[ساقي]

اودني و قبله گاه اودني است.
نفسها را لايق است اين انجمن،
مرده را در خور بود گور و كفن.
نفس اگر چه زيرك است و خرده دان،
قبله اش دنياست او را مرده دان.
آب وحي حق بدين مرده رسيد،
« !.. شد ز خاك مرده اي زنده پديد...

اين تفال سبب شد كه ميرزا حسينعلي تصميم قطعي گرفت و همة جد و جهد خود را مصروف غلبه بر نفس بهيمي
كرد و مشغول رياضت شد . و غريب تر از همه اينكه در آنروز هر چه بيشتر در كتب متصوفين غور م ي كرد بيشتر

فكرش را درين مبارزه تاكيد مينمود. در رسالة نور وحدت نوشته بود:

اي سيد ! چند روزي رياضتي بر خود ميبايد گرفت و انفاس را مصروف اين انديشه بايد ساخت، تا خيال باطل از »

« . ميان بدر رود و خيال حق بجاي آن بنشيند
در كنزالرموز مير حسيني خواند:

از مقام سركشي بيرون برش، »
« . مار اماره است، ميزن بر سرش

در كتاب مرصادالعباد نوشته بود:
بدانكه سالك چون در مجاهده و رياضت نفس و تصفية دل شروع كند، بر ملك و ملكوت او را سلوك و عبور »
پيدا آيد و در هر مقام بمناسبت حال او وقايع كشف افتد.

و در اشعار ناصر خسرو خواند:

تو داري اژدهائي بر سر گنج، »
بكش اين اژدها، فارغ شو از رنج،
و گر قوتش دهي بد زهره باشي
« ! ز گنج بيكران بي بهره باشي

همة اين ابيات تهديدآميز پر از بيم و اميد كه براي كشتن نفس قلم فرسائي شده بود، جاي شك و ترديد براي
ميرزا حسينعلي باقي نگذاشت كه اولين قدم در راه سلوك كشتن نفس بهيمي و اهريمني است كه انسان را از
رسيدن ب ه مطلوب باز ميدارد . ميرزا حسينعلي ميخواست در آن واحد هم بطريق اهل نظر و استدلال و هم بطريق
اهل رياضت و مجاهده نفس خود را تزكيه كند . تقريبًا يكهفته ازين بين گذشت، ولي چيزيكه ماية دلسردي و
نااميدي او ميشد شك و ترديد بود، بخصوص پس از دقيق شدن در بعضي اشعار مانند اين شعر

حافظ:

حديث از مطرب و مي گو و راز دهر كمتر جو، »