ی
از خاک ری در گوش جان، آواز اقدس می رسد
بانگ انا الّهی از آن ارض مقدس می رسد (ادیب الممالک فراهانی)
شهرستان ری در جنوب در ناحيه دشتی
استان تهران واقع شده و تنها كوه بی بی شهربانو در شمال شرقی و كوه آزاد در 21 كيلومتری جنوب غربی آن قرار گرفته است.
سابقه تاریخی و قدمت سسلامدت در این منطقه به دوره قبل از اسلام باز می گردد. در حدود 3000 سال ق. م سلوكوس، نام "اورويوس" را بر ری نهاد. در زمان اشكانيان اين نام به "ارساكيا" و "ارشكيه" تغيير يافت و در زمان حكومت ساسانيان به "ری" تبديل شد. با وجود آثار همانند باروی ری بَرين (به معنای دیوار ری علیا)، که مربوط به دوران پیش از ميلاد است؛ اغلب آثار باستانی این منطقه، مربوط به دوره صفویه و قاجاری است که در روستاهای منطقه پراکنده اند.
شهرستان ری را می توان به عنوان یکی از قطب های گردشگری استان تهران معرفی کرد که تمرکز جاذبه ها و مجاورت آنها با یکدیگر و سهولت دسترسی به شهر بر پتانسیل گردشگری منطقه افزوده است. مهمترین جاذبه شهرستان ری در سطح ملی، آرامگاه شاه عبدالعظیم حسنی می باشد. آتشگاه های قديمی، تپه های باستانی، قلعه های قديمی و دیگر مناطق تاريخی از مهم ترین ديدنی های شهرستان ری به شمار می آیند که از قدمت تاريخی و اهميت فراوان برخوردارند.
اين شهر از كشمكش های مذهبی آسيب بسيار ديد و در سال 617 ه. ق. مردم آن، در تاخت و تاز مغولان قتل عام شدند. هنوز آثار حمله ددمنشانه مغولان از بين نرفته بود كه ری بار ديگر در سال 786 ه. ق به دست سپاهيان تيمور به ويرانه ای بدل شد و از آن پس، ديگر روی آبادی به خود نديد. ويرانه های ری قديم هنوز نزديک شهر كنونی ری باقی است.
شهر ری از قديم مركز و كانون علم و ادب بوده است؛ این خطه شخصيت های علمی و دانشمندان بزرگی چون، محمد زكريای رازی دانشمند، فيلسوف و طبیب نامی قرن سوم و چهارم(251-313 ه. ق.) و کاشف گوگرد و الکل؛ امام فخر رازی فيلسوف، حکیم و شاعر بزرگ قرن پنجم و صاحب کتاب شریف "تفسیر کبیر" و... را در خود پرورده است.
شاعران بزرگ بسیاری نیز از این خطه برخواسته اند که از آن جمله میتوان به غضایری رازی شاعر بزرگ عهد سلطان محمود غزنوی؛ ابوالمفاخر رازی، قوامی رازی، منطقی رازی و در میان ادبا مهمتر از همه شمس قیس رازی صاحب کتاب گرانقدر "المعجم فی معاییر اشعار العجم" (617 ه.ق.) اشاره کرد.
درمیان مشایخ صوفیه و عرفای بزرگی که مولد و موطن آنها به ری میرسد نیز میتوان به : نجم الدین رازی (ملقب به نجم دایه) صاحب کتاب عالیقدر "مرصاد العباد" و از بزرگترین مشایخ صوفیه، یحیی معاذ رازی، شیخ بوبکر رازی، شیخ عبدالله رازی و... اشاره کرد.
یکی از لوکوموتیوهای قدیمی که در مترو شهر ری نگهداری می شود
شهریار
این ملک عماد شهریاری است
همواره طراوتش بهاری است (آذر مازندرانی)
شهریار از دیرباز نام عمومی دشتی وسیع و حاصلخیز درغرب تهران بوده که شامل آبادی های متعددی می شده؛ و همانند طالقان کل منطقه و آبادی هایش به این نام خوانده می شده است و در سالهای اخیر مرکز شهرستان را که پیشتر "علی شاه عوض"بوده؛ به همین نام نامیده اند.
شهرستان سر سبز و زیبای شهریار یکی از شهرستانهای غربی استان تهران است که با وسعتی بیش از 1300 کیلومتر مربع و جمعیت بیش از یک میلیون و سیصد هزار نفر در ارتفاع 1160 متری از سطح دریا واقع است. شهریار دارای سه بخش مرکزی، ملارد و قدس (قلعه حسن خان) میباشد و شهر شهریار مرکز این شهرستان متشکل از شهرها و روستاهای قدیمی: علی شاه عوض (مرکز شهر)، کِرشته و عباس آباد و کُهنز است؛ که در این میان شهر علی شاه عوض به دلیل آنکه از سال 1333 شهرداری در آن مستقر گردیده مشهور تر می باشد.
مناظری از داخل شهر شهریار
در کتاب "بستان سیاحه" آمده است که: «شهریار بلوکی است از بلوکات تهران که در یک منزلی آن واقع است. آبش فراوان و هوایش معتدل و خاکش نیکو است. باغات فراوان دارد و انگورش ممتاز است.»
این شهرستان به لحاظ خاک حاصلخیز و هوای معتدلی که دارد؛ یکی از مهمترین مراکز کشاورزی استان محسوب میشود؛ بنابر مشاهدات آنوبانینی بیشتر وسعت بخش مرکزی شهریار را باغ ها در بر گرفته اند و یکی از فعالیتهای عمده ساکنان بومی آن کشاورزی است. که از مهمترین محصولات آن می توان به انگور معروف شهریار، گلابی، گوجه سبز، گیلاس و سیب و خرمالو اشاره کرد؛ که از این میان سیب کهنزی از میوه های مشهوری است که به نام یکی از محلات شهریار موسوم گشته است.