[GolBarg]

COD؛ روشی قدیمی که هنوزدر ایران جواب می‌دهد.


Cash on delivery که به اختصار به آن COD می‌گویند، نوعی از تبادل مالی است که در آن پرداخت هزینه محصول یا خدمت در زمان دریافت محصول یا خدمت انجام می‌شود در حالی که در بقیه روش‌های خرید و فروش اینترنتی، پرداخت وجه عمدتا از طریق کارت‌های اعتباری پیش از دریافت کالا انجام می‌شود.


این روش در جهان و کشورهای توسعه‌یافته اکنون دیگر چندان معمول نیست و روش‌های جدید جایگزین آن شده است، اما در ایران چون در مراحل اولیه تجارت الکترونیکی قرار داریم، این روش مرسوم است.
در ایران نخستین بار شرکتی با نام «پرداخت» که در حوزه تجارت الکترونیکی فعال بود، خواستار همکاری با پست در زمینه ارسال مرسولات شد و به این ترتیب از سال 1382 فرآیند Cash on Delivery به صورت آزمایشی در اصفهان آغاز شد.


در سال 84 با پیگیری‌های پست و ارایه پیشنهادها و تعاریف لازم، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی وقت ارایه آن را به عنوان یکی از طرح‌های یازده‌گانه ایجاد و توسعه خدمات پستی تصویب کرد.
اما اینکه حلقه‌های زنجیره COD چگونه شکل می‌گیرد و چگونه با یکدیگر در تعاملند، مزایا و چالش‌ها و افق‌های آینده این خدمت چیست، موضوعی است که این گزارش به آن پرداخته است.




حلقه های خرید و فروش
فروشگاه‌های ارایه دهنده کالا، خریدار، شرکت‌های اینترنتی و شرکت پست حلقه‌های زنجیره خرید و فروش اینترنتی را تشکیل می‌دهند.
در این فرآیند شرکت‌های اینترنتی واسط بین فروشنده، خریدار و شرکت پست هستند. شرکت پست در ارایه این خدمت با وزارت ارتباطات و وزارت بازرگانی در تعامل است. وزارت ارتباطات از جنبه فناوری اطلاعات و زیرساخت‌ها در این زمینه فعال است و وزارت بازرگانی نیز نظارت بر فروشگاه‌ها و شرکت‌هایی را که در ارایه این خدمات با پست در تعاملند، برعهده دارد.


رضا فاضل، مدیر کل پست مستقیم و سرویس های نوین پستی شرکت پست می‌گوید: شرکت پست با داشتن شبکه توزیع وسیع، تمامی شهرها و روستاها را پوشش می‌دهد و وظیفه حمل و نقل، ارتباط با مراجع قانونی و مدیریت بر سرویس را که شامل نظارت بر غیرمجاز یا غیر استاندارد بودن کالاست برعهده دارد.




کاهش ترافیک، کاهش آلودگی هوا، کاهش میزان تصادفات جاده‌ای با کم شدن ترددهای غیرضروری، صرفه‌جویی در هزینه و علاوه بر اینها اشتغال‌زایی و کارآفرینی از مزایای خرید و فروش اینترنتی است.




بر اساس آمار از تاریخ 5/10/88 تا 11/10/88، 22 هزار مرسوله جابه‌جا شد و از ابتدای سال 88 تا 30/9/88 ترافیک مرسوله عدد 2 میلیون و 579 هزار را نشان می‌دهد.


فاضل می‌گوید: هم‌اکنون بیش از 3600 فروشگاه محصولات‌شان را با این روش می‌فروشند و بسیاری از افرادی که محصولی دارند در قالب فروشنده یا فروشگاه به این زنجیره متصل می‌شوند و تولیدات‌شان را از این طریق ارایه می‌دهند و این موجب اشتغال‌زایی و کارآفرینی است.
هم‌اکنون شرکت‌ها با بازاریابی و اطلاع‌رسانی زمینه همکاری با فروشگاه‌ها را فراهم می‌کنند.


فاضل می‌گوید: شرکت پست با هدف اشتغال‌زایی قصد دارد شیوه جذب فروشگاه‌ها و صاحبان کالا را تغییر دهد و به جای اینکه شرکت‌ها با روش‌های سنتی فروشگاه‌ها را جذب کنند، پست در این زمینه اطلاع‌رسانی گسترده‌ای انجام خواهد داد و به این ترتیب صاحبان کالا را از بستری که پست دراین زمینه آماده کرده مطلع می‌سازد.



باز مهندسی COD
آنچه در این شیوه مهم است اطلاع‌رسانی جامع و گسترده برای آگاهی صاحبان کالا با هدف اشتغال‌زایی است که شرکت‌ها در این حجم وسیع قادر به اطلاع‌رسانی و جذب فروشندگان نیستند.


با توجه به این که با ایجاد فروشگاه‌های مجازی در دنیا می‌توان بدون صرف وقت در مکانی خاص محصولات را عرضه کرد، توسعه خدماتی همچون خرید و فروش الکترونیکی ضروری است.
شرکت پست هم با ایجاد یک Gate way قصد باز مهندسی این خدمت را دارد.فاضل در این باره می‌گوید: کارهای مطالعاتی ایجاد Gate way شرکت پست در حال انجام است و شرکت پست با هماهنگی ادارات ناظر همچون وزارت ارشاد و قوه قضاییه (بخش مبارزه با جرایم رایانه‌ای) این سرویس را بازمهندسیخواهد کرد.


او می‌گوید: فناوری خرید و فروش اینترنتی پست باید به روز شود تا بتوانیم خدمات را گسترش دهیم و شرکت پست با توسعه این خدمت باید بتواند مدیریت و توزیع خرید و فروش خارج از مرزها را نیز انجام دهد.


به گفته فاضل با راه‌اندازی Gate way شرکت پست، فروشگاه هایی که خلاف مقررات و شئونات اسلامی فعالیت می‌کند شناسایی و جلوی فعالیت‌شان گرفته می‌شود.


وی می افزاید : در این باز مهندسی همچنین نیازهای مشتری را می‌سنجیم و بررسی می کنیم که آیا می‌توان سریع‌تر از زمانی که مقرر شده،‌ نیاز مشتری را به دستش برسانیم.


7برادر پست
هم‌اکنون 7 شرکت با پست در خرید و فروش اینترنتی همکاری دارند و تقاضا هم در این زمینه وجود دارد.
مدیر کل پست مستقیم شرکت پست بررسی این تقاضاها را به بعد از بازمهندسی خرید و فروش اینترنتی در پست موکول کرده است.


این شرکت‌ها شامل کلبه کتاب، رهنما، مهر رسانه صبا، پایگان، دنیا گستر، پیشتازان و پارس پیک است.


نظر برخی از مدیران این شرکت‌ها را درباره همکاری‌هایشان با پست و مشکلاتی که دارند جویا شده ایم.
مدیر شرکت پایگان معتقد است پست با ایجاد این سرویس اعتماد خریدار را جلب کرده و برای کسی که به خرید با کارت اعتباری اعتماد ندارد، امکانی ایجاد کرده که ابتدا کالا را دریافت کند و بعد پول را بپردازد.


او می‌گوید پایگان شر کتی است که اعتماد فروشگاه‌ها را با تضمینی که می‌دهد جلب کرده و فروشگاه مطمئن است که حتی اگر در دریافت پول با پست مشکل پیدا کرد، می‌تواند طلب خود را از شرکت بگیرد.


به عقیده مدیر این شرکت مشکلی که در این عرصه وجود دارد فروش محصولات غیرمجاز است و با توجه به اینکه پست خود را امانتدار مردم می‌داند و محتوای بسته‌های پستی را کنترل نمی‌کند و قانون نیز وظیفه‌ای را برای شرکت‌ها تعریف نکرده، بستر خرید و فروش محصولات غیر مجاز فراهم می‌شود.


او می‌گوید: این شرکت که 70 تا 80 درصد محصولاتش فرهنگی است با ناشران قرارداد بسته که به موجب آن مسوولیت غیر مجاز بودن کتاب با ناشر است.


مدیر عامل پایگان شرکتش را با 2 تا 3 هزار سفارش در هفته، دومین شرکت از نظر فروش در میان 7 شرکت فعال در این زمینه می‌داند و معتقد است اگر خط قرمزها رعایت شود می‌توان با 20 هزار سفارش در هفته رتبه اول را در خرید و فروش کسب کرد که چنین چیزی هم اتفاق افتاده است.


اما راهکار مدیر این شرکت این است که پست فروشگاه‌ها را ملزم به ارایه مجوز کند و همچنین وزارت ارشاد بر ارایه کالاهای فرهنگی کنترل بیش‌تری داشته باشد.


مدیر عامل دنیا گستر رسا هم می‌گوید: پست با شرکت‌هایی قرارداد می‌بنندد که حق استفاده از کالاهای غیرمجاز را ندارند و ما هم همین قرارداد را با فروشنده‌ها داریم و در بیش‌تر موارد شرکت‌ها و پست کالاها را کنترل می‌کنند اما ویژگی‌ این سیستم این است که هم ما و هم ماموران کالا را نمی‌بینیم و شاید در این میان کالای غیرمجازی هم جابه‌جا شود.


رضا فاضل، خرید و فروش کالاهای غیرمجاز را نتیجه نبود قوانین شفاف در زمینه فناوری اطلاعات و خرید و فروش اینترنتی می‌داند.


او می‌گوید: ما امانتدار مردمیم و وظیفه بررسی مرسوله‌ها را نداریم. اما با شرکت‌ها بر اساس قوانین و مقررات قرارداد بسته‌ایم و بر اساس قرارداد فی مابین ، مدیر عامل شرکت در این زمینه مسوولیت دارد.


او می‌گوید: در مورد کالاهایی مثل CD هیچ مرجع رسمی و قانونی به ما نمی‌گوید که چه چیزی مجاز است و چه چیزی غیرمجاز و وزارت ارشاد هم نسبت به هر مورد اظهار نظر می‌کند.