[رزیتا]

انواع تابش رادیواکتیو

تابش نوترون باعث تبدیل اتم‎های غیر رادیواکتیو می‌شود که این مساله در پزشکی هسته ای کاربردهای زیادی دارد. علاوه براین در رآکتورهای هسته ای موجود در نیروگاه‌ها و کشتی‌ها و زیر دریای هایی که با انرژی هسته ای کار می‌کنند، و همچنین شتابنده های ذرات که برای مطالعه دنیای زیر اتمی مورد استفاده قرار می‌گیرند، پرتوهای نوترون تولید می‌شود. در اغلب حالت های واپاشی، هسته واپاشیده شده انرژی بسیار بالایی دارد و ناپایدار است، بنابراین انرژی اضافی خود را به صورت یک پرتوی الکترومغناطیسی که به پرتوی گاما مشهور است، تابش می‌کند.
پرتو گاما از جنس نور، تابش فرابنفش و اشعه X است و می‌تواند در مواد نفوذ کند، اما انرژی آن خیلی بیش‎تر از نور فرا بنفش و حتی تابش X است. پرتوهای آلفا و بتا به مراتب انرژی کمتری دارند، چرا که از جنس ذرات هستند. در طبیعت، پرتوهای دیگری به نام پرتوهای کیهانی نیز وجود دارند که به طور مداوم زمین را بمباران می‌کنند.

منشأ این پرتوهای کیهانی، خورشید و ستارگان منفجر شده است. بخش عمده پرتوهای کیهانی ( 85% ) پروتون‎هایی هستند که با سرعتی نزدیک به سرعت نور حرکت می‌کنند، و 12% از پرتوهای کیهانی را ذرات آلفا تشکیل می‌دهند که با سرعت بالایی حرکت می‌کنند. در ضمن، این سرعت ذرات است که توانایی نفوذ در مواد را به آن‎ها می‌دهد. وقتی پرتوهای کیهانی به جو می‌رسند، به شیوه های مختلفی با اتم‎های هوای جو برخورد می‌کنند و بدین ترتیب پرتوهای ثانویه که انرژی کمتری دارند را تولید می‌کنند.
این پرتوهای ثانویه با هر چیزی که روی زمین باشد، از جمله ما انسان‎‌ها برخورد می‌کنند، ولی به دلیل انرژی نسبتاً کم آن‎ها برای ما خطرناک نیستند؛ در حالی که پرتوهای کیهانی در فضای خارج از جو برای فضانوردان خطرناک است. از روی جهت نیروی الکترومغناطیسی وارد بر پرتوها، به وضوح مشخص بود که پرتوهای گاما بار مثبت و پرتوهای بتا بار منفی دارند، پرتوهای گاما نیز خنثی هستند. مقایسه مقدار انحراف پرتوها نیز نشان می‌داد که ذره آلفا نسبت به ذره بتا جرم بیشتری دارد. دانشمندان آزمایش دیگری ترتیب دادند.
پرتوهای آلفا را از یک غشاء شیشه ای نازک عبور دادند و در یک مخزن تخلیه الکتریکی به دام انداختند به این ترتیب محققان قادر بودند تا طیف تابش شده از گاز حاصل را مشاهده کنند. با مشاهده طیف تابش شده بلافاصله دریافتند که ذرات آلفا در واقع همان هسته هلیوم هستند. آزمایش های دیگری، شباهت‎های میان تابش بتا و پرتوهای کاتدی و همچنین تابش گاما و پرتوهای X را نشان می دهند.

نویسنده: ذوالفقار دانشی