سلنيـوم
سلنيوم يك مادة معدني كمياب است كه در خاك و غذا يافت ميشود. اين ماده يك ضد اكسيدان قوي است بنابراين از واكنش هاي شيميايي مضر كه در سلولهاي بدن اتفاق مي افتد، جلوگيري مي كند. سلولهاي حمايت شده بهتر قادرند در مقابل بيماريهايي نظير بيماري قلبي، سرطان و اختلالات وابسته به سن از خود مقاومت نشان دهند.
بيشتر ما سلنيوم كافي از رژيم غذايي دريافت نمي كنيم. وقتي كه سطح سلنيوم بدن پايين باشد بيشتر در معرض خطر بيماريهاي مختلف هستيم زيرا سيستم ايمني بدن تنبل ميشود و مواد سمي در خون ساخته ميشود.
اگر شما نياز به اضافه كردن سلنيوم در رژيم غذايي خود داريد، پزشك معالج ترجيح مي دهد كه مكمل سلنيوم را به صورت تركيب با ويتامين «اي» مصرف كنيد. تحقيقات نشان داده است كه مصرف سلنيوم به همراه ويتامين «اي» سلامت عمومي بدن را تقويت مي كند و در درمان يا پيشگيري بسياري از بيماريها مؤثر است.
موارد استفاده - سلنيوم در درمان بيماري "كشان" (Keshan) مؤثر است. اين بيماري يك اختلال قلبي جدي است كه در زنان و بچه هاي چيني در محل هايي كه زمين هاي كشاورزي فاقد مواد معدني است، ديده ميشود. علاوه بر اين سلنيوم در درمان بيماريهاي شايع ديگر مؤثر و مفيد است. اين بيماريها شامل موارد زير است:
- سرطان. سلنيوم خطر سرطان پستان، رودة بزرگ، كبد، پوست و ريه را كاهش مي دهد. سلنيوم از طريق كمك به ايجاد سلامتي و مبارزه از طريق سلولهاي سفيد خون، از رشد سلولهاي سرطاني جلوگيري مي كند.
- بيماري قلبي. تحقيقات نشان مي دهد كه سلنيوم از طريق كاهش سطح كلسترول بد بدن (LDL)، از جمله و سكته قلبي جلوگيري مي كند. سلنيوم همچنين شريان ها را از رسوب خطرناك چربي كه مسئله مهمي بعد از يك حملة قلبي است، حفظ مي كند.
- سيستم ايمني ضعيف شده. سلنيوم در ساختن سلولهاي سفيد به بدن كمك مي كند و از اين طريق سيستم ايمني را بر عليه بيماري و عفونت فعال و بيدار نگه مي دارد.
سلنيوم در موارد زير مفيد و مؤثر است:
- تقويت توليد مثل، از طريق افزايش باروري مرد و همچنين رشد جنين.
- به عملكرد طبيعي كبد، تيروييد و پانكراس كمك مي كند.
- از پيري زودرس، تشكيل آب مرواريد و در حد امكان از سندرم مرگ ناگهاني شيرخوار جلوگيري مي كند.
- لوپوس، روماتيسم مفصلي و سيروز الكلي كبد را درمان مي كند.
- درمان بيشتر اختلالات پوستي نظير: فقدان خاصيت ارتجاعي پوست، آكنه، اگزما و پسوريازيس.
منابع غذايي
بيشتر سلنيوم مورد نياز شما از رژيم غذايي تأمين ميشود. مخمر آبجو و سبوس گندم. كبد، كره، ماهي و ماهي صدف، سير، غلات، تخم آفتابگردان و آجيل منابع خوبي از سلنيوم هستند. همچنين سلنيوم در يونجه، ريشة باباآدم، دانة رازيانه، جينسنگ، برگ تمشك و بومادران يافت ميشود.
وقتي غذاها به صورت فرآورده غذايي درآيند سلنيوم آنها از بين مي رود. شما بايد سعي كنيد انواع مختلفي از غذاها را به صورت اوليه طبيعي و نه فرآورده هاي بخوريد. اين بدان معني است كه از غذاهاي كنسرو شده، فريز شده و آماده پرهيز كنيد.
سولفات روي رايجترين مكمل قابل استفاده روي است. اين ترتيب نسبت به ساير اشكال كمترين قيمت را دارد. اما حداقل جذب را دارد و باعث آشفتگي معده ميشود. پزشك معالج معمولاً 220 ميلي گرم از سولفات روز را كه حاوي تقريباً 55 ميلي گرم عنصر روي است، تجويز مي كند. شكل هاي قابل جذب تر كه قابل دسترس هستند عبارتند از: پيكولينات روي، سيترات روي، استات روي، گيسرات روي و مونوميتونين.
اشكال مختلف روي داراي ميزان متفاوتي از روي در تركيب هستند. در برچسب اين تركيبات، هميشه به دنبال ميزان عنصر روي بگرديد. معمولاً تركيبات روي داراي 30 تا 50 ميلي گرم از عنصر روي هستند. به خاطر داشته باشيد كه از غذاي روزانه چيزي حدود 10 تا 15 ميلي گرم روي جذب مي كنيد، پزشك معالج شما هنگام تجويز مكمل هاي روي، بايد اين ميزان دريافتي روزانه از طريق غذا را در نظر داشته باشد. قرص هاي روي در داروخانه ها و بقالي هاي قابل دسترس هستند و براي درمان سرماخوردگي مفيد هستند.
نحوة مصرف
قبل از اينكه از مكمل هاي روي استفاده كنيد يا پزشك متخصص تغذيه مشورت كنيد. وقتي شما بهترين فايده را از مكمل هاي روي مي بريد كه آن را با آب و يا آب ميوه (نه با شير) در بين غذاها مصرف كنيد و همزمان با مكمل هاي آهن و كلسيم، آنها را مصرف نكنيد. اگر براي معدة شما مشكل ايجاد كرده باشد مي توانيد آنرا همراه غذا مصرف كنيد.
موارد احتياط
بيشتر مواد معدني كمياب، در صورت مصرف بيش از حد براي بدن سمي هستند و اين نكته در مورد روي صدق مي كند. نشانه هاي مسموميت عبارتند از: آشفتگي معده، و استفراغ و معمولاً وقتي ايجاد مي شود كه 2000 ميلي گرم و يا بيشتر مصرف شده باشد. مطالعات نشان مي دهد كه تا 150 ميلي گرم روي خطري ندارد اما معمولاً اين ميزان مورد نياز نيست و با استفاده بدن از عناصر ديگر تداخل دارد. تحقيقات نشان مي دهد كه مصرف روزانه كمتر از 50 ميلي گرم مصرف مطمئني است اما اطلاعاتي در مورد مصرف طولاني مدت اين مقدار روي در دسترس نيست.
قبل از استفاده از روي و يا ساير مكمل ها، با پزشك خود مشورت كنيد.
يك عارضه جانبي منفي شناخته شده از روي اين است كه ميزان زياده روي باعث كاهش HDL (كلسترول خوب بدن) و افزايش LDL (كلسترول به بدن) ميشود. بعضي از تحقيقات نشان مي دهد كه مصرف خيلي زياد روي باعث كاهش عملكرد ايمني ميشود در حالي كه مطالعات ديگر اين نظر را تاييد نمي كند. اگر سولفات روي باعث تحريك معده شود شكل ديگري از روي، براي مثال سيترات روي را مصرف كنيد و قبل از آن با پزشك مشورت كنيد. ساير عوارض جانبي از مسموميت با روي عبارتند از: سرگيجه، سردرد، خواب آلودگي، افزايش تعريق، ناهماهنگي عملكرد عضلات، عدم تحمل الكل، توهم و كم خوني.
تداخل هاي احتمالي
چون روي با ديگر عناصر تداخل دارد شما مي توانيد از مولتي ويتامين، يا عناصر خوني آماده شامل روي، آهن و فولات استفاده كنيد. اين به شما كمك مي كند تا ميزان عناصر را در يك حد تعادل نگه داريد. مصرف زياد روي مي تواند با جذب مس تداخل كرده و باعث كمبود مس شود. اين مسئله به ميزان آهن بدن اثر گذاشته و
مي تواند منجر به كم خوني شود.
مصرف زياد آهن و مس با جذب روي تداخل
مي كند. روي با جذب فولات تداخل دارد. قبل از مصرف روي يا هر مكمل ديگر با پزشكتان مشورت كنيد.
تداخل هاي احتمالي - ويتامين ب-12 سطح توليد ملاتونين را تغيير مي دهد. اگر سطح ملاتونين خون شما پايين ميزان ويتامين ب-12 نيز پايين است. مصرف ويتامين ب-12 (1/5 ميلي گرم متيل كوبالامين در روز) مي تواند باعث بهبود اختلالات خواب شود، زيرا اين ويتامين تولد ملاتونين را افزايش مي دهد.
- داروهاي ضد التهابي غير استروييدي (NSAIDs)، مانند آسپيرين و ايبوپروفن سطح توليد ملاتونين در بدن را كاهش مي دهد. بنابراين بهتر است قبل از خواب از اين داروها استفاده نكنيد. بتابلاكرها نيز مانع بالا رفتن ملاتونين در شب مي شوند.
- پروتئين، ويتامين ب-6، نياسين آميد و استيل كارنيتين همگي به توليد ملاتونين كمك مي كنند.
- بعضي از داروهاي ضد افسردگي سطح ملاتونين مغز را افزايش مي دهند. بنزوديازپينها، مانند واليوم و Xanax، مانع از توليد ملاتونين مي شوند.
الكل و كافئين و ديورتيك و بلوك كننده هاي كانال كلسيم مانع از توليد ملاتونين مي شوند.