژگی های رفتاری وی در بزرگسالی باشد. ناسازگاری در مفهوم دقیق کلمه از ضعف نوجوان در تطبیق با شرایط محیطی و واقعیت های زندگی حکایت دارد و در صورتی که از حد بگذرد و درمان نشود، سلامت شخصیت نوجوان در زندگی آینده اش را به خطر می اندازد.

بزهکاری، گرایش به مفاسد اخلاقی و اجتماعی، اعتیاد و توسل به مصرف آرامبخش ها و الکل، پرخاشگری، انزوا و مردم گریزی، ضد اجتماعی بودن و... تنها بخشی از آسیب های ناسازگاری حاد در نوجوانی محسوب می شود. نکته مهم، نقش رفتار والدین در ناسازگاری نوجوان است. فرزندان تا حدودی آینه رفتارهای والدین هستند، ریشه های ناسازگاری نوجوان را باید در نوع و ماهیت رفتار والدین وی جستجو کرد. رفتار والدین به صورت مستقیم یا غیرمستقیم مولد انواع ناسازگاری در رفتار نوجوانان بویژه در دوران بلوغ و شروع مرحله عملی اجتماعی شدن است. اگر فرزند نوجوانی دارید که از ناسازگاری وی به ستوه آمده اید رفتارهای خود را تغییر دهید و کلیدهای طلایی رفتار با نوجوان را از یاد نبرید.
با نوجوان خود، دوست باشید. هیجانات درونی مختص سن نوجوان و دوران بلوغ، وی را نیازمند محبت و حمایت عاطفی می کند. اگرچه ممکن است این نیاز را به صورت مستقیم مطرح نکند و اصلا آشکار نسازد.


از تحکم بپرهیزید. نوجوان احتیاج دارد که برای آنچه به وی امر و نهی می شود متقاعد شود یا حداقل دلیل خواسته های والدین را بداند. هر چند آن را دقیقا درک نکند. تحکم بی منطق برای نوجوان حتی اگر پذیرفته شود در جایی دیگر رفتار تهاجمی وی را در پی خواهد داشت.

شرایط ویژه نوجوان را درک کنید. نوجوانی از نظر جسمی، روانی و عاطفی موقعیت پیچیده ای ایجاد می کند. نمی توان رفتارهای کودکان یا بزرگسالان را از نوجوان انتظار داشت. مهم این است که او به تدریج و طی مراحل رشد بداند در بزرگسالی باید چه رفتاری داشته باشد وگرنه بزرگسالانی هستند که در موقعیت هایی از زندگی مانند کودکان رفتار می کنند!
اخلاق های ویژه نوجوانی را به ذات او نسبت ندهید. پرخاشگری، لجبازی، عصیانگری، صحبت های ممنوعه! و رفتارهای هیجانی را از وی بپذیرید و هرگز از عباراتی نظیر «تو ذاتت خراب است»، «تو بی شخصیت هستی» و... استفاده نکنید. تخریب شخصیت نوجوان، ظلم در حق آینده وی است.
گوش شنوا داشته باشید. دنیای کوچک و سردرگم نوجوان حرف های بسیاری برای گفتن در ذهن او انبار می کند و صحبت کردن با والدین درباره آنچه ناراحت کننده، نفرت انگیز، ترسناک، شگفت آور و... است در نوجوان نوعی واکنش دفاعی برای هضم کردن و فراموش کردن وقایع است.
پیگیر فعالیت های درسی وی باشید. حتی اگر نمی توانید در درس ها به نوجوان کمکی کنید با حرف و رفتار به وی نشان دهید که پیگیر مسائل تحصیلش هستید. نوجوانان به این اهمیت دادن ها واکنش نشان می دهند و نوعی تعهد تحصیلی در خود احساس می کنند.


با نوجوان خود، صحبت کنید. حرف های روزمره گرهی از کار نوجوانان باز نمی کند. آنها نیاز دارند که با والدینشان به صورت مشخص و مستقیم درباره مسائل مختلف صحبت کنند.
هنگامی که در گفت وگو باز شود خواهید فهمید که وی چقدر مسائل برای بازگو کردن دارد، چه اندازه محتاج مشاوره شماست و این نوع رابطه چقدر می تواند گره گشا و آرامش بخش باشد. نوجوانان بویژه درباره مسائل جنسی و تغییرات بدنشان خواهان اطلاعات هستند و اگر چنین نباشد حتما نوعی مشکل پزشکی یا روانی وجود دارد که باید با مشاوره متخصصان برطرف شود.
آنان این اطلاعات را به هر طریق ممکن به دست خواهند آورد اما تنها والدین می توانند اطلاعاتی درست و اطمینان بخش به نوجوانان بدهند. متاسفانه بهداشت بلوغ در مدارس نادیده گرفته می شود و در این باره نقش والدین حیاتی و تعیین کننده است.


فضائل اخلاقی را در آنان پرورش دهید. خمیره شخصیت فرد در نوجوانی شکل می گیرد و بعید است کسی که در این دوران به آدابی نظیر رعایت حال دیگران، زور نگفتن، پاکدستی، قانون مداری، اخلاق گرایی و... مودب نشوند در آینده چنین صفاتی را از خود نشان دهند. لازم هم نیست خودتان در این حوزه ها کارنامه درخشانی داشته باشید. به قول حکما انسان آنچه نیست که می تواند، آنچه است که می خواهد.
استقلال شخصیت وی را محدود نکنید. اجازه دهید نوجوان آنچه باشد که واقعا هست نه آنچه شما می خواهید از وی بسازید. به جای این کار شخصیت مستقل و توانمند خود را ارتقا دهید تا الگویی مناسب برای وی باشید.

نوجوان را از افراط و تفریط برحذر دارید. بی توجهی به زمانی که برای خواندن درس ها لازم است، همه چیز را فدای بازی با دوستان کردن، پرداختن طولانی به بازی های مجازی، شب بیداری، پرخوری بویژه مصرف تنقلات و ... رفتارهایی هستند که نوجوان بنا به ویژگی های سنی به آنها گرایش دارد. کنترل دوستانه و منطقی والدین می تواند تعادل را در رفتارهای نوجوان حفظ کند.
منطقی برخورد کنید . امیرالمومنین می فرمایند: آداب و رسوم خود را به فرزندانتان تحمیل نکنید چرا که آنان برای روزگاری غیر روزگار شما آفریده شده اند. به فرزندتان اجازه دهید خود هنگام بزرگسالی و کاملا آزادانه روش زندگی اش را برگزیند.
در دنیای امروز بسیاری از سنت ها و آداب قومی که ریشه در نیازها و تصورات گذشتگان دارند، محکوم به فنا هستند، هرچند ارزشمند و بی بدیل به نظر برسند. دیگر این که همان روشی را برای تربیت نوجوان به کار نگیرید که پدرانتان برای شما به کار برده اند.
درباره او و دوستانش ، قضاوت و فحاشی نکنید. مسخره کردن، دست انداختن و تحقیر نوجوان عقده های روحی مختلفی برای وی پدید می آورد که روزی به بدترین شکل آشکار خواهد شد.
نوجوان در لحظه نمی تواند بپذیرد که درباره فلان کار یا فلان شخص اشتباه می کند و نیازمند گذشت زمان است. زبان تند، تیغی است که بر احساس او کشیده می شود.
تنبیه بدنی را به هر شکل و شدتی ترک کنید. اگر شما در ترک چنین شیوه ای ضعیف باشید، فرزندی ضعیف تربیت خواهید کرد که یا آسیب پذیر خواهد بود یا آسیب رسان.
http://www.aftab.ir/images/article/break.gif


منبع: .seemorgh.com